François-Adrien Boieldieu
François-Adrien Boieldieu (ur. 16 grudnia 1775 w Rouen, zm. 8 października 1834 w Varennes-Jarcy[1][2][3]) – francuski kompozytor.
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci | |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujW młodości kształcił się w rodzinnym Rouen, gdzie śpiewał w katedralnym chórze chłopięcym oraz pobierał lekcje gry na fortepianie i organach[1]. Jego nauczycielem był Charles Broche[1][2]. W 1791 roku został organistą w katedrze NMP w Rouen[2]. W Rouen wystawił także w 1793 roku swoją pierwszą operę napisaną do libretta autorstwa jego ojca, La fille coupable[2].
W 1796 roku osiadł w Paryżu, gdzie szybko zdobył sobie sławę jako twórca operowy[1][2]. W 1798 roku objął klasę fortepianu w paryskim konserwatorium[1][2][3]. Nieszczęśliwy w zawartym w 1802 roku małżeństwie opuścił Paryż[2][4] i wyjechał do Petersburga, gdzie w latach 1804–1810 pełnił funkcję nadwornego kompozytora cara Aleksandra I[1]. W 1810 roku powrócił do Paryża, gdzie po śmierci Étienne’a Méhula w 1817 roku objął posadę profesora kompozycji w Konserwatorium Paryskim[1][3]. Po śmierci swojej pierwszej żony w 1827 roku, z którą od lat pozostawał w separacji, poślubił swoją wieloletnią przyjaciółkę, śpiewaczkę Jenny Philis-Bertin[1]. W 1820 roku odznaczony został Legią Honorową[5]. Po rewolucji lipcowej 1830 roku znalazł się w ciężkiej sytuacji finansowej, minister Adolphe Thiers przyznał mu wówczas pensję państwową w wysokości 6000 franków[5]. Pod koniec życia chorował na gruźlicę krtani[1].
Napisał ponad 30 oper, odznaczających się melodyjnością i cieszących się sławą także poza granicami Francji[3]. Dzieła te należą do szczytowego okresu rozwoju gatunku opera buffa[1]. Ponadto skomponował m.in. koncert fortepianowy (1792), koncert na harfę (1801), utwory kameralne (w tym trio fortepianowe i sześć sonat skrzypcowych), 124 romanse[4].
Jego nieślubny syn, Louis Boieldieu (1815–1883), był śpiewakiem operowym[2].
Twórczość operowa
edytuj(na podstawie materiałów źródłowych)[1]
- La fille coupable (1793)
- Rosalie et Myrza (1795)
- La famille suisse (1797)
- L’heureuse nouvelle (1797)
- Le pari ou Mombreuil et Merville (1797)
- Zoraïme et Zulnar (1798)
- La dot de Suzette (1798)
- Les méprises espagnoles (1799)
- Emma ou La prisionière (1799)
- Beniowsky ou Les exilés du Kamtschatka (1800)
- Le calife de Baghdad (1800)
- Ma tante Aurore ou Le roman impromptu (1803)
- Le baiser et la quittance ou Une aventure de garnison (1803)
- Aline, reine de Golconde (1804)
- Abderkan (1805)
- La jeune femme colère (1805)
- Amour et mystère (1806)
- Un tour de soubrette (1806)
- Télémaque ou Calypso (1806)
- Les voitures versées (1808)
- La dame invisible (1808)
- Rien de trop ou Les deux paravents (1810)
- Jean de Paris (1812)
- Le nouveau Seigneur de village (1813)
- Bayard à Mézières ou Le siège de Mézières (1814)
- Le Béarnais ou Henri IV en voyage (1814)
- Angéla ou L’atelier de Jean Cousin (1814)
- La fête du village voisin (1816)
- Charles de France ou Amour et gloire (1816)
- Le petit chaperon rouge (1818)
- Les arts rivaux (1821)
- Blanche de Provence ou La cour des fées (1821)
- La France et l’Espagne (1823)
- Les trois genres (1824)
- Pharamond (1824)
- La dame blanche (Biała dama) (1825)
- Les deux nuits (1829)
- La marquise de Brinvilliers (1831)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 1. Część biograficzna ab. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979, s. 355–357. ISBN 83-224-0113-2.
- ↑ a b c d e f g h The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 90. ISBN 0-674-37299-9.
- ↑ a b c d Encyklopedia muzyki. red. Andrzej Chodkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 112. ISBN 978-83-01-13410-5.
- ↑ a b John Michael Cooper: Historical Dictionary of Romantic Music. Lanham: Scarecrow Press, 2013, s. 69–70. ISBN 978-0-8108-7230-1.
- ↑ a b Roberto L. Pajares Alonso: Historia de la música en 6 bloques. T. Bloque 1. Músicos y Contexto. Madrid: Vision Libros, 2010, s. 291. ISBN 978-84-9983-909-7.
Linki zewnętrzne
edytuj- François-Adrien Boieldieu – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- François-Adrien Boieldieu – nuty w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000121395644
- VIAF: 73962796
- LCCN: n81015517
- GND: 118512978
- NDL: 01048789
- LIBRIS: nl023w064zpwn9g
- BnF: 125297700
- SUDOC: 03455369X
- SBN: CUBV023034
- NLA: 35451914
- NKC: jn19990000903
- BNE: XX1651213
- NTA: 070337543
- BIBSYS: 2049490
- CiNii: DA06652536
- Open Library: OL440084A, OL5552603A
- PLWABN: 9810664873605606
- NUKAT: n2009104507
- J9U: 987007311836105171
- PTBNP: 133051
- CANTIC: a11243296
- LNB: 000165883
- NSK: 000261882
- CONOR: 85204835
- LIH: LNB:OWC;=BF
- RISM: people/23607
- PWN: 3879078
- Britannica: biography/Francois-Adrien-Boieldieu
- Treccani: francois-adrien-boieldieu
- Universalis: francois-adrien-boieldieu
- БРЭ: 1886341
- NE.se: francois-adrien-boieldieu
- SNL: François_Adrien_Boieldieu
- VLE: francois-adrien-boieldieu
- Catalana: 0010783
- DSDE: François_Adrien_Boieldieu
- Hrvatska enciklopedija: 8441