Firlus
Firlus – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie chełmińskim w gminie Papowo Biskupie. Wieś zajmuje powierzchnię 363,05 ha[4].
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
232[2] |
| Strefa numeracyjna |
56 |
| Kod pocztowy |
86-221[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CCH |
| SIMC |
0848003 |
Położenie na mapie gminy Papowo Biskupie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmińskiego  | |
 53°16′07″N 18°37′52″E/53,268611 18,631111[1]
| |
Podział administracyjny
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1028503 | Sarnowo | część wsi |
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Firlus, po jej zniesieniu w gromadzie Papowo Biskupie. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Demografia
edytujWedług Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) wieś liczyła 232 mieszkańców[2]. Jest dziesiątą co do wielkości miejscowością gminy Papowo Biskupie.
Historia
edytujPrehistoria
edytujPierwsze ślady osadnictwa na terenach Firlusa pochodzą z neolitu[4].
Średniowiecze
edytujPierwsze informacje w źródłach pisanych pochodzą z 1411 roku[4]. W dokumentach i kronikach występowała pod nazwami: Fedelhusen (1411 r.), Firlusz (1525 r.), Ferliusz (1531 r.), Firluz (1570 r.), Firlus (1647 r.) i Fyrluss (lata 1796-1802)[4]. Nazwa Federlhusen tłumaczy się jako w przenośni podobny do skrzypiec zwężający się u góry kawałek gruntu[4]. W średniowieczu w czasach krzyżackich znajdował się folwark podlegający wójtowi w Lipienku[4]. W roku 1419 Herman Huyser otrzymał folwark z rąk Michała Kuchmeistera[4]. W 1466 roku wieś należała do starostwa w Lipienku[4]. W 1525 roku król Zygmunt Stary nadał Franciszkowi Estkenowi z Torunia folwark[4]. W 1531 roku Stanisław Kostka nabył dobra w Firlusie[4]. W 1570 roku folwark wrócił do własności królewskich[4].
Nowożytność
edytujPodczas potopu szwedzkiego wieś wraz z folwarkiem zostały spalone[4]. Około 1720 roku chłopi rozparcelowali folwark[4].
Czasy rozbiorów
edytujPo I rozbiorze Polski Firlus trafił do Prus[4]. W 1773 roku odbył się pierwszy spis ludności. Wieś liczyła 67 mieszkańców (m.in. sołtysa Marcina Jazowskiego, Michała Sarneckiego, robotników folwarczanych Marcina Gusowskiego oraz Andrzeja Modleńskiego)[4]. W 1868 roku miejscowość obejmowała powierzchnię 1033 mórg[4]. Firlus w tym czasie miał 33 budynki (15 mieszkalnych). W 1868 roku wieś zamieszkiwało 137 mieszkańców (87 katolików i 50 ewangelików)[4].
Współczesność
edytujW 1993 roku Firlus podłączono do wodociągów[8]. W 2000 roku rozpoczęto remont dróg w miejscowości[9]. W 2005 roku wyremontowano drogę w Firlusie[10]. W 2006 roku wyremontowano świetlicę wiejską oraz wyremontowano drogę Firlus-Żygląd[10]. W 2008 roku wyremontowano drogi Dubielno-Firlus i Niemczyk-Firlus[10]. W 2009 roku wybudowano plac zabaw i sieć kanalizacyjną ciśnieniową[10]. W 2010 roku wybudowano kanalizację sanitarną w miejscowości oraz wyposażono świetlicę[10]. W 2011 roku wybudowano kanalizację Niemczyk-Firlus[11]. W 2012 roku utwardzono plac przy świetlicy wiejskiej[11]. W 2013 roku w Firlusie było zarejestrowanych sześć podmiotów gospodarczych[12].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 30069
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 247 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 127. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 141. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 142. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b c d e Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 145. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ a b Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 144. ISBN 978-83-940216-0-3.
- ↑ Waldemar Rozynkowski: Szkice z dziejów Gminy Papowo Biskupie. Papowo Biskupie: Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Papowo Biskupie, 2014, s. 128. ISBN 978-83-940216-0-3.