Felicja Stendigowa
Felicja Stendigowa de domo Infeld (ur. 18 listopada 1895 w Krakowie, zm. 2 maja 1945 w Bergen-Belsen) – polska dziennikarka, eseistka, socjolożka i feministka żydowskiego pochodzenia.
| Data i miejsce urodzenia |
18 listopada 1895 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 maja 1945 |
| Zawód, zajęcie |
dziennikarka, eseistka, socjolożka |
Życiorys
edytujUrodziła się 18 listopada 1895 roku w Krakowie[1][2], w rodzinie kupca Salomona i Estery Infeldów. Jej młodszym bratem był fizyk Leopold Infeld[1]. Kształciła się w gimnazjum hebrajskim[1], a następnie – zgodnie z życzeniami rodziny, a wbrew własnym inklinacjom i zdolnościom – kontynuowała naukę w Dwuklasowej Szkole Handlowej Żeńskiej przy Akademii Handlowej w Krakowie[1][3], po której rozpoczęła pracę w rodzinnej firmie[1]. Swoją wiedzę poszerzyła poprzez intensywne samokształcenie i lektury[3]. Uczestniczyła jako wolny słuchacz w wykładach Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz uzyskała dyplom nauczyciela języka angielskiego z Uniwersytetu Londyńskiego. Władała ośmioma językami: oprócz języka polskiego znała jidysz, hebrajski, francuski, włoski, rosyjski, angielski oraz esperanto[1].
W 1919 roku wyszła za mąż za architekta Jakuba Stendiga. Mieszkanie małżeństwa stało się miejscem spotkań krakowskiej inteligencji żydowskiej, do tego Stendingowa prowadziła „obiady czwartkowe” w duchu tradycji salonów literackich[1]. Para miała dwójkę dzieci: Józefa i Gustawę[1][4].
Stendigowa poświęciła się działalności dziennikarskiej i pracy badawczej, skupiając się na zagadnieniach feministycznych, takich jak życie Żydówek na świecie[1] (wgłębiała się np. w życie społeczności żydowskiej w Etiopii i Jemenie[4]), prawa kobiet, instytucja małżeństwa, planowanie rodziny czy rola kobiet w historii. Śledziła także nowinki w pedagogice oraz interesowała się zagadnieniami literackimi[1]. Jako jedna z pierwszych kobiet w Polsce studiowała Talmud[1][4]. W ramach bogatej działalności publicznej wygłaszała pogadanki i odczyty, m.in. w lokalach Towarzystwa Psychologiczno-Pedagogicznego, Syjonistycznego Uniwersytetu Ludowego, Żydowskiego Towarzystwa Teatralnego[1], Towarzystwa Krzewienia Świadomego Macierzyństwa i Reformy Obyczajów, Międzynarodowej Syjonistycznej Organizacji Kobiet czy na antenie Polskiego Radia[3]. Ze względu na dużą frekwencję, niektóre prelekcje powtarzano[1].
Współpracowała z różnymi tytułami prasowymi, w tym z „Nowym Dziennikiem”, na łamach którego ukazały się tak jej teksty autorskie, jak i kilka tłumaczeń z jęz. hebrajskiego, w tym prozy Dawida Frischmanna[1]. Publikowała także w tygodniku „Ewa” (który sama nazwała „Boyem w spódnicy”, zwracając uwagę na rolę czasopisma w inicjowaniu dyskusji na kontrowersyjne tematy społeczne[5]), jak i w „Chwili”, „Opinii”, „Diwrej Akibie” i w „Ogniwach”. Jej artykuły i polemiki pojawiały się także na łamach tytułów nieżydowskich, takich jak „Kurier Kobiecy”, „As”, „Moja Przyjaciółka” czy kwartalnik „Życie Świadome”, z którym współpracowali Irena Krzywicka i Tadeusz Boy-Żeleński. W 1938 roku, pod tytułem Usta lakierowane, ukazał się pozytywnie przyjęty przez krytykę wybór z jej felietonów, których styl pełen ironii i nonszalancji porównywano do twórczości Magdaleny Samozwaniec[1].
Po wybuchu II wojny światowej Stendigowa została przez Niemców przesiedlona z rodziną do getta krakowskiego. W 1943 roku deportowano ją do niemieckiego obozu koncentracyjnego Plaszow. W 1944 roku przeniesiono ją kolejno do niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau, a następnie do Bergen-Belsen. Zmarła 2 maja 1945 roku, z wycieńczenia, głodu oraz chorując na tyfus, kilkanaście dni po wyzwoleniu obozu[1][4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Katarzyna Wodniak, Stendig Felicja [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-27].
- ↑ Felicja Stendig [online], Holocaust Survivors and Victims Database [dostęp 2023-08-27] (ang.).
- ↑ a b c Katarzyna Wodniak, Redaktorki „Mojej Przyjaciółki” (1934-1939) i „Przyjaciółki” w okresie czytelnikowskim (1948-luty 1951), [w:] Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX w: stan badań i perspektywy, Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2020, s. 240, DOI: 10.15290/rknzp.2020.12, ISBN 978-83-7431-652-1.
- ↑ a b c d Polish Roots in Israel: Eva Lindberg about Gustawa Stendig-Lindberg (Kraków) [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2023-08-27] (ang.).
- ↑ Eva Plach, Feminism and Nationalism on the Pages of Ewa: Tygodnik, 1928–1933, [w:] Polin: Studies in Polish Jewry Volume 18: Jewish Women in Eastern Europe, Liverpool University Press, 2005, s. 251, ISBN 978-1-909821-69-9 (ang.).