Felczer
Felczer (z niem. Feldscher „chirurg polowy”, z szw. fältskär „chirurg polowy, wykonujący proste zabiegi”) – wygaszany medyczny zawód regulowany, polegający na udzielaniu chorym świadczeń opieki zdrowotnej.
Kwalifikacje i prawo wykonywania zawodu
edytujKwalifikacje felczera są niższe niż kwalifikacje lekarza, gdyż kształcenie zawodowe odbywało się jedynie na poziomie szkoły średniej (np. liceum felczerskiego[1]), kończąc się zdobyciem kwalifikacji na poziomie średnim, równorzędnych z kwalifikacjami technika. W Polsce od wielu lat nie kształci się nowych felczerów, jednakże osoby, które w przeszłości wykształciły się w tym zawodzie, mogą go dalej wykonywać. Ponadto felczerzy z innych krajów Unii Europejskiej mogli przez pewien okres ubiegać się o uznanie ich kwalifikacji przez Ministra Zdrowia, a następnie o przyznanie prawa wykonywania zawodu na terytorium Polski przez Naczelną Izbę Lekarską, prowadzącą na zlecenie Ministerstwa Zdrowia Centralny Rejestr Felczerów[2], co umożliwiało im pracę w swoim zawodzie. Jednakże w dniu 8 sierpnia 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw, na mocy której wykreślona została podstawa prawna do ubiegania się o prawo wykonywania zawodu felczera po dniu 1 stycznia 2022 r., toteż droga prawna do uzyskania uprawnień zawodowych felczera w Polsce przez osoby posiadające kwalifikacje w tym zawodzie uzyskane poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, które nie złożyły przed upływem ww. terminu wniosku o wydanie uprawnień, została ostatecznie trwale zamknięta[3].
Zakres uprawnień
edytujZgodnie z ustawą z roku 1950 o zawodzie felczera[4] i rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 11 marca 2005 roku[5], uprawnienia felczera obejmują świadczenia zdrowotne wobec pacjentów niewymagających specjalistycznej opieki lekarskiej oraz w nagłych przypadkach:
- ocenę stanu pacjenta w celu ustalenia postępowania,
- ustalanie rozpoznania choroby, wdrażanie leczenia oraz przepisywanie na recepcie produktów leczniczych i wyrobów medycznych zgodnie z odrębnymi przepisami,
- prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (tzn. przywrócenia krążenia i oddechu),
- wykonywanie defibrylacji ręcznej pod kontrolą EKG (przerwanie migotania komór serca przez działanie impulsem elektrycznym dużej mocy),
- wykonywanie defibrylacji automatycznej,
- wykonywanie EKG,
- wykonanie kaniulacji (wkłucia i wprowadzenia cienkiego cewnika) żył obwodowych kończyn górnych i dolnych,
- podawanie leków drogą dożylną, domięśniową, podskórną i wziewną,
- cewnikowanie pęcherza moczowego,
- zakładanie sondy żołądkowej, płukanie żołądka,
- wykonanie wlewu doodbytniczego (tzw. lewatywy),
- pobieranie krwi żylnej i włośniczkowej do badań laboratoryjnych,
- pobieraniu wymazów z gardła i nosa, odbytu,
- opatrywanie ran, unieruchamianie złamań, zwichnięć i skręceń,
- tamowanie krwotoków,
- przygotowanie pacjenta do transportu i opieki medycznej podczas transportu.
Pod nadzorem lekarza felczer jest również uprawniony do:
- asystowania przy zabiegach chirurgicznych;
- wykonywania znieczulenia miejscowego;
- wykonywania drobnych zabiegów chirurgicznych: zaopatrzenia chirurgicznego rany, sączkowania, nacięcia, wyłuszczenia i nakłucia;
- zmiany opatrunków, usuwania szwów i drenów.
Ponadto felczer ma prawo wydawania orzeczeń o stanie zdrowia w przypadkach opisanych wyżej. Felczer ma też uprawnienia do działań w zakresie oświaty zdrowotnej i profilaktyki, w tym wykonywania szczepień ochronnych.
Zgodnie z przepisami ustawy o zawodzie felczera, ma on również prawo przepisać na recepcie produkty lecznicze zawierające środki odurzające z grupy III N, substancje psychotropowe z grupy IV P oraz środki silnie działające z grupy B.
Felczer lub starszy felczer ma prawo do wystawienia karty zgonu w przypadku gdy nie ma lekarza zobowiązanego do wystawienia takiej karty[6].
Felczer (starszy felczer) jest uprawniony do wystawienia zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy, o ile upoważnił go tego Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po złożeniu wniosku wraz ze zobowiązaniem do przestrzegania zasad i wykonywania wynikających z tego obowiązków. Upoważnienie wydawane jest przez ZUS w formie decyzji[5][2].
Zatrudnienie
edytujFelczer może wykonywać swój zawód na przykład w przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lub placówkach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej oraz w izbach wytrzeźwień. W Polsce w 2018 r. było 211 felczerów czynnych zawodowo[1] i 532 niewykonujących zawodu[7].
Literatura
edytuj- Fiktus, Paweł: Prawno-społeczna pozycja felczera w Polsce w latach 1945–1989, w: Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały, t. 15/2017, s. 127–148.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Także felczer zaszczepi. Aktywnych zawodowo jest około 200 takich specjalistów. money.pl. [dostęp 2022-01-29].
- ↑ a b Potwierdzenie kwalifikacji zawodowe felczera. www.mz.gov.pl. [dostęp 2018-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-01)].
- ↑ Felczer: kto to? Jak zostać felczerem? [online], Blog GoWork.pl, 8 marca 2023 [dostęp 2023-07-15] (pol.).
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1529
- ↑ a b Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 434
- ↑ Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz.U. z 1961 r. nr 39, poz. 202).
- ↑ Naczelna Izba Lekarska | Centralny Rejestr Felczerów. www.nil.org.pl. [dostęp 2018-03-01].
