Fidżiri
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Fidżiri (arab. الفجري, al-fiǧirī) – tradycyjna praktyka i widowisko muzyczne upamiętniające historię połowu pereł w Bahrajnie, wykonywane od końca XIX wieku pierwotnie wśród społeczności poławiaczy pereł na wyspie Al-Muharrak, współcześnie rozpowszechnione na terenie całego kraju.
| Niematerialne dziedzictwo kulturowe UNESCO | |
 Bahrajńscy poławiacze pereł przy pracy (1911) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ | |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Kraje arabskie |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2021 |
W 2021 roku tradycja wpisana została na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości[1][2].
Charakterystyka
edytujTradycja widowiska fidżiri zapoczątkowana została w okresie rozkwitu przemysłu perłowego pod koniec XIX wieku[3]. Załogi statków poławiaczy pereł zawinąwszy do portu po połowach śpiewem opisywały trudy swojej pracy na morzu[1][2]. Fidżiri wykonywano również w okresie zimowym, gdy nie wypływano na łów[3]. Podobne tradycje praktykowane były w wielu regionach wschodniego wybrzeża Półwyspu Arabskiego, jednak w Bahrajnie na wyspie Al-Muharrak połów pereł i tradycje z nim związane mają szczególnie duże znaczenie i są silnie zakorzenione w życiu lokalnej społeczności[3].
Uznaje się, że nazwa widowiska pochodzi od arabskiego słowa tafadżdżara (arab. تفجر) oznaczającego „wybuchać”, „eksplodować”, co odnosi się do symbolicznego „wybuchu” radości z powodu końca sezonu połowu pereł i świętowania wyrażanego barwnym tańcem połączonym ze śpiewem[3].
Podczas występu wykonawcy (zwani firaq[3]) siadają w kręgu, śpiewają i grają na różnego rodzaju bębenkach (m.in. marwas, arab. المرواس), na saggatach oraz na instrumencie zwanym dżahla (arab. الجاهلة) wykonanym z glinianego naczynia[3][1]. Pośrodku okręgu znajduje się wokalista prowadzący (naham, arab. نهام) oraz tancerze[2]. Pieśni odnoszą się nie tylko do pracy na morzu, ale zawierają również cytaty z pism islamskich czy historie cywilizacji istniejących dawniej na terenie Bahrajnu, np. Dilmunu[3]. Fidżiri najczęściej wykonywane jest w przestrzeniach kulturowych zwanych durs, głównie przez potomków dawnych poławiaczy pereł, gdyż współcześnie zajęcie to praktykowane jest na dużo mniejszą skalę[3]. Transmisja tradycji odbywa się z pokolenia na pokolenie oraz dzięki ćwiczeniom w durs i podczas występów przed publicznością[1].
Tradycja, która niegdyś ograniczała się do społeczności zamieszkujących wyspę Al-Muharrak i jej okolice (Al-Hadd, Kalali), z czasem stała się popularna w innych częściach kraju (np. w Ar-Rifie), gdzie jest prezentowana na różnorakich festiwalach[2][3]. Zwyczaj stał się sposobem wyrażania ścisłego związku między mieszkańcami Bahrajnu a morzem[1]. Słowa, rytmy i instrumenty muzyczne służą do przekazywania uniwersalnych wartości, takich jak wytrwałość, siła, pomysłowość i zaradność[2][1].