Falenica

Osiedle wchodzące w skład dzielnicy Wawer w Warszawie.

Falenica – osiedle i obszar MSI[1] w dzielnicy Wawer w Warszawie.

Falenica
osiedle i obszar MSI Warszawy
Ilustracja
Ulica Bambusowa w Falenicy, po lewej dawna synagoga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miasto

Warszawa

Dzielnica

Wawer

Prawa miejskie

1924 rok

W granicach Warszawy

1951

SIMC

0918880

Tablice rejestracyjne

WT

Położenie na mapie dzielnicy
Położenie na mapie
Ulica Handlowa (obecnie Walcownicza), przed 1939
Stacja kolejowa Warszawa Falenica

W latach 1924–1951 samodzielne miasto i siedziba gminy Falenica Letnisko[2][3].

Według miejscowej legendy nazwa „Falenica” pochodzi z czasów wielkiej powodzi, gdy Wisła wylała zalewając okoliczne tereny, woda zatrzymała się pod samą wsią i „fale nic” jej nie zrobiły. Jest to jednak etymologia ludowa. Nazwa osiedla pochodzi najprawdopodobniej od słowiańskiego imienia Fał, Falisław (Chwalisław) – przypuszczalnego pierwszego właściciela lub założyciela osady. Oznacza „miejsce zamieszkane przez potomków Fała” i występowała również w zapisach historycznych w formie Falencice i Falęcice[4].

Położenie

edytuj

Falenica graniczy na północy z Miedzeszynem, na południu z Józefowem. Jej zachodnią granicę stanowi Wisła. Falenica jest położona w otulinie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Leży na tzw. linii otwockiej – ciągu miejscowości położonych przy szlaku kolejowym w kierunku Lublina.

Historia

edytuj

Nadwiślańska wieś Falenica prawo niemieckie otrzymała w połowie XV wieku. Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie czerskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[5].

Duże szanse rozwoju gospodarczego i społecznego dla miejscowości stworzyła przeprowadzona w pobliżu w 1877 roku Kolej Nadwiślańskańska. Wieś zanikła po I wojnie światowej, a rozwijać się zaczęła położona dalej od Wisły osada letniskowa Wille Falenickie (lub Falenica-Wille) – dzisiejsza Falenica. Zamieszkiwała ją w większości ludność żydowska.

W sierpniu 1920 roku ludność żydowska Falenicy została wysiedlona rozkazem polskich władz wojskowych. Wiele mieszkań po wysiedlonych Żydach zostało splądrowanych przez miejscową ludność[6].

Znaczna część drewnianej zabudowy miejscowości spłonęła w czasie działań wojennych we wrześniu 1939 roku[7]. W czasie okupacji niemieckiej, w 1940 roku, w Falenicy utworzono getto, przez które przeszło około 6,5 tys. Żydów. Zostało ono zlikwidowane 20 sierpnia 1942, kiedy to jego mieszkańcy zostali wywiezieni do obozu zagłady w Treblince[8].

Osobny artykuł: Getto w Falenicy.

Od 1942 roku na terenie tartaku Rubena Najwera funkcjonował również obóz pracy dla ludności żydowskiej[8]. Więźniowie, poza jedną osobą, zostali zamordowani podczas likwidacji obozu 7 maja 1943 roku[8].

Po wyzwoleniu we wrześniu 1944 roku Pragi spod okupacji niemieckiej tymczasowo uruchomiono zamkniętą przed wojną gminną elektrownię w Falenicy, która do 1946 roku zaopatrywała w energię elektryczną prawobrzeżną część Warszawy[9].

W 1951 roku Falenica znalazła się w granicach administracyjnych Warszawy.

Ważniejsze obiekty

edytuj

Publiczny transport zbiorowy

edytuj

Do Falenicy dojeżdżają autobusy Zarządu Transportu Miejskiego, prywatnych przewoźników, pociągi Kolei Mazowieckich i Szybkiej Kolei Miejskiej.

Oświata

edytuj
  • Szkoły podstawowe:
    • Szkoła Podstawowa nr 216 im. Klonowego Liścia, ul. Wolna 36/38
    • Szkoła Podstawowa nr 124 im. Stanisława Jachowicza, ul. Bartoszycka 45/47
  • Zespół szkół
    • Szkoła Podstawowa Nr 76 im. 13 Dywizji Piechoty Strzelców Kresowych, ul. Poezji 5
    • Zespół Szkół Ogólnokształcących im. św. Pawła z Tarsu, ul. Poezji 19
  • Szkoły średnie:
    • XXV Liceum Ogólnokształcące im. Józefa Wybickiego, ul. Halna 20
  • Schronisko dla Nieletnich i Zakład Poprawczy, ul. Jachowicza 4
  • Wawerska Szkoła Realna, ul. Małowiejska 31
  • Edukacja dorosłych:
    • Europejskie Centrum Komunikacji i Kultury, ul. Olecka 30

Kultura

edytuj

W Falenicy realizowany jest serial Na dobre i na złe. Budynek fikcyjnego szpitala mieści się na ulicy Bysławskiej 88, w budynku dawnej huty szkła.

Religia

edytuj
  • Kluby sportowe:
    • Międzyzakładowy Klub Sportowy „Falenica” (dawniej „Hutnik” Falenica) założony w 1945 roku. W klubie grał m.in. Stefan Szczepłek.
    • Parafialny Klub Sportowy „Serce” Falenica.
    • Towarzystwo Sportowe Falenica
  • Obiekty sportowe:

Przypisy

edytuj
  1. Obszary MSI. Dzielnica Wawer. [w:] Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2022-06-04].
  2. Portal informacyjny Warszawa Wawer.
  3. Jan Berger. Z przeszłości gminy Wawer. „Kronika Warszawy”. 2008 (2 (137)), s. 7–15, 2008. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy. ISSN 0137-3099. [dostęp 2011-10-11]. 
  4. Kwiryna Handke. Nazwy miejsc i miejscowości na terenie obecnej dzielnicy Wawer. „Kronika Warszawy”. 2008 (2 (137)), s. 16–21, 2008. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy. ISSN 0137-3099. [dostęp 2011-10-11]. 
  5. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  6. Jan Szczepański, Władze i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej wobec bolszewickiego zagrożenia w 1920 roku, Wydawnictwo Sejmowe 2022, ISBN 978-83-7666-720-1, s. 354
  7. Jerzy Kasprzycki, Jerzy S. Majewski: Korzenie miasta. Tom VI Niedaleko od Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 252. ISBN 83-85584-84-6.
  8. a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 556. ISBN 83-01-00065-1.
  9. a b Michał Krasucki: Warszawskie dziedzictwo postindustrialne. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2011, s. 335. ISBN 978-83-931723-5-1.

Linki zewnętrzne

edytuj