Falanga (symbol)
Falanga – symbol, używany przez polskich nacjonalistów i faszystów[1][2][3][4][5] (głównie przez środowiska związane z ruchem narodowo-radykalnym), będący stylizowanym wizerunkiem ręki trzymającej miecz.
Historia symbolu
edytujMotyw ręki ze wzniesionym mieczem (poniżej którego znajdowała się biało-czerwona szarfa mająca kształt litery „N”, symbolizująca słowo Naród lub Narodowiec) został przygotowany w warszawskim Oddziale Akademickim Obozu Wielkiej Polski w połowie lutego 1933 (ukazał się na łamach pisma „Akademik Polski”). Symbol pojawiał się w prasie, na ulotkach lub jako naszywka. Jednak nadal jako odznaka dominował Szczerbiec[6].
Ramię, jako figura heraldyczna, występowało w herbach rycerskich, miejskich, wiejskich i kościelnych. Na tarczach rycerskich i szlacheckich ramiona były obnażone, ubrane i zbrojne[7]. Heraldycznie miecz - symbol honoru i męstwa - w przedstawieniu nieosłoniętym oznacza gotowość do walki i jako taki jest przedstawiany najczęściej wśród figur herbowych. Miecz poprawnie ukazany w tarczy herbowej jest skierowany głownią w górę[8].
W 1937 roku, w kręgu Ruchu Narodowo-Radykalnego Falanga, powstał uproszczony znak graficzny ręki z mieczem, który nazwano „falangą”. Stanowił symbol nowoczesności i „narodowej rewolucji”. Obok opasek przedstawiających „falangę” działacze RNR posługiwali się jako odznakami Mieczykami Chrobrego[9].
Symbol Falangi pojawił się na pierwszej stronie tygodnika „Falanga” w 1938[10]. Był również na winiecie wydawanego nielegalnie podczas II wojny światowej w Wielkiej Brytanii pisma „Walka”[11][12].
Piotr Osęka, w wypowiedzi dla wp.pl, wyraził opinię, że symbol był inspirowany narodowym socjalizmem: Ten emblemat jest ewidentnym nawiązaniem do swastyki. To jest bardzo dobrze widoczne, gdy przyjrzymy się mundurom narodowych radykałów, które w kroju były czymś pośrednim między uniformami nazistowskich SA i SS. Falanga była noszona na opasce na ramieniu[13]. Również inni badacze wskazywali na podobieństwo falangi i swastyki[14].
Obecnie falanga jest oficjalnym symbolem następujących organizacji – współczesnego Obozu Narodowo-Radykalnego (ONR) i Narodowego Odrodzenia Polski (NOP)[15], choć posługują się nim również inni narodowcy, pseudokibice, skinheadzi, neofaszyści i neonaziści[16][17][3][18][4][19][1]. Nazwę „Falanga” nosi organizacja Bartosza Bekiera, oskarżana o neofaszyzm i ekstremizm[20][21][22].
Galeria
edytuj
-
Symbol falangi -
Zjazd członków Stronnictwa Narodowego (SN) w Poznaniu w 1937 roku. Na proporczyku trzymanym przez jednego z członków widać falangę -
Ksiądz Rafał Trytek z grupą działaczy Narodowego Odrodzenia Polski (NOP) z flagami z falangą
.svg)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b J. Jurczak, Działalność Policji wobec zjawiska stadionowej mowy nienawiści, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, 2015, s. 89, 90, 93, 111, 119, 125, 145, 146, 148, 149, 152, 155, 156, 157
- ↑ M. Kornak, Brunatna księga 1987-2009, Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”, Collegium Civitas, 2009, s. 266
- ↑ a b J. Jurczak, Symbolika występująca na polskich stadionach piłkarskich, [w:] Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka, nr 3, Kraków 2011, s. 31, 34
- ↑ a b M. Zawartka, Mowa nienawiści na stadionach. Ujęcie prawno-kryminalistyczno-socjologiczne, [w:] Zbliżenia Cywilizacyjne, XIV (2), 2018, s. 78
- ↑ Ł. Szwejkowski, Przestępstwa z nienawiści. Wybrane zagadnienia, Centrum Szkolenia Policji, Legionowo, 2012, s. 20
- ↑ R. Dobrowolski, W.J. Muszyński, Szczerbiec Chrobrego i symbolika polskiego ruchu narodowego w latach 1926-1939, „Glaukopis” 2011-2012, nr 23-24, s. 106.
- ↑ J. Marecki, Ramię i dłoń w polskiej heraldyce, [w:] Wytwory rąk człowieka, red. J. Marecki, L. Rotter, Kraków 2012, s. 137.
- ↑ A. Znamierowski, Heraldyka i weksylologia, współpr. i red. J.L. Kaczmarek, Warszawa 2017, s. 262.
- ↑ R. Dobrowolski, W.J. Muszyński, Szczerbiec Chrobrego i symbolika polskiego ruchu narodowego w latach 1926-1939, „Glaukopis” 2011-2012, nr 23-24, s. 114.
- ↑ E. Maj, „Falanga”, [w:] E. Maj, A. Szwed-Walczak, Prasa Narodowej Demokracji 1893-1939. Tytuły prasowe, wydawcy i dziennikarze, motywy publicystyczne, t. 2: E-Ga, Lublin 2023, s. 63.
- ↑ K. Kaczmarski, Studia i szkice z dziejów obozu narodowego, Rzeszów 2010, s. 180.
- ↑ K. Kaczmarski, P. Tomasik, Adam Doboszyński 1904-1949, Rzeszów 2010, s. 26, 171.
- ↑ Falanga - symbol polskiego nacjonalizmu
- ↑ T. Nowak, Demagogia i populistyczna propaganda w przekazie publicznym polskich partii opcji narodowo-prawicowej, [w:] Autorytarny populizm w XXI wieku. Krytyczna rekonstrukcja, 2017, s. 154
- ↑ Zgoda na symbol narodowców [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ M. Kornak, Brunatna księga 1987-2009, Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”, Collegium Civitas, 2009, s. 274, 350, 353, 393, 427, 453
- ↑ M. Kornak, Brunatna księga 2009-2010, Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”, Centrum Monitorowania Rasizmu w Europie Wschodniej, 2011, s. 20, 21, 24, 40-41, 56, 60, 66, 114, 117, 121, 124
- ↑ G. Kamecka, K. Jackowicz, Nacjonalizm – główny komponent tożsamości kibicowskiej na przykładzie fanów lokalnego klubu Korona Kielce, [w:] Rozprawy Społeczne Tom 14, Nr 3, 2020, s. 137-138
- ↑ Ł. Szwejkowski, Przestępstwa z nienawiści. Wybrane zagadnienia, Centrum Szkolenia Policji, Legionowo, 2012, s. 17-20
- ↑ T. Konicz, Der Zweite Weltkrieg im Geschichtsbild der polnischen Rechten, [w:], Die Dynamik der europäischen Rechten (red.), 2011, s. 86-87.
- ↑ D. Kasprowicz, National and Right-Wing Radicalism in the New Democracies: Poland, s. 10.
- ↑ A. Shekhovtsov, Germany: The Far-Right Plot and Russian Malign Inspiration, [w:] Russia and the Far-Right. Insights from Ten European Countries (red.), 2024, s. 59.