Fadil Paçrami
Fadil Paçrami (ur. 25 maja 1922 w Szkodrze, zm. 15 stycznia 2008 w Tiranie[1]) – albański pisarz, dramaturg i polityk.
| Data i miejsce urodzenia |
25 maja 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 stycznia 2008 |
| Minister kultury i sztuki | |
| Okres |
od 1965 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Zgromadzenia Ludowego | |
| Okres |
od 20 listopada 1970 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
.svg){kind=small}
| |
Życiorys
edytujPochodził z rodziny muzułmańskiej. Uczył się w kolegium franciszkańskim w Szkodrze, a po jego ukończeniu wyjechał na studia medyczne do Bolonii[2]. W roku 1942 przerwał studia, wrócił do kraju i przyłączył się do antywłoskiego ruchu oporu[3].
Z ruchem komunistycznym związany był od roku 1937, do 1943 członek Komunistycznej Partii Albanii[4]. Po wyzwoleniu kraju został wybrany deputowanym do parlamentu albańskiego i objął stanowisko wiceministra edukacji[4]. W latach 1947–1948 kierował Muzeum Archeologicznym w Tiranie[1]. W latach 1948–1957 kierował dziennikiem Zëri i Popullit (Głos Ludu) – organem Albańskiej Partii Pracy[2]. W latach 1965–1966 kierował ministerstwem kultury i sztuki, a następnie kierował Komitetem Okręgowym partii w Tiranie[1]. W latach 1970–1973 był przewodniczącym prezydium parlamentu albańskiego VII kadencji. Paçrami był jedną z osób odpowiedzialnych za nową formułę XI Festiwalu Piosenki Albańskiej, który odbył się w grudniu 1972 roku[2]. Widzowie albańscy mogli wtedy po raz pierwszy posłuchać muzyki bigbitowej, wykonywanej przez długowłosych muzyków i ubrane w spódniczki mini dziewczęta. Tak drastyczne odejście od dotychczasowego, socrealistycznego wzorca festiwalu wywołało oburzenie w kierownictwie partii albańskiej. Na IV Plenum Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy odbywającym się w dniach 26–28 czerwca 1973 r. wraz z Todim Lubonją został poddany ostrej krytyce za próbę podważenia obowiązującego w Albanii wzorca socrealizmu.
Aresztowany 21 października 1975 roku przez Sigurimi, spędził 18 miesięcy w tirańskim więzieniu[2]. Tam też oczekiwał na proces, który rozpoczął się w marcu 1977. Paçramiego oskarżano o sabotaż w dziedzinie kultury i zarażanie młodzieży albańskiej obcymi wzorcami. Został skazany na 25 lat więzienia. Wyszedł na wolność 17 marca 1991, w więzieniach spędził 15 lat i 5 miesięcy[2]. Zmarł po długiej chorobie w Tiranie, został pochowany na cmentarzu Sharrë.
Był jednym z najbardziej znanych albańskich dramaturgów. W 1959 ukazał się pierwszy dramat Paçramiego - Në tufan[3]. Do 1973 roku napisał 13 dramatów, z czego 9 opublikowano. Zbiór jego dramatów opublikowało w 1999 roku wydawnictwo Morava. W 1997 ukazały się wspomnienia Paçramiego (Pamje nga humbëtira : kujtime, biseda, letra nga burgu, refleksione), nakładem wydawnictwa Europa.
Dramaty opublikowane
edytuj- 1963: Dy drama : Në tufan ; Mbi gërmadha
- 1968: Tri drama
- 1970: Edhe ri drama
- 1999: Nga një ditar dy drama
- Shtëpia në Bulevard (Dom przy Bulwarze)
- Rrugëve të pashkelura (Nieodkryte drogi)
- Ngjarje në fabrikë (Zdarzenie w fabryce)
- E bardha dhe e zeza (Białe i czarne)
- 20 ditët (20 dni)
- Viti 61 (rok 1961)
- Nuk kam mall për vjetërsira
- Çështja e inxhinier Saimirit (Sprawa inżyniera Saimiriego)
Inne publikacje
edytuj- 1970: Deshtimi i komploteve
- 1997: Pamje nga humbetira : kujtime
- 2003: Rrjedhave të shekullit : kujtime dhe refleksione
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet. Anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 199–200.
- ↑ a b c d e Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.6.. Tirana: 2017, s. 165. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
- ↑ a b Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009, s. 186-188. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.).
- ↑ a b Dashnor Kaloçi, “Lista e zezë” e Enver Hoxhës (pjesa e tretë): Nga pushkatimi i Beqir Ballukut, Petrit Dumes e Hito Çakos, te Todi Lubonja, Liri Belishova e Dashnor Mamaq. = 2023-02-28 [online], gazetatema.net, 2019 (alb.).
Bibliografia
edytuj- Fadil Paçrami, shuhet “puçisti” i kulturës, Gazeta Panorama 16 I 2008.
- Dorota Horodyska, Saga rodziny Lubonjów, albańskich intelektualistów, Gazeta Wyborcza 22 III 2002.
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 344. ISBN 978-1-78076-431-3.
- Fjalimi i Enverit në '73 keputi kokën e Fadil Paçramit
- Nekrolog