Orogeneza alpejska
Orogeneza alpejska lub fałdowania alpejskie – ostatni okres globalnych fałdowań górotwórczych, w czasie którego doszło do powstania górotworu alpejskiego.
Orogenezę alpejską pośrednio wywołał rozpad superkontynentu Gondwany. Po oderwaniu się płyt afrykańskiej, arabskiej i indoaustralijskiej podryfowały one na północ i zderzyły się z płytą eurazjatycką, powodując intensywne fałdowanie. Większość gór powstałych w trakcie tej orogenezy – alpidów – rozciąga się wzdłuż krawędzi tych płyt.
Orogeneza alpejska zaczęła się w triasie, a największe nasilenie nastąpiło w trzeciorzędzie. Trwała przez cały paleogen, na który przypadła główna faza fałdowań, i trwa nadal.
W jej ramach wyróżnia się 3 etapy:
- wczesnoalpejski (trias–kreda)
- środkowoalpejski (paleogen)
- późnoalpejski (neogen)
A także bardziej szczegółowe fazy orogeniczne:
- eokimeryjska (koniec triasu)
- neokimeryjska (koniec jury)
- laramijska (koniec kredy)
- walahijsko-wołowska (pliocen–plejstocen)
- rodańska (miocen–pliocen) – została wyniesiona wtedy południowa Europa
- attycka (miocen–pliocen) – zostały wyniesione Hellenidy
- styryjska (późny miocen) – wyniesione Karpaty oraz Alpy
- sawska (paleogen–neogen)
- helwecka (oligocen)
- pirenejska (eocen)
Skutki orogenezy alpejskiej
edytujW toku orogenezy alpejskiej zostały wypiętrzone w szczególności łańcuchy górskie łańcucha alpejsko-himalajskiego:
a także
- Andy w Ameryce Południowej
- Kordyliery w Ameryce Północnej
- Góry Koriackie i Góry Środkowe w Azji.
W czasie orogenezy alpejskiej sąsiadujące ze strefą fałdowań górskie masywy hercyńskie często uległy odmłodzeniu bądź, przeciwnie, zniszczeniu i zapadnięciu.