Ewa Łętowska
Ewa Anna Łętowska z domu Ołtarzewska (ur. 22 marca 1940 w Warszawie) – polska prawniczka, specjalistka w zakresie prawa cywilnego, konstytucyjnego, administracyjnego oraz praw człowieka, profesor nauk prawnych (1985). Od 1985 profesor w Instytucie Nauk Prawnych PAN; członkini Polskiej Akademii Nauk (członek rzeczywisty od 2010) oraz Polskiej Akademii Umiejętności (członek korespondent od 1997). Rzecznik praw obywatelskich (1988–1992), będąca pierwszą osobą sprawującą ten urząd w Polsce. W latach 1999–2002 sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego, a w latach 2002–2011 sędzia Trybunału Konstytucyjnego.
 Ewa Łętowska (2017) | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
22 marca 1940 |
| Profesor nauk prawnych | |
| Specjalność: prawa człowieka, prawo administracyjne, prawo cywilne, prawo konstytucyjne | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1968 – nauki prawne |
| Habilitacja |
1975 – nauki prawne |
| Profesura |
16 października 1985 |
| Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |
| Status PAN |
członek rzeczywisty (2010) |
| Status PAU |
członek korespondent (1997) |
| Doktor honoris causa Uniwersytet Gdański – 2008 Akademia Pedagogiki Specjalnej – 2009 Uniwersytet Warszawski – 2016 | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Warszawski |
| Okres zatrudn. |
1965–1969, 1974–1983 |
| Instytut |
Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk |
| Rzecznik praw obywatelskich | |
| Okres spraw. |
1988–1992 |
| Następca | |
| Sędzia Trybunału Konstytucyjnego | |
| Okres spraw. |
2002–2011 |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujW 1962 ukończyła studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (WPiA UW). W latach 1963–1965 odbyła aplikację sądową. W 1968 uzyskała stopień doktora nauk prawnych, habilitowała się w 1975 (ze specjalizacją w zakresie prawa cywilnego). W 1985 otrzymała tytuł profesorski w zakresie nauk prawnych.
W latach 1965–1969 oraz 1974–1983 wykładała na WPiA UW[1]. W latach 1977–1987 kierowała Zespołem Prawa Cywilnego w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Od 1980 do 1983 była członkinią zarządu Zrzeszenia Prawników Polskich[1].
Była prawniczką Federacji Konsumentów, członkinią Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego oraz Rady Legislacyjnej (1984–1989)[1]. Po wprowadzeniu w Polsce instytucji rzecznika praw obywatelskich została pierwszą osobą pełniącą tę funkcję. Stanowisko to zajmowała od 1 stycznia 1988 do 13 lutego 1992. W latach 1999–2002 orzekała jako sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zajmowała się działalnością ekspercką w ramach Międzynarodowej Organizacji Pracy[2].
W 2002 została wybrana na urząd sędziego Trybunału Konstytucyjnego; była rekomendowana przez posłów SLD, PSL i UP[3]. Po zakończeniu dziewięcioletniej kadencji w 2011[4] przeszła w stan spoczynku.
Była profesorem w Instytucie Nauk Prawnych PAN[5], wykładała na Université Panthéon-Sorbonne w Paryżu, prowadziła odczyty i wykłady na innych uniwersytetach w Europie. Opublikowała liczne prace naukowe z zakresu prawa cywilnego, konstytucyjnego i ochrony konsumentów. Autorka esejów i artykułów publicystycznych o tematyce prawniczej[6], a także publikacji popularyzatorskich. Została członkinią komitetu redakcyjnego miesięcznika „Państwo i Prawo”[7].
Członkostwo w instytucjach i organizacjach
edytuj- Polska Akademia Umiejętności (członek korespondent od 1997)[8][9]
- Polska Akademia Nauk (członek korespondent od 1997, członek rzeczywisty od 2010)[9]
- Komitet Nauk Prawnych PAN[10]
- Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów (1997–1999)[7]
- Académie internationale de droit comparé w Paryżu
- Rada Europejskiej Fundacji Praw Człowieka[2]
- Komitet Helsiński
- Stowarzyszenie Collegium Invisibile[11]
- Rada programowa Archiwum im. Wiktora Osiatyńskiego[12]
- Rada Fundacji „Instytut Artes Liberales”[6]
Życie prywatne
edytujJej mężem był Janusz Łętowski (1939–1999), profesor nauk prawnych, sędzia Sądu Najwyższego, a także krytyk muzyczny.
Znawczyni muzyki, zwłaszcza opery. Krytyczka muzyczna w mediach i konsultantka podczas przygotowywania przedstawień operowych[2]. Również w rozważaniach prawniczych Ewa Łętowska często za punkt wyjścia do rozważań przyjmowała libretta operowe[2]. Zgromadziła obszerną kolekcję wydawnictw muzycznych[13]. Wraz z mężem tworzyła poświęcone muzyce programy dla Polskiego Radia[1].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytujW 1996 została odznaczona przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[14]. W 2011 prezydent Bronisław Komorowski nadał jej Krzyż Komandorski z Gwiazdą tego orderu[15]. W 1979 odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi[7].
Otrzymała doktoraty honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego (2008)[16], Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej (2009)[2][17] i Uniwersytetu Warszawskiego (2016)[18].
W 1995 wyróżniona przez Fundację Friedricha Eberta („Human Rights 1994”) za działalność w zakresie ochrony praw człowieka i umacnianie zasad państwa prawa. W 2000 uhonorowana Medalem „Zasłużony dla Tolerancji” przyznawanym przez Fundację Ekumeniczną oraz Nagrodą Naukową im. Mikołaja Kopernika miasta Krakowa w dziedzinie ekonomii[2]. Została wyróżniona tytułem „Kobieta Roku” przez miesięcznik „Twój Styl”[19]. W 2011 władze Polskiego Czerwonego Krzyża przyznały jej Odznakę Honorową PCK I stopnia[20]. W 2013 została laureatką Nagrody za Odważne Myślenie im. Barbary Skargi przyznawanej przez Konfederację Lewiatan i Fundację na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi[21].
Wybrane publikacje
edytujPublikacje naukowe
edytuj- Umowa o świadczenie przez osobę trzecią, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1970.
- Wzorce umowne: ogólne warunki, wzory, regulaminy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975.
- Poradnik konsumenta (współautorka z Krystyną Wójcik), Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1983, ISBN 83-202-0247-7.
- Komentarz do ogólnych warunków umów konsumenckich (współautorka z Czesławą Żuławską), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1986, ISBN 978-83-219-0307-1.
- Podstawy prawa cywilnego, Ecostar, Warszawa 1993, ISBN 978-83-901288-0-1.
- Po co ludziom konstytucja, Exit, Warszawa 1995, ISBN 83-86104-80-5.
- La constitution, oeuvre de la société?, Schulthess Polygraphischer, Zurych 1995.
- The commissioner for citizens’ rights in Central and Eastern Europe: the Polish experience, Saint Louis Univ. School of Law and Warsaw Univ. School of Law, Saint Louis 1996.
- Sąd Najwyższy USA. Prawa i wolności obywatelskie (współautorka z Rogerem Goldmanem i Stanisławem Frankowskim), Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE, Warszawa 1997.
- Prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 1999, ISBN 83-7110-275-5.
- Bezpodstawne wzbogacenie, C.H. Beck, Warszawa 2000, ISBN 83-7110-648-3.
- Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów: komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2000, ISBN 83-7110-747-1.
- Ochrona niektórych praw konsumentów: komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001, ISBN 978-83-7110-819-8.
- Zbieg norm w prawie cywilnym, C.H. Beck, Warszawa 2002, ISBN 978-83-7247-659-3.
- Nieuczciwe klauzule w prawie umów konsumenckich (współredaktor), C.H. Beck, Warszawa 2004, ISBN 83-7387-155-1
- Europejskie prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa 2004, ISBN 978-83-7387-310-0.
- Prawo zobowiązań – część ogólna (redaktor), C.H. Beck, Warszawa 2006, ISBN 83-7387-417-8.
- Umowy odnoszące się do osób trzecich (współautorka z Małgorzatą Bednarek i Przemysławem Drapałą), C.H. Beck, Warszawa 2006, ISBN 83-7483-009-3.
- Prawo intertemporalne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego (redaktor), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7526-821-8.
Publikacje popularyzatorskie
edytuj- Baba na świeczniku (Ewa Łętowska w rozmowie z Mariuszem Janickim i Stanisławem Podemskim), Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1992, ISBN 83-7066-323-0.
- Jak zaczynał Rzecznik Praw Obywatelskich (felietony 1988–1991), Agencja Master, Łódź 1992, ISBN 83-85782-00-1.
- Rzeźbienie państwa prawa: 20 lat później (Ewa Łętowska w rozmowie z Krzysztofem Sobczakiem), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2012, ISBN 978-83-264-3896-7.
- O prawie i o mitach (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013, ISBN 978-83-264-4476-0.
- O prawie i o operze (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2014, ISBN 978-83-264-3354-2.
- Matylda i Gala Stulecia (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Teatr Wielki – Opera Narodowa, Warszawa 2016, ISBN 978-83-65161-77-2.
- Jak urządzić Skrzatowisko? (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018, ISBN 978-83-65853-56-1.
- Projekt M. / ACUS (współautorka z Krzysztofem Pawłowskim), Wydawnictwo Arche, Sopot 2020, ISBN 978-83-88445-47-7.
- O wygaszaniu państwa prawa (współautorka z Jerzym Zajadłą), Wydawnictwo Arche, Sopot 2020, ISBN 978-83-88445-37-8.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Who’s who in the socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia. Juliusz Stroynowski (red.). Monachium-Nowy Jork-Paryż: K.G. Saur, 1989, s. 682. ISBN 978-3-598-10636-1. (ang.).
- ↑ a b c d e f Stanisław Waltoś: Uroczystość wręczenia dyplomu doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego Profesor Ewie Łętowskiej. uw.edu.pl, 26 czerwca 2016. s. 36–38. [dostęp 2021-03-02].
- ↑ Sprawozdanie stenograficzne z posiedzenia Sejmu IV kadencji (22. posiedzenie, 2. dzień, 23 maja 2002). [dostęp 2011-05-30].
- ↑ Nota biograficzna na stronie Trybunału Konstytucyjnego. [dostęp 2021-03-02].
- ↑ Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Ewa Łętowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2018-09-06].
- ↑ a b Prof. dr hab. Ewa Łętowska. Fundacja „Instytut Artes Liberales”. [dostęp 2021-03-02].
- ↑ a b c Członkowie Polskiej Akademii Nauk. Łętowska, Ewa. pan.pl. [dostęp 2021-03-02].
- ↑ Członkowie. „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności”. Rok 2016/2017, s. 17, 2017. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. [dostęp 2018-10-14].
- ↑ a b Wydział I. instytucja.pan.pl. [dostęp 2013-03-01].
- ↑ Komitet Nauk Prawnych PAN. pan.pl, styczeń 2020. [dostęp 2020-02-23].
- ↑ Lista tutorów Collegium Invisibile. ci.edu.pl. [dostęp 2011-05-30].
- ↑ Anna Wójcik: Prof. Mirosław Wyrzykowski: Pozakonstytucyjna zmiana ustroju staje się faktem. O tym trzeba debatować, panie Prezydencie. oko.press, 26 sierpnia 2017. [dostęp 2017-08-31].
- ↑ Bronisław Tumiłowicz: Czciciele Mozarta i Chopina. tygodnikprzeglad.pl, 9 października 2005. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 maja 1996 r. o nadaniu orderów (M.P. z 1996 r. nr 58, poz. 528).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 maja 2011 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2011 r. nr 73, poz. 730).
- ↑ Tytuł doktora honoris causa UG dla prof. Ewy Łętowskiej. univ.gda.pl, 31 stycznia 2008. [dostęp 2011-05-30].
- ↑ Doktorzy Honoris Causa – Prof. dr hab. Ewa Łętowska. aps.edu.pl. [dostęp 2013-03-01].
- ↑ Doktorat honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego dla prof. Ewy Łętowskiej. rpo.gov.pl, 24 czerwca 2016. [dostęp 2016-07-19].
- ↑ „Twój Styl” przyznał tytuł Kobiety Roku Andżelice Borys. press.pl, 15 marca 2006. [dostęp 2015-09-30].
- ↑ Odznaczamy zasłużonych. pck.pl, 1 lipca 2011. [dostęp 2011-08-17].
- ↑ Nagroda Lewiatana dla prezydenta Komorowskiego. tvpparlament.pl, 15 maja 2013. [dostęp 2017-07-26].
Bibliografia
edytuj- Nota biograficzna na stronie Trybunału Konstytucyjnego. [dostęp 2021-03-02].
- Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Ewa Łętowska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2018-09-06].