Dzwonkówka żółtogarbkowa
Dzwonkówka żółtogarbkowa (Entoloma cuneatum (Bres.) M.M. Moser) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka żółtogarbkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma cuneatum (Bres.) M.M. Moser Kl. Krypt.-Fl., Edn 4 (Stuttgart) 2b/2: 205 (1978) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1887 r. Giacomo Bresàdola, nadając mu nazwę Nolanea cuneata. Obecną nazwę nadał mu Meinhard Moser w 1978 r.[1]
- Entoloma cetratum var. cuneatum (Bres.) Krieglst. 1991
- Hyporrhodius cuneatus (Bres.) Migula 1912
- Nolanea cuneata Bres. 1887
- Rhodophyllus cuneatus (Bres.) M.M. Moser 1967[2].
Polską nazwę zarekomendowała w 2025 roku Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego[3].
Morfologia
edytujŚrednica 20–60 mm, początkowo ostro stożkowaty, stożkowaty lub dzwonkowaty, potem wypukły, w końcu płaskowypukły z wyraźnym garbkiem, higrofaniczny; w stanie wilgotnym ciemnoczerwono-brązowy lub sepiowy z kontrastowo jaśniejszym, żółtym garbkiem, przezroczyście prążkowany na brzegu, w stanie suchym blednący do szaro- lub żółtawobrązowego, garbek długo pozostaje bledszy. Powierzchnia naga, gładka, brzeg początkowo podwinięty, potem prosty[4].
Od 25 do 34, l = 1–5, raczej rzadkie, przyrośnięte, początkowo brudno ochrowo-różowe, potem brązowo-różowe. Ostrza całe, lub postrzępione, tej samej barwy[4].
Wysokość 25–90 mm, grubość 1–5 mm, cylindryczny, często przy podstawie rozszerzony. Powierzchnia żółta, żółtobrązowa lub czerwonawo brązowa, zawsze wyraźnie jaśniejsza od kapelusza, w górnej połowie lub na wierzchołku wyraźnie oprószona, rzadko całkowicie, włóknisto-łuseczkowata ku dołowi. Podstawa z białą grzybnią[4].
Pod skórką tej samej barwy co skórka, wewnątrz jaśniejszy, o łagodnym smaku i bez wyraźnego zapachu[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 4-zarodnikowe, ze sprzążkami. Zarodniki 10–13 × 7,5–9 µm, Q = 1,2–1,5(–1,6), w widoku z boku 5–7–kątne. Krawędź blaszek płodna, bez cystyd. Strzępki skórki w kapeluszu wąskie, cylindryczne, o szerokości 2,5–9 µm ze ścianami pigmentowanymi. Rozproszony, blady pigment występuje także wewnątrz strzępek, ale nigdy ich nie inkrustuje. W skórce górnej części trzonu cylindryczne lub główkowate kaulocystydy o długości do 110 µm i szerokości 4–8 µm. Sprzążki występują w hymenium, rzadko także w warstwach okrywowych[4].
Występowanie i siedlisko
edytujPodano występowanie Entoloma cuneatum głównie w Europie i na Nowej Zelandii, poza tym na pojedynczych stanowiskach w Azji i Ameryce Południowej[5]. W Europie Środkowej i Zachodniej jest szeroko rozprzestrzeniony, ale rzadki[4]. Brak go w wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski Władysława Wojewody z 2003 r.[6] Po raz pierwszy w Polsce jego stanowiska podano w 2016 r. w Gryżyńskim Parku Krajobrazowym[7]
Grzyb naziemny występujący w lasach iglastych, rzadziej w lasach liściastych, zwłaszcza na próchnicznych i zasadowych glebach. Owocniki tworzy od wiosny do jesieni[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-08] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-08] (ang.).
- ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).
- ↑ a b c d e f g M.E. Noordeloos, Entoloma, s. 1, „Fungi Euroaei”, 5 (1), Mycobank, s. 1–760 [dostęp 2023-02-08].
- ↑ Występowanie Entoloma cuneatum na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-08] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ T. Ślusarczyk, Grzyby makroskopijne Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego, M. Maciantowicz (red.), Gryżyński Park Krajobrazowy. Monografia Przyrodnicza. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego, Gorzów Wielkopolski, s. 90–96 [dostęp 2023-02-05] (ang.).