Emil Tokarz

Emil Tokarz
Data i miejsce urodzenia	6 października 1944 ; Chodorów
	profesor nauk humanistycznych
	Specjalność: językoznawstwo ogólne, językoznawstwo słowiańskie
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1973
Habilitacja	1988 ; WSP w Opolu
Profesura	22 października 1998
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; Uniwersytet Śląski w Katowicach; Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
	Multimedia w Wikimedia Commons

Emil Franciszek Tokarz (ur. 6 października 1944 w Chodorowie) – polski językoznawca, slawista, nauczyciel akademicki związany ze śląskimi uczelniami wyższymi.

Życiorys

W 1968 ukończył studia i uzyskał tytuł magistra w instytucie slawistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W tym samym roku po raz pierwszy pojechał do Słowenii, gdzie uczestniczył w Seminarium słoweńskiego języka, literatury i kultury. Właśnie wtedy podjął decyzję o studiowaniu języka słoweńskiego.

W roku akademickim 1969/70 otrzymał stypendium i na Wydziale Humanistycznym w Lublanie ukończył studia podyplomowe (mentor: prof. dr Jože Toporišič). Zaraz po powrocie do Polski, Emil Tokarz założył lektorat języka słoweńskiego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, po przeprowadzce do Katowic w 1973 założył również lektorat na Uniwersytecie Śląskim. W 1990 prof. dr hab. Emil Tokarz przeorganizował Katedrę Filologii Słowiańskiej na Uniwersytecie Śląskim w Instytut Filologii Słowiańskiej, zapoczątkowując niezwykle dynamiczny rozwój ośrodka. Dwukrotnie kierował Instytutem w latach 1981–1985 oraz 1989–2001. W 1990 zlikwidował „jugoslawistykę” i powołał samodzielne filologie: macedonistykę, kroatystykę i pierwszą w Polsce słowenistykę.

W pracy magisterskiej pisał o języku serbsko-chorwackim. Pracę doktorską pt. Konstrukcje parataktyczne w języku słoweńskim (Parataksa v slovenskem jeziku) obronił na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w 1973 (promotor: prof. dr hab. Leszek Moszyński)

W latach 1984–1988 studiował językoznawstwo ogólne i informatykę oraz językoznawstwo romańskie na Uniwersytecie Pascala w Clermont-Ferrand we Francji. W 1987 uzyskał habilitację w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu. Od roku 1991 jest profesorem zwyczajnym języka słoweńskiego oraz innych języków południowosłowiańskich na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W 1998 otrzymał tytuł profesora, a w 2000 tytuł profesora zwyczajnego.

W Instytucie Filologii Słowiańskiej UŚ pracował do 2002. W 2002 przeniósł się do Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, gdzie stworzył Katedrę Studiów Środkowoeuropejskich. W 2006 został wybrany prorektorem ds. nauki i spraw ogólnych ATH. Jest też dziekanem Wydziału Humanistyczno-Społecznego. Analizuje przede wszystkim słoweńską składnię i leksykę, w swoich książkach i rozprawach bada polsko-południowosłowiańskie zagadnienia morfologiczne.

Małżeństwo Bożena i Emil Tokarzowie założyli w Polsce Towarzystwo polsko-słoweńskie. Zachęcają studentów do studiowania słowenistyki na wydziałach, z którymi współpracują. Twierdzą, że Słowenia przyciąga mieszkańców krajów północnych swoją historią i osiągnięciami cywilizacyjnymi w dziedzinie nauki i kultury. Uniwersytet Śląski w Katowicach każdego roku przyjmuje na Wydziale Slawistyki około dziewięćdziesięciu studentów, podobnie Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, w Warszawie i Łodzi łącznie około sześćdziesięciu. Zainteresowanie językiem słoweńskim istnieje również na studiach magisterskich. Lektoraty języka słoweńskiego funkcjonują również na wydziałach w Krakowie, Gdańsku, Toruniu i Poznaniu.

W 2007, ze względu na wszechstronną, rzetelną i długotrwałą pracę w jednoczeniu polskiej i słoweńskiej literatury i języka, Emil Tokarz wraz z małżonką, otrzymali międzynarodową Nagrodę Pretnara za promocję literatury i kultury słoweńskiej w Polsce. Państwo Tokarzowie osobiście poznali dr Tone Pretnara, którego imię nosi nagroda.

Dzieła

Opracowania monograficzne

Budowa słowotwórcza przysłówków serbsko-chorwackich na podstawie Słownika Vuka Stefanovicia Karadžicia. Zeszyty Naukowe UMK. z. 38. Filologia Polska. Toruń 1970, s. 192-222.
Składnia zdań złożonych współrzędnie w języku słoweńskim. Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 152. Wyd. UŚ Katowice 1977. ss.67.
Nomina actionis we współczesnym języku słoweńskim. Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 864. Wyd. UŚ. Katowice 1987, ss. 100.
Pułapki leksykalne. Słownik aproksymatów polsko-bułgarskich. Red. nauk. E. Tokarz. (jednocześnie współautorstwo z M. Karpaczewą i Ch. Symeonową). Wyd. Śląsk. Katowice 1994. ss.708.
Douwe Fokkema. Wyd. UŚ. Katowice 1995. (współautor T. Miczka).
Pułapki leksykalne. Słownik aproksymatów polsko-chorwackich. Wyd. Śląsk. Katowice 1998, ss. 381.
Pułapki leksykalne. Słownik aproksymatów polsko-słoweńskich. Wyd. Śląsk. Katowice 1999, ss. 597.
Gramatyka konfrontatywna języków słowiańskich. T. I. Red. E. Tokarz. Wyd. Śląsk. Katowice 2000, ss.306. (współautor W. Pianka).

Podręczniki, skrypty

Slovenščina za Poljake. Kurs podstawowy języka słoweńskiego. Wyd. UŚ. Katowice. 1980, ss.267 (współautor: Tone Pretnar).

Słowniki

Mały słownik polsko-macedoński i macedońsko-polski. Wyd. Śląsk. Katowice 2001. ss. 161 (współautor D. Stefanija).
Słownik chorwacko-polski. Cz. I. (A – O). Wyd. Śląsk. Katowice 2001. ss. 458.

Studia, rozprawy, artykuły

Gradacijsko priredje v slovenskem knjižnem jeziku. Jezik in slovstvo XVIII. nr 7-8. Ljubljana 1973, s. 269-275.
Zdania parataktycznie złożone w języku słoweńskim - projekt binarnej klasyfikacji. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego w Toruniu. z. 26. Warszawa - Poznań 1974, s. 87-89.
Słoweńskie przekłady literatury polskiej. [w:] Przekład artystyczny. T. III. Tłumaczenia literatury polskiej na języki obce. Red. P. Fast. Katowice 1992, s. 69-76.
Škrabčevi stiki s poljsko kulturo. [w:] Škrabčeva misel. I Zbornik s simpozija ‘94. Red. Z. Jan, J. Toporišič. Nova Gorica 1995, s. 151-159.
Utopijne teorie językowe u Słowian południowych. [w:] Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian. T. I. Ze świadomości utopijnej w refleksji językowej. Red. E. Tokarz. Wyd. UŚ. Katowice 1997, s. 97-104.
Nowe języki dawnej Jugosławii. Slava. Debatni list. št. 2. Ljubljana 1996/97, s. 127-134.
Zmierzch Jugosławii - nowe czasy, nowe języki. [w:] Tematy. Księga jubileuszowa w 70. rocznicę urodzin Profesora Leszka Moszyńskiego. Red. K. Szczęśniak, H. Wątróbska. Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1998, s.426-431.

Wstępy, przedmowy

Wstęp. [w:] Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian. T. I. Ze świadomości utopijnej w refleksji językowej. Red. E. Tokarz. Wyd. UŚ. Katowice 1997, s. 43.
Przedmowa. [w:] Język wobec przemian kultury. Red. E. Tokarz. Wyd. UŚ. Katowice 1997, s. 7-8.
Wstęp [w]: Świat Słowian1. Red. E. Tokarz. Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej. Bielsko-Biała 2006, s. 4.

Tłumaczenia

Cankar, J. Povše: Marcin Żmija. Adaptacja sceniczna w 8 scenach z wprowadzeniem. Warszawa 1977. (tłumaczenie dramatu wspólnie z B. Pikalą-Tokarz).
J. Povše: Przeżyć swój los. Warszawa 1978. (tłumaczenie dramatu wspólnie z B. Pikalą-Tokarz).

Linki zewnętrzne

Prof. dr hab. Emil Franciszek Tokarz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2012-12-30] .