Emanuel Konstanty Imiela
Emanuel Konstanty Imiela, ps. „Karol Dym” (ur. 10 marca 1888 w Lipinach[a][1], zm. 25 kwietnia 1953 w Stalinogrodzie) – górnośląski pisarz, urzędnik państwowy, działacz oświatowy i plebiscytowy.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 marca 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 kwietnia 1953 |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w robotniczej rodzinie Józefa i Teresy z Cieślików[1], we wsi Lipiny, która w wyniku urbanizacji stała się obecną dzielnicą Świętochłowic. W latach 1902–1906 uczęszczał do francuskiego gimnazjum się w Lucernie w Szwajcarii. W 1906 po śmierci ojca wrócił do kraju i podjął pracę we „Friedenshütte” (huta Pokój) w Nowym Bytomiu. W 1907 wyjechał do Krakowa i tam wstąpił do nowicjatu oo. pijarów. Jednak już rok później, bo w 1909, opuścił zakon. W 1912 zdał maturę. W latach 1912–1914 studiował romanistykę i germanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Wybuch I wojny światowej zastał go na Podolu, gdzie podczas ferii pracował jako nauczyciel prywatny. Został internowany i wysłany do Tambowa, gdzie przebywał do 1918. W 1917 wydał pracę Śląsk Pruski, zawierającą informacje o przeszłości Górnego Śląska i aktualną problematykę społeczno-gospodarczą. W lipcu 1917 został członkiem Rady Polskiej Zjednoczenia Międzypartyjnego w Moskwie[2].
W grudniu 1918 wrócił na Górny Śląsk, by organizować rady ludowe w rejencji opolskiej. Po upadku I powstania śląskiego opuścił Górny Śląsk i wyjechał do Poznania, gdzie kontynuował studia. W listopadzie 1919 wrócił jednak na Górny Śląsk, gdzie organizował Związek Nauczycieli Górnoślązaków. W 1920 wrócił do Świętochłowic, gdzie z polecenia Wojciecha Korfantego organizował polskie szkoły i seminaria nauczycielskie. W okresie powstań tworzył patriotyczne wiersze. Krytycy zwracali uwagę, że Imiela jest bowiem dla Górnego Śląska tem samem, czem ks. Grim dla Cieszyńskiego[3].
Od 1922 pracował w administracji szkolnej w Katowicach jako pracownik Wydziału Oświecenia Publicznego w Urzędzie Wojewódzkim Śląskim, gdzie w 1938 przeszedł na emeryturę. Angażował się również działalność kulturalną; w latach 1922–1931 był prezesem Związku Kół Śpiewaczych, członkiem rady miasta Katowic, komitetu organizacyjnego Śląskiego Towarzystwa Literackiego, wiceprezesem Związku Artystyczno-Literackiego na Górnym Śląsku i innych. W 1939 zastał go tam wybuch II wojny światowej. W czasie okupacji odmówił podpisania volkslisty, a także prowadził tajne nauczanie[4]. Działał także społecznie i kontynuował pracę literacką.
Po wojnie, wrócił do pracy pedagogicznej i literackiej. Od 1946 był członkiem Związku Literatów Polskich. W latach 1945–1952 pracował jako nauczyciel.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (24 kwietnia 1946)[5]
- Srebrny Krzyż Zasługi (11 stycznia 1928)[6]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)[7]
Ważniejsze utwory
edytuj- „Śląsk Pruski” (1917)
- „Hymn powstańczy” (1919)
- „Górnośląski bajki i satyry” (1922)
- „Stara wieża” (1931)
- „Zaklęta Królewna” (1934)
- „Tajemnica Twardonia” (1936)
- „Klara” (1951)
Uwagi
edytuj- ↑ Od 1951 dzielnica Świętochłowic.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 272.
- ↑ Polski Zjazd Polityczny w Moskwie: 21 -26 lipca st. st. 1917 r., Piotrogród 1917, s. 14.
- ↑ Alfred Jesionowski: Rzut oka na współczesną literaturę śląską, „Zaranie Śląskie”, t. 9, 1930, z. 1, s. 23.
- ↑ „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 178, hasło „Imiela Emanuel Konstanty”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 1, poz. 1 „za zasługi położone przez powstańców śląskich, którzy jako uczestnicy walk z Niemcami na terenie całego Śląska przyczynili się w szczególnej mierze do przyłączenia ziem Śląskich do Polski”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 9, poz. 8 „za zasługi dla sprawy przyłączenia Górnego Śląska do Państwa Polskiego oraz na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
Bibliografia
edytuj- „Encyklopedia powstań śląskich”, Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, s. 178, hasło „Imiela Emanuel Konstanty”.
- Marian Piegza, Patroni Świętochłowickich ulic, Świętochłowice: Agencja Wydawniczo-Reklamowa 'map", 2005, ISBN 83-919630-6-3, OCLC 69447908.