Eleonora Plutyńska
Eleonora Plutyńska (ur. 12 listopada 1886 w Wiedniu, zm. 23 marca 1969 w Warszawie) – polska artystka plastyk.
 Eleonora Plutyńska w latach 60. | |
| Data i miejsce urodzenia |
12 listopada 1886 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 marca 1969 |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodziła się 12 listopada 1886 roku w Wiedniu, w rodzinie Stanisława Szczepanowskiego i Heleny z Wolskich[1]. Jej młodszą siostrą była artystka Wanda Szczepanowska[2]. Od 1902 uczęszczała na trwające dwa lata Kursy Malarstwa i Rysunku dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego („Baraneum”), jej nauczycielem był m.in. prof. Józef Siedlecki. W 1910 wyjechała do Paryża i studiowała na Académie de la Grande Chaumière u Olgi Boznańskiej, od 1912 podróżowała po Europie i odwiedzając najsłynniejsze muzea czerpała wiedzę dotyczącą technik malarskich. Na drodze jej podróży znalazły się m.in. Włochy, Wielka Brytania, Holandia i Belgia.
W 1923 rozpoczęła studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u prof. Karola Tichego w Pracowni Tkaniny oraz u Józefa Czajkowskiego i Wojciecha Jastrzębowskiego na Wydziale Architektury Wnętrz, dyplom obroniła w 1934[3]. Od 1926 należała do Spółdzielnia Artystów ŁAD, rok później została asystentem farbiarstwa w Pracowni Tkaniny Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1929 została zaangażowana do grupy organizatorów ekspozycji ŁADu na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Po ukończeniu studiów rozpoczęła prace związane z odrodzeniem tkactwa ludowego w Sokółce i Janowie Podlaskim[4], zbierała doświadczenie, które postanowiła wykorzystać tworząc przy tworzeniu tkanin artystycznych. W 1934 uczestniczyła na zlecenie Katedry Etnografii Uniwersytetu Wileńskiego w reaktywacji ośrodka tworzącego dywany grodzieńskie z użyciem tkaniny dwuosnowowej. Od 1935 kierowała kursami farbiarstwa roślinnego w Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej i w Szkole Przemysłu we Lwowie.
Podczas II wojny światowej prowadziła warsztat tkacki w Zalesiu Górnym.
Od 1945 współpracowała z Wydziałem Wytwórczości Ministerstwa Przemysłu Lekkiego oraz z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji, równocześnie ponownie nawiązała współpracę z tkaczkami z okolic Białegostoku[5]. W 1946 została zastępcą profesora i wykładowcą w Katedrze Tkaniny Artystycznej Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i pełniła tę funkcję do 1961. W 1948 zaangażowała się w utworzenie ośrodka tkackiego w Janowie k. Sokółki, dwa lata później dzięki jej kursom tkaczki z okolic Białegostoku zaczęły tworzyć nowy typ dywanów sokólskich w oparciu o tkaninę podwójną[6]. W 1956 została profesorem nadzwyczajnym na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, trzy lata później była współautorką książki „Tkanina polska”. Ostatnim projektem artystki była seria wzorów z motywami ludowymi stworzona w 1968 dla Instytutu Wzornictwa Przemysłowego.
Była członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (dwukrotnie: 10 listopada 1928[7], 19 lipca 1955[8])
- Złoty Krzyż Zasługi (15 lipca 1954)[9]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
Nagrody
edytuj- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1946)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1966)
Przypisy
edytuj- ↑ Wystawa "Eleonora Plutyńska. W poszukiwaniu zaginionych splotów" [online], Niepodległa - stulecie odzyskania niepodległości [dostęp 2021-06-06] (pol.).
- ↑ Magdalena Stopa, Zofia Stopa, Eleonora Plutyńska - W poszukiwaniu zaginionych splotów, Dziecinne: Fundacja OKOLICA, 2019, s. 3-4, ISBN 978-83-954673-0-1, OCLC 1135396835 [dostęp 2021-06-06].
- ↑ Eleonora Plutyńska: w poszukiwaniu zaginionych splotów – Heliotrop Vintage [online] [dostęp 2021-06-06] (pol.).
- ↑ Podlasie - Tkactwo dwuosnowowe, Regionalna Encyklopedia Kultury Ludowej. [dostęp 2013-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-09)].
- ↑ Martyna Tochwin, Niedoścignione tkaniny Eleonory, Poranny.pl 9 kwietnia 2007
- ↑ Zielone Wrota, Tkanina dwuosnowowa. [dostęp 2013-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-22)].
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu opieki społecznej”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
Linki zewnętrzne
edytuj- Katarzyna Biłas, Z dziedzictwa wyprowadzić dalsze twórcze ciągi - kolekcja tkaniny podwójnej w zbiorach Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. muzeumwlokiennictwa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-13)].
- Plutyńska Eleonora, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2013-03-28].
- Słownik projektantów polskich, Instytut Wzornictwa Przemysłowego - Lucjan Kintopf