Elektrownia jądrowa Aktau
Elektrownia jądrowa Aktau (Elektrownia jądrowa Szewczenko) – kazachska elektrownia jądrowa w trakcie demontażu[potrzebna aktualizacja?][3]. Pierwsza na świecie z reaktorem prędkim i pierwsza stacja odsalania wykorzystująca reaktor jądrowy[4]. Położona niedaleko miasta Aktau nad Morzem Kaspijskim[2].
 Reaktor elektrowni Akta | |
| Państwo | |
|---|---|
| Status |
W trakcie demontażu |
| Właściciel | |
| Operator |
Mangishlak Atomic Energy Complex – Kazatomprom |
| Liczba bloków energetycznych |
1 |
| Moce | |
| Łączna moc: | |
| - elektr. netto |
52 MW |
| - elektryczna brutto |
90 MW |
| - moc termiczna |
1000 MW |
| Źródła energii | |
| Źródła energii: | |
| - główne |
tlenek uranu(IV) (26% wzbogacenia)[1] |
| Kluczowe daty | |
| Rozpoczęcie budowy |
1 października 1964[2] |
| Włączenie do sieci |
16 lipca 1973[2] |
| Trwałe wyłączenie |
22 kwietnia 1999[2] |
Położenie na mapie Kazachstanu  | |
 43°36′23″N 51°16′58″E/43,606389 51,282778
| |
Budowa elektrowni rozpoczęła się w 1964[2]. W 1972 reaktor pierwszy raz osiągnął krytyczność, a w 1973 elektrownia dostarczyła po raz pierwszy energię elektryczną do sieci energetycznej[2]. Reaktor stanowił też część instalacji do odsalania wody morskiej (120 000 m³ słodkiej wody/dobę; wówczas 80% słodkiej wody w regionie), ciepłowni, i produkcji plutonu (z czego nigdy nie skorzystano)[5][1].
Reaktor wyłączono w marcu 1998 na czas planowych przeglądów, remontów, i usprawnień bezpieczeństwa (zarekomendowanych przez IAEA po inspekcji reaktora) oraz na czas wymiany elementów paliwowych. Z uwagi na brak środków finansowych nie udało się wykonać całości prac. Regulator nie wydał więc pozwolenia na wznowienie pracy. Rząd Kazachstanu 22 kwietnia 1999 podjął decyzję o demontażu elektrowni, uzasadniając to brakiem pieniędzy i malejącym zapotrzebowaniem na energię elektryczną w regionie[6]. Pierwotnie reaktor miał działać do 2003[1].
Zużyte paliwo jądrowe, zawierające 3000 kg plutonu o jakości wojskowej i 10 000 kg wysoko wzbogaconego uranu (poniżej 33%), z pomocą organizacyjną i finansową Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, przewieziono (w 12 transportach w latach 2006 i 2010) do suchego składowiska we wschodnim Kazachstanie[7]. Operację zabezpieczenia zakończono w 2013. Stany Zjednoczone brały aktywny udział w początkowej fazie demontażu reaktora, w tym przede wszystkim w zmniejszeniu aktywności elementów paliwowych i zabezpieczenia chłodziwa sodowego[1].
Dane techniczne
edytuj| Nr bloku | Blok 1 |
|---|---|
| Typ | FBR[2] |
| Model | BN-350[2] |
| Status | W trakcie demontażu |
| Właściciel | Kazatomprom[2] |
| Operator | Mangishlak Atomic Energy Complex – Kazatomprom[2] |
| Data rozpoczęcia budowy | 1 października 1964[2] |
| Data osiąg. stanu kryt. | 1 listopada 1972[2] |
| Data włączenia do sieci | 16 lipca 1973[2] |
| Data trwałego wyłączenia | 22 kwietnia 1999[2] |
| Moc elektryczna netto | 52[2] MW |
| Moc elektryczna brutto | 90[2] MW |
| Moc termiczna | 1000[2] MW |
Awarie
edytujW ciągu pierwszych 6 miesięcy pracy awarii uległo 5 z 6 generatorów pary. Wycieki ciekłego sodu spowodowane były wadami fabrycznymi i wadliwymi spawami orurowania. Naprawy zostały dokonane na miejscu, zakończone w 1975, bez demontażu parowników. Moc cieplną reaktora zmniejszono jednak ostatecznie do 750 MW[5].
Niestabilności w pracy powodowała też duża liczba usterek elementów paliwowych. Zbyt mała szczelina dylatacyjna między paliwem a koszulką powodowała powstawanie pęcherzy gazowych, których ciśnienie w końcu spowodowało uszkodzenie koszulki. Problem został rozwiązany poprzez zmianę projektu elementów paliwowych[5]. Uszkodzenia elementów paliwowych doprowadziły do kontaminacji chłodziwa cezem-137 (10 000 kiurów)[1]. Na etapie demontażu cez wychwycono specjalnymi pułapkami, zaprojektowanymi i dostarczonymi przez Stany Zjednoczone, przez co aktywność chłodziwa spadła z 740 000 Bq/g do 370 Bq/g[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f D. Newton, J. Connery, P. Wells, U.S. experience in the decommissioning of the BN-350 fast breeding reactor in Kazakhstan, Office of International Nuclear Safety & Co-operation U.S. Department of Energy [dostęp 2017-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-31] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q World Nuclear Association – Aktau [online], World Nuclear Association [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ IAEA Reviews Kazakhstan’s Nuclear Power Infrastructure Development [online], IAEA, 6 listopada 2016 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Plan for producing potable water economically. International Atomic Energy Agency General Conference, 1990-09-17.
- ↑ a b c A. Barak, L.A. Kochetkov, M.J. Crijns, M. Khalid. Nuclear desalination: Experience, needs, and prospects. „IAEA Bulletin”. 3, 1990.
- ↑ S. Krechetov, Nuclear power in Kazakhstan and current status of the BN-350 fast reactor, wyd. 1999-08-18, IAEA (ang.).
- ↑ Joint Statement By Co-Chairs of the U.S.-Kazakhstan Energy Partnership On Successful Completion of the U.S.-Kazakhstan BN-350 Spent Fuel Program [online], National Nuclear Security Administration, 17 listopada 2010 [dostęp 2017-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-06] (ang.).