El cóndor pasa
El Cóndor Pasa (hiszp., dosłownie: Przelot kondora – częściej tłumaczone jako Przelatujący kondor) ballada peruwiańska skomponowana w 1913 roku przez Daniela Alomía Robles. To także zarzuela, czyli rodzaj musicalu. Libretto musicalu stworzył Julio Baudouin pod pseudonimem Julio de La Paz.
Popularność zyskała dzięki wersji coverowej, nagranej w 1970 roku przez Simona i Garfunkela.
W roku 1993 została oficjalnie uznana za Patrimonio cultural de la Nación (część dziedzictwa kulturalnego Peru).
W roku 2006 fenomenem internetowym stała się disco-polowa aranżacja utworu w wykonaniu lubelskiego zespołu Primo, który z kolei był coverem zespołu Wańka Wstańka z 1986 roku.
Libretto
edytuj
Akcja zarzueli umieszczona jest w kopalni w Cerro de Pasco i opowiada o tragicznym konflikcie pomiędzy Indianami i "sajones" (dosł. Sasami) – ich europejskimi panami. Okrutny wyzyskiwacz – pan King, właściciel kopalni, zostaje zabity przez Higinio, ale wkrótce zastępuje go następny właściciel, pan Cup i walka trwa nadal. Tytułowy kondor jest tutaj symbolem wolności.
Ballada grana jest w scenie finałowej. Początkowo nie miała ona słów. Linia melodyczna ballady nawiązuje do cashua (rodzaj andyjskiego tańca podobnego do huaino). Jej inspiracją były tradycyjne pieśni andyjskie.
Oryginalne słowa pieśni są napisane w keczua, języku Imperium Inków, który do tej pory jest używany przez rdzenną ludność Peru. Pieśniarz wzywa potężnego andyjskiego kondora, aby zaniósł go z powrotem do pradawnego królestwa Machu Picchu.
Aranżacja Simona i Garfunkela
edytuj
Jest to prawdopodobnie najbardziej znana na świecie pieśń peruwiańska. W znacznej mierze zawdzięcza to wersji coverowej, nagranej w 1970 roku przez Simona i Garfunkela na płycie Bridge over Troubled Water (Most nad wzburzoną wodą) – albumie, który w całości miał tytuł El Condor Pasa (If I Could). Paul Simon wykorzystał tylko melodię i napisał do niej całkiem nowe, niezwiązane z oryginalną wersją, słowa. W późniejszym okresie tego samego roku także Perry Como wydał swoją wersję anglojęzycznej wersji Simona w albumie It's Impossible.
Inne aranżacje
edytujTekst oryginalny (w języku keczua)
edytuj
Yaw kuntur llaqtay urqupi tiyaq
maymantam qawamuwachkanki,
kuntur, kuntur
apallaway llaqtanchikman, wasinchikman
chay chiri urqupi, kutiytam munani,
kuntur, kuntur.
Qusqu llaqtapim plasachallanpim
suyaykamullaway,
Machu Pikchupi Wayna Pikchupi
purikunanchikpaq.
Przekład na język polski
edytuj
O majestatyczny kondorze, władco niebios,
zabierz mnie do domu, na szczyty Andów!
O kondorze!
Pragnę znów powrócić w me rodzinne strony,
znów przebywać razem wśród mych braci Inków.
Tak tęsknię za nimi,
o dumny kondorze!
Czekajcie na mnie w Cuzco,
na centralnym placu.
Może do Machu Picchu i Huayna Picchu
powędrujemy już razem.
