Eichornia gruboogonkowa

Eichornia gruboogonkowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	komelinowce
Rodzina	rozpławowate
Rodzaj	pontederia / eichornia
Gatunek	eichornia gruboogonkowa
	Nazwa systematyczna
	Pontederia crassipes Mart.; Nov. Gen. Sp. Pl. Bras. 1: 9 (1823)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Eichornia gruboogonkowa^[4], pontederia gruboogonkowa^[5], hiacynt wodny, hiacynt pływający (Pontederia crassipes) – gatunek rośliny wodnej z rodziny rozpławowatych (Pontederiaceae). Nazwa zwyczajowa w języku polskim i w wielu innych nawiązuje do podobieństwa kwiatostanów tej rośliny do kwiatostanów hiacyntów (Hyacinthus). Pochodzi z tropikalnej Ameryki (Amazonii), ale rozprzestrzeniony został w tropikach i ciepłych rejonach wszystkich kontynentów.

Uznany został za jeden ze 100 najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina wodna, o grubych, pełzających, walcowatych kłączach. Jej liście zebrane w rozetę unoszą się na wodzie, kwiaty kwitną ponad wodą. Wielkość rośliny uzależniona jest od zawartości składników odżywczych w wodzie (im bardziej żyzna woda, tym większe rośliny).
Liście: Liście duże zielone, mięsiste z owalną blaszką liściową i z rozdętymi ogonkami, pełniącymi funkcję pływaków.
Kwiaty: Kwiaty barwy niebieskiej lub białej, duże jak u hiacynta i podobnie jak u niego – zebrane w kłos.

Biologia

Poza swoją ojczyzną nie owocuje i rozmnaża się tylko wegetatywnie przez fragmentację organów. Z jednej rośliny-matki wyrastać mogą setki roślin potomnych połączonych stolonami, tworzących pływające kobierce. W Polskich warunkach jest rośliną jednoroczną. Kwitnie w ciepłej wodzie (w temperaturze powyżej 20 °C).

Ekologia

Z powodu szybkości rozmnażania i zarastania powierzchni wody roślina jest bardzo szkodliwa, szczególnie dla hodowli ryb (utrudnia dopływ tlenu). Wypiera rodzime gatunki roślin, a nawet może powodować utrudnienia w żegludze. Stwarza dogodne warunki do namnażania się moskitów. Z tych wszystkich powodów znana jest też pod nazwą „zarazy wodnej”. W niektórych krajach wprowadzono zakaz wprowadzania jej do wód powierzchniowych (np. Wielka Brytania^[7], Teksas^[8]). W roku 1944 w stanie Luizjana straty z tego powodu osiągnęły sumę 37 milionów dolarów a roślinę nazwano „chwastem miliona dolarów”^[9]. Na terenie Unii Europejskiej została ujęta na liście inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie. Zabronione jest wprowadzanie tej rośliny do środowiska (poza ściśle określonymi sytuacjami)^[10]^[11]^[12]. W Polsce jej występowanie ograniczone jest do wód podgrzanych przez zespół elektrowni konińskich^[13].

Zastosowanie

Ze względu na odporność na zanieczyszczenia bywa uprawiana w wodach zanieczyszczonych. Późną jesienią, po wykorzystaniu w oczyszczaniu ścieków, może być przeznaczona na kompost. W warunkach kontrolowanych może być uprawiana także jako roślina ozdobna. Bywa też stosowana do wytwarzania koszy i innych wyrobów plecionych.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-16] (ang.).
↑ Pontederia crassipes Mart., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-27] .
↑ nazwa według Alicja Szweykowska, Jerzy (red.) Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
↑ nazwa według Jolanta Jańczyk-Węglarska: Użyteczne rośliny tropików: szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2008. ISBN 978-83-61320-17-3.
↑ LoweL. S. LoweL. i inni, 100 of the World’s Worst Invasive Alien Species A selection from the Global Invasive Species Database., The Invasive Species Specialist Group (ISSG) a specialist group of the Species Survival Commission (SSC) of the World Conservation Union (IUCN), 2004 [dostęp 2024-11-18] .
↑ Plantlife: Non-native invasive plants
↑ North American Invasive Aquatic Plants and Animals
↑ Akwarystyka Nr 4/75. [dostęp 2011-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-23)].
↑ Przepisy prawne dotyczące gatunków obcych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-05-22].
↑ L_2017182PL.01003701.xml [online], eur-lex.europa.eu [dostęp 2020-01-27] .
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów, [w:] Dz.U.2022.2649 [online], sip.lex.pl [dostęp 2023-01-24] .
↑ MateuszM. Draga MateuszM. i inni, Alien aquatic plants in Poland: Temporal and spatial distribution patterns and the effects of climate change, „Global Ecology and Conservation”, 55, 2024, e03247, DOI: 10.1016/j.gecco.2024.e03247, ISSN 2351-9894 [dostęp 2024-10-24] .

Bibliografia

Lisowski Stanisław 1998. Świat roślinny tropików. Wydawnictwo Sorus, Poznań. ISBN 83-85599-78-9.
Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-16] (ang.).

[powo-3] Pontederia crassipes Mart., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-27] .

[4] zwa według Alicja Szweykowska, Jerzy (red.) Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.

[5] zwa według Jolanta Jańczyk-Węglarska: Użyteczne rośliny tropików: szkice etnobotaniczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2008. ISBN 978-83-61320-17-3.

[100IUCN-6] LoweL. S. LoweL. i inni, 100 of the World’s Worst Invasive Alien Species A selection from the Global Invasive Species Database., The Invasive Species Specialist Group (ISSG) a specialist group of the Species Survival Commission (SSC) of the World Conservation Union (IUCN), 2004 [dostęp 2024-11-18] .

[7] Plantlife: Non-native invasive plants

[8] North American Invasive Aquatic Plants and Animals

[9] Akwarystyka Nr 4/75. [dostęp 2011-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-23)].

[10] Przepisy prawne dotyczące gatunków obcych. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-05-22].

[11] L_2017182PL.01003701.xml [online], eur-lex.europa.eu [dostęp 2020-01-27] .

[12] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów, [w:] Dz.U.2022.2649 [online], sip.lex.pl [dostęp 2023-01-24] .

[13] MateuszM. Draga MateuszM. i inni, Alien aquatic plants in Poland: Temporal and spatial distribution patterns and the effects of climate change, „Global Ecology and Conservation”, 55, 2024, e03247, DOI: 10.1016/j.gecco.2024.e03247, ISSN 2351-9894 [dostęp 2024-10-24] .

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]