Efekt pewności wstecznej

Efekt wiedzy po fakcie (ang. hindsight bias), inaczej zwany „wiedziałem że tak będzie” czy pełzającym determinizmem (ang. creeping determinism), efekt ten przedstawia tendencję do oceniania przeszłych wydarzeń jako bardziej przewidywalne, niż były w momencie, gdy zachodziły. Prawdopodobnie wynika z tego, że wiedza na ich temat jest lepiej znana czy dostępna niż wiedza na temat możliwości, które miałyby się wydarzyć. Ludzie mają tendencję również do pamiętania swoich własnych przewidywań jako dokładniejsze i celniejsze, a nie na takie jakie faktycznie miałyby być.

Efekt ten został wykryty w wielu sytuacjach związanych z polityką, grami, medycyną itp.

Ilustracją tego efektu jest powiedzenie: „Mądry Polak po szkodzie”.

Zobacz też

• Lista błędów poznawczych

Literatura

• Bernstein, Michael André. (1994). Foregone Conclusions: Against Apocalyptic History. Berkeley: University of California Press.
• Fischhoff, B. & Beyth, R. (1975). "I knew it would happen": Remembered probabilities of once-future things. Organizational Behavior and Human Performance 13, 1-16.
• García Landa, José Ángel. (2004) "The Hermeneutic Spiral from Schleiermacher to Goffman: Retroactive Thematization, Interaction, and Interpretation." BELL (Belgian English Language and Literature) ns 2: 155-66.
• Memory (2003). Special issue on Hindsight Bias, ed. Ulrich Hoffrage and Rüdiger F. Pohl).11.4/5.
• Morson, Gary Saul. (1994). Narrative and Freedom: The Shadows of Time. New Haven: Yale University Press.
• Meyers D. G. (2003). Psychologia społeczna. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.