Edwarda Mark

Edwarda Mark
עדווארדא (אסתר) מארק
Data śmierci	1994
Zawód, zajęcie	historyk

Edwarda (Estera) Mark, z domu Goldhar (jid. עדווארדא (אסתר) מארק; zm. 1994) – polska historyk ruchu robotniczego.

Życiorys

Gdy wybuchła II wojna światowa, była nauczycielką w Warszawie. Brała udział w obronie cywilnej stolicy^[1]. W listopadzie 1939 przedostała się do Związku Radzieckiego^[1]. Tam objęła stanowisko dyrektora szkoły żydowskiej. Po ataku III Rzeszy na ZSRR ewakuowała się wraz z mężem do obwodu saratowskiego^[1]. W 1942 uczestniczyli w kopaniu rowów przeciwczołgowych pod Stalingradem. W 1943 wyjechali do Kujbyszewa, gdzie Edwarda Mark została zatrudniona jako sekretarka w Żydowskim Komitecie Antyfaszystowskim. Następnie dzięki rekomendacji Jakuba Bermana została lektorem języka polskiego w Wojskowym Instytucie Języków Obcych w Moskwie^[1]. Do Warszawy przybyła z mężem 3 lutego 1946. W 1948 zamieszkali w domu Centralnego Komitetu Żydów Polskich przy ul. Konopackiej nr 16. W Centralnym Komitecie Mark objęła stanowisko inspektora Wydziału Oświaty, przez co miała wgląd w listy wychowanków domów dziecka. W ten sposób odnalazła Danka Bursztyna^[1] - syna prozaika Michała Bursztyna, który zginął w Holokauście^[2].

Pracowała w Zakładzie Historii Partii przy KC PZPR. Była żoną Bernarda Marka (1908-1966), dyrektora Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 1969 roku usunięto ją PZPR. Motywem wyrzucenia było odrębne stanowisko Edwardy Mark w kwestii istnienia państwa Izrael oraz posiadanie córki w tym państwie. Edwarda Mark wyemigrowała do Izraela, gdzie zmarła w 1994 roku^[3].

Wybrane publikacje

Dziennik bojowy Dowództwa II Obwodu Armii Ludowej z lipca 1944 r., Warszawa 1959.
Dziennik bojowy I Brygady AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego, dziennik do dr. podała i przypisy oprac. Edwarda Mark, Warszawa 1964.
Z dziejów walk partyzanckich na Podhalu, do dr. przygot., wstępem i przypisami opatrzyła Edwarda Mark, Warszawa 1965.
(przekład) Serafim Aleksiejew („Serafim”), Zginęli bez wieści, przetł. z jęz. ros. i przygotowała do druku E. Mark, Warszawa 1968.

Bibliografia

Tomasz Siewierski, Komuniści i historycy. Polski ruch robotniczy w badaniach uczonych w PRL – wybrane aspekty [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury - ludzie - dokumentacja, pod red. Dariusza Magiera, Lublin – Radzyń Podlaski 2012, s. 463-479.
Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 293, 333.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Testimony of Esther Mark, regarding her experiences in Bialystok, in hiding, in the Saratov area and Moscow [online], @yadvashem [dostęp 2024-09-05] (ang.).
↑ DELET - Bursztyn Michał [online], delet.jhi.pl [dostęp 2024-09-05] (pol.).
↑ Tomasz Siewierski, Komuniści i historycy. Polski ruch robotniczy w badaniach uczonych w PRL – wybrane aspekty [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury - ludzie - dokumentacja, pod red. Dariusza Magiera, Lublin – Radzyń Podlaski 2012, s. 466.

[:0-1] Testimony of Esther Mark, regarding her experiences in Bialystok, in hiding, in the Saratov area and Moscow [online], @yadvashem [dostęp 2024-09-05] (ang.).

[2] DELET - Bursztyn Michał [online], delet.jhi.pl [dostęp 2024-09-05] (pol.).

[3] Tomasz Siewierski, Komuniści i historycy. Polski ruch robotniczy w badaniach uczonych w PRL – wybrane aspekty [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury - ludzie - dokumentacja, pod red. Dariusza Magiera, Lublin – Radzyń Podlaski 2012, s. 466.

[1]

[2]

[3]