Edward Walery Janczewski
Edward Walery Janczewski (ur. 28 lutego 1887 w Krakowie, zm. 24 sierpnia 1959 tamże) – polski geolog i geofizyk, taternik i alpinista.
| Data i miejsce urodzenia |
28 lutego 1887 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 sierpnia 1959 |
| profesor nauk geologicznych | |
| Specjalność: geofizyka | |
| Doktorat | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| Okres zatrudn. |
1946–1959 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujBył synem Edwarda, profesora fizjologii roślin na Uniwersytecie Jagiellońskim. Matka była szwagierką pisarza Henryka Sienkiewicza[1]. Od 1898 uczył się w Gimnazjum św. Anny (maturę uzyskał w 1906). Studiował fizykę i chemię na UJ (1906–1909) i na Uniwersytecie we Fryburgu, od 1910 roku geologię na Uniwersytecie w Lozannie. W 1914 uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Le valée de Bagnes, étude de morphologie glaciaise. Po wybuchu I wojny światowej pozostał w Szwajcarii. W latach 1916–1920 zajmował się zawodowo zagadnieniami geomorfologicznymi brzeżnych stref alpejskich lodowców górskich, pomiarami topograficznymi oraz sejsmiką[2].
Do Polski powrócił w 1921 roku i rozpoczął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie, w którym zajmował się pracami kartograficznymi w ramach projektu przygotowań do sporządzenia szczegółowej mapy geologicznej kraju[2]. Wykładowca Akademii Górniczo-Hutniczej w 1948 założył przy AGH Katedrę Geofizyki Stosowanej (istniejący do dziś Zakład Geofizyki). Prowadził liczne prace, zwłaszcza w zakresie geofizyki, w tym sejsmiki. Odkrył wysady solne w Wapnie, dzięki czemu powstała tam w 1911 kopalnia soli kamiennej, a także w Górze, gdzie również powstała kopalnia soli oraz nieeksploatowane później złoże w Barcinie. Przebadał też budowę znanego wcześniej wysadu solnego w Kłodawie.
Od roku 1908 uprawiał taternictwo. Został wtedy członkiem STTT, organizacji, która była zaczątkiem Klubu Wysokogórskiego. W roku 1909 wszedł samotnie północną ścianą na Mięguszowiecki Szczyt oraz jako pierwszy wszedł na Białczańską Przełęcz. W latach 1912–20 dużo chodził po Alpach. O swoich alpejskich wycieczkach sporo pisywał do „Taternika”.
Napisał podręcznik Geofizyczne metody poszukiwawcze.
Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera Ł-płn-po lewej Nawratilów)[3].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1956)[4]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)[5]
Przypisy
edytuj- ↑ Audycja z dnia 13.07.14 r. [online], www.radiokrakow.pl [dostęp 2024-01-12] (pol.).
- ↑ a b Janczewski Edward Walery [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-01-12] (pol.).
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2024-01-12].
- ↑ Prof. dr hab. inż. Teresa Grabowska, Z cyklu Portrety: Profesor Edward Walery Janczewski Komitet Geofizyki PAN [dostęp 2024-01-12].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Kowalczuk Edward Walery Janczewski (1887–1959) życie i działalność naukowa.
- Edward Walery Janczewski na stronie AGH.
- G. Niemczynow, J. Burchart: Mały słownik geologiczny. Wiedza Powszechna, 1966.
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.