Wikipedia

Edward Prus

polski historyk

Edward Prus (ur. 1931 w Załoźcach, zm. 31 grudnia 2007) – polski historyk, politolog, działacz i aktywista narodowy, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor Wyższej Szkoły Planowania Strategicznego w Dąbrowie Górniczej oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie, wykładowca w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu.

Edward Prus
Data i miejsce urodzenia

1931
Załoźce

Data śmierci

31 grudnia 2007

Zawód, zajęcie

nauczyciel akademicki, historyk, publicysta

Cytaty w Wikicytatach

Życiorys

edytuj

W latach 1944–1946 był żołnierzem Istrebitielnego Batalionu (ros. „Истребительный батальон“) – formacji pomocniczej w strukturach NKWD[1]. Po 1989 roku zaczął twierdzić, że walczył przeciwko UPA jako żołnierz Szarych Szeregów[2], jednakże nie pamięta go żaden z kombatantów tej organizacji, a w wymienionych przez Prusa miejscach bitew nie działały Szare Szeregi[3][4].

W 1946 przesiedlony do Polski. Ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim. Autor publikacji oraz szkiców historycznych poświęconych zbrodniom dokonanym na kresowej ludności polskiej przez Ukraińców z OUN i UPA, oraz prac na temat martyrologii Żydów i Polaków w czasie II wojny światowej na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej. Jego publikacje są przedmiotem krytyki m.in. Instytutu Pamięci Narodowej, Timothy Snydera i innych historyków[5][6][7][8][9], ale Karol Grünberg i Bolesław Sprengel w pracy Trudne sąsiedztwo, wymieniają go wśród „autorów wartościowych prac”[10]. Według Andrzeja Zięby Prus był związany z najbardziej lojalnym wobec ZSRR stronnictwem PZPR[11].

Działacz Zjednoczenia Patriotycznego „Grunwald”. W stanie wojennym należał do grupy narzuconej Stowarzyszeniu PAX po odwołaniu przewodniczącego Ryszarda Reiffa[12]. Stopień doktora habilitowanego uzyskał na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w 1986 na podstawie pracy Z dziejów współpracy nacjonalistów ukraińskich z Niemcami w okresie II wojny światowej i okupacji[13]. W 2001 został odznaczony Medalem Polonia Mater Nostra Est.

Jego prace charakteryzuje specyficzny język[14], nieużywany przez zawodowych historyków w swoich polemikach z innymi autorami (zob. hasło Edward Prus w Wikicytatach). Jest podejrzewany o sfabrykowanie antypolskiej uchwały krajowego prowidu OUN z 22 czerwca 1990 roku, mającej zawierać podstawowe założenia i cele polityki ukraińskich nacjonalistów wobec Polski po upadku bloku wschodniego[15][16].

Bliski współpracownik Radia Maryja. Znany z antyunijnych i antyukraińskich poglądów[17], doradca Stowarzyszenia Nie dla Unii Europejskiej w Krakowie. Był również przeciwny wstąpieniu Polski do NATO.

Publicysta pism: „Nasz Dziennik”, „Myśl Polska”, „Tygodnik Ojczyzna”, „Weteran”, „Wspólnota” (miesięcznika wydawanego przez Polską Wspólnotę Narodową). Był także wiceprezesem Stowarzyszenia Ofiar Wojny w Bielsku-Białej[18], oraz członkiem Stronnictwa Narodowego Ojczyzna. Blisko współpracował z wydawnictwami Nortom i Ojczyzna. Był członkiem rzeczywistym Światowego Forum Intelektualistów Słowiańskich z siedzibą w Smoleńsku.

Członek stowarzyszenia Nasza Przyszłość – Polska. Mieszkał i pracował w Gliwicach. Popierał Jana Kobylańskiego[19]. Krytycznie oceniał działalność ukraińskiej publicystyki historycznej w Polsce[20].

Przez Pawła Bohdanowicza, zajmującego się tematyką fałszerstw fotografii, został nazwany „autorem o bardzo wątpliwej wiarygodności”[21].

Publikacje

edytuj
  • Pannacjonalizm. Polityczna działalność emigracyjna byłych kolaboracjonistów z Europy wschodniej i południowo-wschodniej, Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1976.
  • Z dziejów współpracy nacjonalistów ukraińskich z Niemcami w okresie II wojny światowej i okupacji, Katowice 1985, Wyd. Akademia Ekonomiczna;
  • Herosi spod znaku tryzuba: Konowalec - Bandera - Szuchewycz,Warszawa 1985, wyd. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, ISBN 83-202-0369-4
  • Władyka świętojurski, Warszawa 1985, Wyd. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, ISBN 83-202-0302-3
  • Atamania UPA: tragedia kresów, Warszawa 1988 Wyd. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, ISBN 83-202-0631-6
  • UPA - armia powstańcza czy kurenie rizunów ? Wrocław 1994, wyd.: „Nortom”, ISBN 83-85829-31-8
  • Holocaust po banderowsku. Czy Żydzi byli w UPA,wyd. I Wrocław 1995 ISBN 83-85829-45-8, Wyd. II rozszerzone: Nortom, Wrocław 2001, ISBN 83-85829-18-0
  • Taras Czuprynka. Hetman UPA i wielki inkwizytor OUN, Nortom, Wrocław 1998, ISBN 83-85829-02-4
  • Patriarcha galicyjski. Rzecz o arcybiskupie Andrzeju Szeptyckim metropolicie greckokatolickim, Nortom, Wrocław 1999
  • Rycerze żelaznej ostrogi: oddziały wojskowe ukraińskich nacjonalistów w okresie II wojny światowej Wrocław 2000 ISBN 83-86882-98-0, wyd. Atla2
  • SS-Galizien. Patrioci czy zbrodniarze?, Nortom, Wrocław 2001, ISBN 83-85829-68-7
  • Legenda Kresów .Szare Szeregi w walce z UPA, Nortom, Wrocław 2003, ISBN 83-85829-44-X
  • Stepan Bandera 1900-1959. Symbol zbrodni i okrucieństwa, Nortom, Wrocław 2004, ISBN 83-85829-89-X
  • Operacja „Wisła”, Nortom, Wrocław 2006, ISBN 978-83-89684-41-7
  • Banderomachia - łże-rząd Stećki na tle rzeczywistości, Nortom, Wrocław 2007, ISBN 978-83-89684-09-7
  • Szatańskie igrzysko: historia Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), Nortom, Wrocław 2009 ISBN 978-83-89684-29-5
  • Zapomniany ataman: Taras Bulba-Boroweć (1908-1981), Nortom, Wrocław 2005 ISBN 83-89684-65-9

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Piotr Kosiewski, Grzegorz Motyka. Forum Europy Środkowo-Wschodniej. Historycy polscy i ukraińscy wobec problemów XX wieku. 2000. ISBN 83-7052-758-2, str. 173
  2. ↑ „[...] harcerze szczepu w Załoźcach, wraz z przybyłymi już wówczas do tego miasta harcerzami mileńskimi, utworzyli – według wersji Edwarda Prusa – tzw. Batalion Szturmowy (zwany Istriebitielnym Bataljonem), w celach samoobrony ludności polskiej przed Ukraińcami.” [w:] Jerzy Jabrzemski. Harcerze z Szarych Szeregów. PEWN. 1997. ISBN 83-01-12191-2. str. 195.
  3. ↑ Z NKWD do Radia Maryja. 2005-03-01.
  4. ↑ Hubert Kozieł: Radio katolewica. 2009-06-21.
  5. ↑ Timothy Snyder w To Resolve the Ukrainian Problem Once and for All: The Ethnic Cleansing of Ukrainians in Poland, 1943–1947, Journal of Cold War Studies, Spring 1999, Vol. 1, No. 2, Pages 86-120
  6. ↑ Rafał Wnuk z IPN w Recent Polish Historiography on Polish-Ukrainian Relations during World War II and its Aftermath, InterMarium Volume 7 (2004)
  7. ↑ Praca zbiorowa: „Od konfliktu do porozumienia”
  8. ↑ „Według historyka Andrzeja Leona Sowy z prac E. Prusa utrzymanych w konwencji naukowej, a więc posiadających przypisy czy odwołujących się do źródeł archiwalnych, wymienić należy: Władykę świętojurskiego. Rzecz o arcybiskupie Andrzeju Szeptyckim (1865-1944) Warszawa 1985), Z dziejów współpracy nacjonalistów ukraińskich z Niemcami w okresie II wojny światowej (Katowice 1985), Herosów spod znaku tryzuba (Warszawa 1985).” Andrzej Zięba w swojej recenzji opublikowanej w Dziejach Najnowszych wypunktował warsztatowe uchybienia autora Władyki świętojurskiego (A. Zięba, 1985, s. 885-900). Według dalej Andrzeja Leona Sowy pozostałe prace autora, takie jak m.in.: Banderowcy - defekt historii (Wrocław 1993/1994), Melnykowcy - kolaboracja czy opór (Wrocław 1994), Atamania UPA. Tragedia Kresów (Wrocław 1996), UPA - armia powstańcza czy kurenie rezunów ? (Wrocław 1997); pisane są w konwencji paszkwilów, skierowanych przeciwko ukraińskim nacjonalistom”. Autor ten podkreśla fakt, iż Edward Prus stosuje w swoich pracach, w charakterze bibliografii, jedynie wykaz użytych prac, co utrudnia weryfikowanie podawanych przez niego faktów. Andrzej Leon Sowa - „Stosunki polsko-ukraińskie 1939–1947”, Kraków 1998, s. 24-25
  9. ↑ Pisząc o publikacjach Prusa nt. metropolity Andrzeja Szeptyckiego Andrzej Zięba stwierdził, iż „stały [one] na niskim poziomie literackim, nie grzeszyły logiką wywodu, a nawet w warstwie faktograficznej i interpretacyjnej przekręcały i zniekształcały treści zapożyczone od autorów radzieckich”, A. Zięba, Dzieje legendy pośmiertnej metropolity Andrzeja Szeptyckiego wśród Polaków [w:] Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. IV, Przemyśl 1998, ISSN 0867-1060, s.301
  10. ↑ K. Grunberg, B. Sprengel, Trudne sąsiedztwo, Warszawa 2005, s. 704-705
  11. ↑ A. Zięba, Dzieje legendy pośmiertnej metropolity Andrzeja Szeptyckiego wśród Polaków [w:] Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. IV, Przemyśl 1998, ISSN 0867-1060, s.300
  12. ↑ Ryszard Reiff jako jedyny z 14 członków obecnych na posiedzeniu Rady Państwa w 1981 sprzeciwił się zatwierdzeniu uchwały o wprowadzeniu stanu wojennego i dekretu o stanie wojennym
  13. ↑ Dr hab. Edward Prus, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-06-04]. Recenzentami pracy byli: prof. Jerzy Ochmański, prof. Zygmunt Łukawski i gen. MO, prof. Tadeusz Walichnowski (rektor Akademii Spraw Wewnętrznych).
  14. ↑ Andrzej Leon Sowa, Akcja "Wisła" w polskiej historiografii- aktualne problemy badawcze, [w:] Akcja "Wisła", pod red. Jana Pisulińskiego, Warszawa 2003, s. 17.
  15. ↑ Joanna Kluzik, Herosi spod znaku Wilczura, [w:] Між сусідами. Альманах Фундації святого Володимира Хрестителя Київської Руси у Кракові – Między Sąsiadami. Almanach Fundacji św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej w Krakowie, t. 1, nestor.cracow.pl, 1991, s. 41–42 [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2009-02-17].
  16. ↑ Henryk Pająk w swej książce „Za samostijną Ukrainę” opublikował list, wysłany przez środowiska kombatantów 27. Wołyńskiej Dywizji AK: „Uchwała Prowodu dotarta do nas za pośrednictwem Jacka Wilczura, tego, który kręci się koło naszego środowiska, udając wielkiego przyjaciela 27. Dywizji, a wroga Ukraińców. Po przyciśnięciu oświadczył, że otrzymał tekst od Edwarda Prusa, profesora historii i politologii, wykładowcy Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Katowicach”.
  17. ↑ BIAŁOSTOCKIE TEKI HISTORYCZNE TOM 6/2008
  18. ↑ prezesem Stowarzyszenia był i pozostaje nadal [1]Mieczysław Janosz (związany w latach 70. z Aferą „Żelazo”[2]). Stowarzyszenie uzyskało rozgłos w związku ze sprawą stawiania przez Kazimierza Świtonia krzyży na żwirowisku, tuż przy murach byłego niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau, pod koniec lat 90. XX wieku, na terenie dzierżawionym przez Stowarzyszenie [3].
  19. ↑ List E. Prusa do Jana Kobylańskiego, usopal.com
  20. ↑ „Nasze władze nie rozumieją, że w Polsce tworzy się rzeczywistość nazistowska - wyrasta nowe pokolenie ukraińskie w duchu OUN – UPA, którego marzeniem jest walka z Polską o „odebranie” jej rzekomo okupowanej „Zakerzonii”. Młodych Ukraińców zachęcają do tego Sekretariat Prezydium Światowego Kongresu Ukraińców, lwowscy pseudo - politolodzy Witalij Prociuk i Bohdan Zubenko, w Polsce autentyczni analfabeci historyczni: Mykoła Siwyćkyj, Jewhen Misyło, Bohdan Huk, Mykoła Zymomria i Roman Drozd, a wspiera Hryćko Motyka”. Edward Prus: „60. Rocznica apogeum banderowskiego ludobójstwa.”
  21. ↑ Paweł Bohdanowicz: Ofiary UPA na fotografiach?. 2016-09-24.

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Edward_Prus&oldid=75357316”