Edward Dzwonkowski
Edward Jan Stanisław Dzwonkowski, herbu Przeginia (ur. 4 marca 1824 w Kutkorzu - 3 września 1887 w Gromniku) – ziemianin, uczestnik powstania węgierskiego podczas Wiosny Ludów, emigrant, polityk, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa
| Edward Jan Stanisław Dzwonkowski | |
 herb Przeginia | |
| Rodzina |
Dzwonkowscy herbu Przeginia |
|---|---|
| Ojciec |
Feliks Dzwonkowski (ur. 1790) |
| Matka |
Rozalia z Siedliskich. |
| Żona |
Anna Franciszka ze Zborowskich (1834-1901). |
| Dzieci |
Maria Szlachtowska (1859-1927), Ludwika Niedzielska (ur. 1862), Anna Hupkowa (ur. 1871), Rozalia Łukasiewicz (ur. 1874) |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego kadencja II i III | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| poseł do austriackiej Rady Państwa kadencja III, IV, V, VI, VII | |
| Okres |
od 15 września 1870 |
| Przynależność polityczna |
konserwatyści (stańczycy) Koło Polskie w Wiedniu |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Życiorys
edytujPoczątkowo wybrał karierę wojskową i w latach 1842–1844 służył jako kadet w armii austriackiej[1]. Następnie kształcił się w Akademii Wojskowej w Wiedniu (1844-1846)[2]. Pod wpływem wypadków rabacji galicyjskiej, jeden z jego braci zginął,[3] wystąpił z wojska (1847). W rezultacie gdy wybuchła Wiosna Ludów, przedostał się na Węgry i wstąpił do armii powstańczej, gdzie wraz ze swym bratem Władysławem (zginął w 1849) walczył w pułkach węgierskich[1], a potem był adiutantem naczelnego wodza Józefa Bema. Udział w powstaniu węgierskim 1848 zakończył w randze majora[2]. Po upadku powstania przebywał na emigracji na terytorium Turcji w Warnie i Stambule. Wraz z grupą emigrantów przedostał się w 1850 do Anglii. Jako reprezentant grupy starał się bezskutecznie z pośrednictwem ks. Władysława Czartoryskiego wstąpić do armii belgijskiej. Jego adiutantem był Zygmunt Miłkowski. Sam na emigracji związał się z Hotelem Lambert.
Po ogłoszeniu amnestii przez władze austriackie w 1855 powrócił do Galicji. Ziemianin, właściciel Gromnika, w tarnowskim i Rustweczko w przemyskim[3] (obecnie na terenie Ukrainy). W Gromniku kontynuował działalność stworzonej przez swego ojca znanej w kraju i za granicą hodowli koni angielskich[3]. Był również znanym hodowcą bydła. Od 1871 był współzałożycielem (wraz ze swym teściem) i dyrektorem pierwszej galicyjskiej spółki naftowej „Spółka Harklowska” na osiedlu Harklowa (dziś gmina Skołyszyn, powiat Jasło)[1]. Był członkiem pierwszej rady nadzorczej Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie od 1860 do 1864[4]. Członek Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego i Galicyjskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego[5].
Opowiadając się za programem pracy organicznej nie poparł powstania styczniowego. Po nastaniu ery autonomicznej włączył się aktywnie do życia politycznego. Związany był z konserwatystami krakowskimi (stańczykami). Poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego II kadencji (18 lutego 1867 - 13 listopada 1869) i III kadencji (20 sierpnia 1870 - 7 grudnia 1872)[6][7]. Wybierany w kurii I (wielkiej własności) z obwodu wyborczego nr 6 (tarnowskiego), w III kadencji złożył mandat, na jego miejsce wybrano Mieczysława Reya[6]. W Sejmie początkowo był przeciwnikiem obesłania parlamentu austriackiego. Popierał postulaty rozwoju górnictwa w Galicji a także domagał się udziału władz państwowych w budowie dróg galicyjskich[2].
Był również posłem austriackiej Rady Państwa III kadencji (15 września 1870 - 10 sierpnia 1871) i IV kadencji (27 grudnia 1871 - 21 kwietnia 1873) wybieranym w kurii I (wielkiej własności), pierwszy raz uzyskał mandat w wyborach uzupełniających po rezygnacji kolejno Franciszka Torosiewicza i Seweryna Smarzewskiego[8]. W IV kadencji utracił mandat w wyniku niestawienia się na obrady w Wiedniu. Ponownie wybrany był posłem w V kadencji (4 listopada 1873 - 22 maja 1879), VI kadencji (7 października 1879 - 23 kwietnia 1885), VII kadencji (22 września 1885 - 3 września 1887)[8]. Wybierany był w kadencjach V-VII) w kurii I (wielkiej własności) z okręgu wyborczego nr 4 (Tarnów-Dąbrowa-Pilzno-Mielec)[8]. W kadencji VII zrezygnował z mandatu, w jego miejsce wybrano 28 października 1887 Władysława Struszkiewicza. Należał do grupy posłów konserwatywnych Koła Polskiego w Wiedniu, był także referentem budżetu wojskowego Koła[2]. W parlamencie austriackim, nie zabierał głosu w kwestiach politycznych, koncentrując się na zagadnieniach gospodarczych i wojskowych. Wspierał interesy galicyjskich przedsiębiorstw górniczych, a także działał na rzecz rozwoju rentownej hodowli koni[2].
Pochowany na cmentarzu parafialnym w Gromniku[9].
Odznaczony
edytujZa swoją służbę w armii węgierskiej został odznaczony węgierskim powstańczym Orderem Zasługi Wojskowej III klasy[10].
Rodzina
edytujUrodził się w rodzinie ziemiańskiej, syn właściciela Gromnika Feliksa (ur. 1790) i Rozalii z Siedliskich. W 1856 ożenił się z Anną Franciszką ze Zborowskich (1834-1901). Mieli jednego syna, zmarłego w dzieciństwie oraz 4 córki Marię (1859-1927) żonę prawnika Stanisława Szlachtowskiego (1856-1927), Ludwikę (ur. 1862), z męża Niedzielską, Annę (ur. 1871), żonę Jana Hupki (1866-1952) i Rozalię (ur. 1874) żonę Włodzimierza Łukasiewicza (1860-1924)[1][2][3][11][12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Dzwonkowski, Edward Ritter von - Parlamentarier 1848-1918 online [9.06.2020]
- ↑ a b c d e f Marian Tyrowicz, Dzwonkowski Edward (1824- 1887), Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 187-188
- ↑ a b c d Edward Dzwonkowski Czas nr 203 z 5 września 1887, s. 2
- ↑ 50-lecie Krakowskiego „Tow. Wzaj. Ubezpieczeń”. Pierwszy Zarząd. „Kurier Kolejowy i Asekuracyjny”, s. 3, Nr 11 (568) z 1 czerwca 1911.
- ↑ Bohaterowie powstań narodowych z Tuchowa i okolic "Tuchowskie Wieści" nr 4 (112) z sierpnia-września-października 2009, s. 17
- ↑ a b Stanisław Grodziski: Sejm Krajowy galicyjski 1861-1914. Warszawa 1993. ISBN 83-7059-052-7.
- ↑ Wykaz Członków Sejmu krajowego królestwa Galicyi i Lodomeryi, tudzież wielkiego xięstwa Krakowskiego w r. 1867, Lwów 1867
- ↑ a b c Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Warszawa 1996,
- ↑ Kronika miejscowa i zagraniczna Gromnik Czas 1887 nr 205 z 8 września s. 2
- ↑ Józef Wysocki, Pamiętnik dowódcy Legionu Polskiego na Węgrzech z czasów kampanii węgierskiej, Kraków 1888, s. 131-145.
- ↑ Edward Jan Stanisław Dzwonkowski h. Przeginia - M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [9.07.2020]
- ↑ Ślub Kurier Lwowski 1885 nr 237 s.5
Bibliografia
edytuj- Marian Tyrowicz, Dzwonkowski Edward (1824- 1887), Polski Słownik Biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 187-188
- Jerzy S. Łątka - "Pan na Gromniku. Zapomniany galicyjski pozytywista Edward Dzwonkowski", Kraków 1999