Wikipedia

Edita Gruberová

słowacka śpiewaczka operowa

Edita Gruberová (ur. 23 grudnia 1946 w Bratysławie[1], zm. 18 października 2021 w Zurychu[2]) – słowacka śpiewaczka operowa, jeden z najsłynniejszych na świecie sopranów koloraturowych, mistrzyni belcanta.

Edita Gruberová
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 grudnia 1946
Bratysława

Data i miejsce śmierci

18 października 2021
Zurych

Typ głosu

sopran

Gatunki

opera

Zawód

śpiewaczka operowa

Odznaczenia
Order Podwójnego Białego Krzyża II Klasy (Słowacja) Krzyż Oficerski Odznaki Honorowej za Zasługi Order Bawarski Zasługi Order Bawarski Maksymiliana za Naukę i Sztukę
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Życiorys

edytuj

Gruberová urodziła się na Słowacji i uważała się za Słowaczkę, chociaż jej matka jest Węgierką, a rodzina ojca przybyła z Niemiec. Uczyła się w Akademii Teatralnej w Bratysławie pod kierunkiem Márii Medveckiej. W czasie studiów śpiewała także w popularnych zespołach wykonujących muzykę ludową.

W 1968 zadebiutowała w operze bratysławskiej jako Rozyna w Cyruliku sewilskim. W tym samym roku wygrała prestiżowy konkurs w Tuluzie, jednak ze względu na warunki polityczne panujące w ówczesnej Czechosłowacji nie mogła rozwijać swojego talentu w znanych operach, lecz została zaangażowana do opery w Bańskiej Bystrzycy. Tylko dzięki zabiegom Medveckiej Gruberová mogła ubiegać się o przyjęcie do zespołu opery wiedeńskiej, gdzie w 1970 zagrała Królową Nocy w Czarodziejskim flecie i zwróciła na siebie uwagę krytyków muzycznych z całej Europy. Rola ta stała się jej wizytówką, zagrała ją także w swoim debiucie w Metropolitan Opera. Na dobre opuściła Czechosłowację.

W 1981 zagrała Gildę w filmowej wersji Rigoletta z Luciano Pavarottim, a w 1984 zachwyciła publiczność Covent Garden jako Julia w Capuletich i Montekich Vincenzo Belliniego.

14 maja 2010 Edita Gruberová wystąpiła w recitalu wokalnym w Operze Narodowej w Warszawie. W tym samym miejscu jako Elisabetta w wykonaniu koncertowym opery Roberto Devereux Gaetano Donizettiego – 26 czerwca 2011[3].

Jej występy w wielu rolach zostały utrwalone na DVD, nagrała też wiele płyt.

27 marca 2019 występując w Bawarskiej Operze Państwowej w Monachium w roli Królowej Elżbiety w operze Donizettiego Roberto Devereux pożegnała się ze sceną operową[4].

Odznaczenia

edytuj

Partie operowe

edytuj
  • 1970 – Don Carlo (Verdi) – Horst Stein: Edita Gruberova (Thibault)
  • 1970 – Die ägyptische Helena (R. Strauss) – Josef Krips: Edita Gruberova (Hermione)
  • 1970 – Arabella (R. Strauss) – Georg Solti: Edita Gruberova (Die Fiakermilli)
  • 1971 – La traviata (Verdi) – Josef Krips: Edita Gruberova (Flora Bervoix)
  • 1974 – Die Zauberflöte (Mozart) – Herbert von Karajan: Edita Gruberova (Konigin der Nacht)
  • 1976 – Ariadne auf Naxos (R. Strauss) – Georg Solti: Edita Gruberova (Zerbinetta)
  • 1976 – Mitridate, rč di Ponto (Mozart) – Leopold Hager: Edita Gruberova (Sifare)
  • 1977 – Ariadne auf Naxos (R. Strauss) – Karl Böhm: Edita Gruberova (Zerbinetta)
  • 1978 – Hänsel und Gretel (Humperdinck) – Georg Solti: Edita Gruberova (Taumännchen)
  • 1978 – Don Carlo (Verdi) – Herbert von Karajan: Edita Gruberova (Thibault)
  • 1978 – Die Entführung aus dem Serail (Mozart) – Heinz Wallberg: Edita Gruberova (Constanze)
  • 1978 – Lucia di Lammermoor (Donizetti) – Giuseppe Patané: Edita Gruberova (Miss Lucia)
  • 1979 – Il sogno di Scipione (Mozart) – Leopold Hager: Edita Gruberova (La Fortuna)
  • 1979 – Un ballo in maschera (Verdi) – Claudio Abbado: Edita Gruberova (Oscar)
  • 1980 – Der Schauspieldirektor (Mozart) – John Pritchard: Edita Gruberova (Madame Herz)
  • 1980 – Die Fledermaus (J. Strauss) – Theodor Guschlbauer: Edita Gruberova (Adele)
  • 1980 – Die Entführung aus dem Serail (Mozart) – Karl Böhm: Edita Gruberova (Constanze)
  • 1980 – Hänsel und Gretel (Humperdinck) – Georg Solti: Edita Gruberova (Gretel)
  • 1981 – Die Zauberflöte (Mozart) – Bernard Haitink: Edita Gruberova (Konigin der Nacht)
  • 1981 – Orfeo ed Euridice (Gluck) – Riccardo Muti: Edita Gruberova (Amore)
  • 1982 – Die Zauberflöte (Mozart) – James Levine: Edita Gruberova (Konigin der Nacht)
  • 1982 – La traviata (Verdi) – Nello Santi: Edita Gruberova (Violetta Valery)
  • 1982 – Rigoletto (Verdi) – Riccardo Chailly: Edita Gruberova (Gilda)
  • 1982 – Ariadne auf Naxos (R. Strauss) – Wolfgang Sawallisch: Edita Gruberova (Zerbinetta)
  • 1983 – Lucia di Lammermoor (Donizetti) – Nicola Rescigno: Edita Gruberova (Miss Lucia)
  • 1983 – Manon (Massenet) – Adam Fischer: Edita Gruberova (Manón)
  • 1983 – Die Zauberflöte (Mozart) – Wolfgang Sawallisch: Edita Gruberova (Konigin der Nacht)
  • 1983 – Idomeneo, re di Creta (Mozart) – John Pritchard: Edita Gruberova (Elektra)
  • 1984 – Rigoletto (Verdi) – Giuseppe Sinopoli: Edita Gruberova (Gilda)
  • 1984 – I Capuleti e I Montecchi (Bellini) – Riccardo Muti: Edita Gruberova (Giulietta)
  • 1985 – Die Entführung aus dem Serail (Mozart) – Georg Solti: Edita Gruberova (Constanze)
  • 1987 – Die Fledermaus (J. Strauss) – Nikolaus Harnoncourt: Edita Gruberova (Rosalinda)
  • 1987 – Don Giovanni (Mozart) – Riccardo Muti: Edita Gruberova (Donna Anna)
  • 1988 – Don Giovanni (Mozart) – Nikolaus Harnoncourt: Edita Gruberova (Donna Anna)
  • 1988 – Ariadne auf Naxos (R. Strauss) – Kurt Masur: Edita Gruberova (Zerbinetta)
  • 1988 – Cosě fan tutte (Mozart) – Nikolaus Harnoncourt: Edita Gruberova (Fiordiligi)
  • 1988 – Die Zauberflöte (Mozart) – Nikolaus Harnoncourt: Edita Gruberova (Konigin der Nacht)
  • 1989 – Carmina Burana (Orff) – Seiji Ozawa: Edita Gruberova (Soprano)
  • 1989 – Les Contes d'Hoffmann (Offenbach) – Seiji Ozawa: Edita Gruberova (Olympia)
  • 1989 – Maria Stuarda (Donizetti) – Giuseppe Patané: Edita Gruberova (Maria Stuarda)
  • 1989 – Les Contes d'Hoffmann (Offenbach) – Seiji Ozawa: Edita Gruberova (Giulietta)
  • 1989 – Les Contes d'Hoffmann (Offenbach) – Seiji Ozawa: Edita Gruberova (Antonia)
  • 1989 – Lucio Silla (Mozart) – Nikolaus Harnoncourt: Edita Gruberova (Giunia)
  • 1989 – Bastien und Bastienne (Mozart) – Raymond Leppard: Edita Gruberova (Bastienne)
  • 1990 – Die Fledermaus (J. Strauss) – André Previn: Edita Gruberova (Adele)
  • 1991 – Lucia di Lammermoor (Donizetti) – Richard Bonynge: Edita Gruberova (Miss Lucia)
  • 1991 – La finta giardiniera (Mozart) – Nikolaus Harnoncourt: Edita Gruberova (Marchioness Violante Onesti)
  • 1992 – La traviata (Verdi) – Carlo Rizzi: Edita Gruberova (Violetta Valery)
  • 1992 – La traviata (Verdi) – Carlo Rizzi: Edita Gruberova (Violetta Valery)
  • 1992 – Beatrice di Tenda (Bellini) – Pinchas Steinberg: Edita Gruberova (Beatrice di Tenda)
  • 1992 – Hänsel und Gretel (Humperdinck) – Colin Davis: Edita Gruberova (Gretel)
  • 1993 – Linda di Chamounix (Donizetti) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Linda)
  • 1993 – I Puritani (Bellini) – Fabio Luisi: Edita Gruberova (Elvira)
  • 1994 – Roberto Devereux (Donizetti) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Elisabetta)
  • 1994 – I Puritani (Bellini) – Gianfranco Masini: Edita Gruberova (Elvira)
  • 1995 – La fille du régiment (Donizetti) – Marcello Panni: Edita Gruberova (Marie)
  • 1995 – Anna Bolena (Donizetti) – Elio Boncompagni: Edita Gruberova (Anna Bolena)
  • 1996 – Linda di Chamounix (Donizetti) – Adam Fischer: Edita Gruberova (Linda)
  • 1996 – Maria di Rohan (Donizetti) – Elio Boncompagni: Edita Gruberova (Maria)
  • 1997 – Il barbiere di Siviglia (Rossini) – Ralph Weikert: Edita Gruberova (Rosina)
  • 1998 – Semiramide (Rossini) – Marcello Panni: Edita Gruberova (Semiramide)
  • 1998 – Die Fledermaus (J. Strauss) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Adele)
  • 1999 – Maria Stuarda (Donizetti) – Marcello Viotti: Edita Gruberova (Maria Stuarda)
  • 2001 – I Puritani (Bellini) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Elvira)
  • 2002 – Beatrice di Tenda (Bellini) – Marcello Viotti: Edita Gruberova (Beatrice di Tenda)
  • 2003 – Lucia di Lammermoor (Donizetti) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Miss Lucia)
  • 2004 – Roberto Devereux (Donizetti) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Elisabetta)
  • 2004 – Norma (Bellini) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Norma)
  • 2005 – Norma (Bellini) – Marcello Viotti: Edita Gruberova (Norma)
  • 2006 – Norma (Bellini) – Friedrich Haider: Edita Gruberova (Norma)
  • 2009 – Lucrezia Borgia (Donizetti) – Bertrand de Billy: Edita Gruberova (Donna Lucrezia Borgia)
  • 2012 – La Straniera (Bellini) -Edita Gruberova(Adelaide) – premiera 05.07.2012

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Josef Tomeš, Alena Léblová, Hana Aulická: Československý biografický slovník. Encyklopedický institut ČSAV, 1992, s. 175. ISBN 80-200-0443-2.
  2. ↑ Trauer um Starsopranistin: Edita Gruberová gestorben. br.de. [dostęp 2021-10-18]. (niem.).
  3. ↑ Opera Narodowa: Edita Gruberova zachwyciła w roli Elżbiety I – Muzyka – rp.pl [online], www.rp.pl [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  4. ↑ orf.at: Sopranistin Edita Gruberova beendet Opernkarriere. Artikel vom 19. März 2019, abgerufen am 19. März 2019.
  5. ↑ Bayerischer Verdienstorden für Edita Gruberova. stmwk.bayern.de, 1997-01-09. [dostęp 2020-01-27]. (niem.).
  6. ↑ a b Gruberová, Edita. Oesterreichisches Musiklexikon online. [dostęp 2020-01-27]. (niem.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Edita_Gruberová&oldid=69423211”