Wikipedia

Echeandia

rodzaj roślin

Echeandia Ortega – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych. Obejmuje 82 gatunki występujące w Ameryce, na obszarze od południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych do północno-zachodniej Argentyny, południowej Boliwii i południowego Peru[3].

Echeandia
Ilustracja
Echeandia flavescens
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

Echeandia

Nazwa systematyczna
Echeandia Ortega
Nov. Rar. Pl. Descr. Dec.: 90 (1798)[3]
Typ nomenklatoryczny

Echeandia reflexa (Cav.) Rose[4]

Synonimy
  • Hesperanthes S. Watson[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Nazwa naukowa rodzaju honoruje Pedro Gregorio Echeandía, żyjącego w latach 1746–1817 hiszpańskiego botanika, wykładowcę Uniwersytetu w Saragossie, twórcę pierwszego zielnika flory Aragonii[5].

Zasięg geograficzny

edytuj

Większość gatunków Echeandia jest endemitami. Jedynie kilka ma szerszy zasięg geograficzny, w tym E. flavescens, który występuje w południowej Ameryce Północnej (w Meksyku oraz w Arizonie, Teksasie i Nowym Meksyku w Stanach Zjednoczonych) i północnej Ameryce Południowej (na terytorium Kolumbii i Wenezueli), E. reflexa występująca w Teksasie, Meksyku i Hondurasie, E. formosa i E. skinneri, występujące w południowo-wschodnim Meksyku i Ameryce Środkowej, E. leucantha występująca w Ameryce Środkowej od Hondurasu do Wenezueli w Ameryce Południowej oraz E. ciliata i E. eccremorrhiza, występujące w Ameryce Południowej, na obszarze od Wenezueli do północno-zachodniej Argentyny[3]. Centrum różnorodności biologicznej rodzaju jest w Meksyku, gdzie występuje 59 gatunków tej rośliny[6].

Morfologia

edytuj
 
Echeandia reflexa
 
Echeandia gentryi
Pokrój
Wieloletnie rośliny zielne[6].
Pęd
Krótkie, wyprostowane, niesegmentowane kłącze[6] (bulwocebula[5]), o jednorocznych korzeniach z wyraźnymi obszarami spichrzowymi, zwykle powiększonymi w pobliżu kłącza[6].
Liście
Liście odziomkowe bifacjalne, bardzo wąsko równowąskie do podługowatych lub eliptycznych, u nasady otoczone kołnierzem złożonym z włóknistych pochew liści z poprzednich lat. Głąbiki bezlistne lub z pojedynczymi liśćmi łodygowymi poniżej najniższego węzła kwiatonośnego[6].
Kwiaty
Zebrane w groniasty lub wiechowaty kwiatostan z (1–)2–4(–5) kwiatami wyrastającymi z każdego węzła. Każdy kwiat wsparty jest przysadką. Okwiat żółty do żółtopomarańczowego lub białego, bardzo rzadko bladożółty lub kremowy, wzniesiony do zwisłego, sześciolistkowy. Listki okwiatu wąskie do szeroko eliptycznych, rozłożyste do odgiętych, 3- rzadziej 5-żyłkowe. Sześć pręcików o cylindrycznych do maczugowatych nitkach, gładkich, pofałdowanych i bezłuskowych lub z prostopadle położonymi łuskami. Pręciki położone w płytkiej miseczce (pylniki obrotne), w głębokiej miseczce lub kieszonce (pylniki nieobrotne) lub w głębokiej kieszonce (pylniki zrośnięte). Pylniki żółte, umocowane grzbietowo blisko nasady, rzadko osadzone u nasady, wolne lub zrośnięte bocznie. Jeżeli wolne to obrotne i pękające bocznie lub nieobrotne i pękające wierzchołkowo, przez szczeliny wierzchołkowe, lub bocznie. Jeżeli zrośnięte to tworzące stożek, którego kształt waha się od cylindrycznego do beczkowatego z szeroko klapowanym wierzchołkiem (pylniki zrośnięte bocznie) do wąsko stożkowatego z bardzo drobno klapowanym wierzchołkiem (pylniki osadzone u nasady). Zalążnia górna, podługowata, z 8 lub więcej zalążkami w każdej komorze[6].
Owoce
Szeroko do wąsko podługowatych torebki, pękające komorowo, płytko trójklapowane. Nasiona czarne, nieregularnie ściśnięte i pofałdowane[6].

Biologia i ekologia

edytuj
Rozwój
Geofity ryzomowe[6]. Kwiaty zapylane przez pszczoły, w tym trzmiele i pseudosmukliki[7].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 16, 32, 48, 64, 80, 84[6]. Liczba monoploidalna x = 8, co świadczy o poliploidalności rodzaju[8]. Kariotyp zbadanych gatunków składa się z 2 chromosomów metacentrycznych, 4 chromosomów submetacentrycznych i 2 chromosomów subtelocentrycznych[8].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Anthericeae w podrodzinie agawowych Agavoideae w obrębie rodziny szparagowatych Asparagaceae[9][2].
Podział rodzaju[6]
  • podrodzaj Echeandia (typ: Echeandia reflexa) – kwiaty żółte, rzadko białe; listki okwiatu wewnętrznego okółka eliptyczne do szeroko eliptycznych; kwiaty otwierające się wczesnym rankiem i zamykające przed późnym popołudniem,
  • podrodzaj Mscavea Cruden (typ: Echeandia macvaughii) – kwiaty białe, rzadko kremowe, żółte lub pomarańczowe; listki okwiatu wewnętrznego okółka wąsko eliptyczne; kwiaty otwierające się późnym rankiem lub wczesnym popołudniem i zamykające około zmierzchu.
Wykaz gatunków[3]

Zastosowanie

edytuj

Niektóre gatunki uprawiane jako rośliny ozdobne[10].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-08-10]. (ang.).
  4. ↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-08-10]. (ang.).
  5. ↑ a b Robert W. Cruden: Echeandia in Flora of North America Vol. 26. efloras.org. [dostęp 2021-08-10].
  6. ↑ a b c d e f g h i j Robert William Cruden. A Synopsis of South American Echeandia (Anthericaceae) 1. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 96 (2), s. 251–267, 2009-07-07. DOI: 10.3417/2002129. 
  7. ↑ Pollinators of rare plants database. Center for Plant Conservation. [dostęp 2021-08-12].
  8. ↑ a b Guadalupe Palomino, Virginia Romo. Karyotypic Studies in Two Mexican Species of Echeandia Ort. (Liliaceae). „The Southwestern Naturalist”. 33 (3), s. 382, 1988-09-15. DOI: 10.2307/3671776. 
  9. ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-08-10]. (ang.).
  10. ↑ Thad M. Howard: Bulbs for warm climates. Wyd. 1st. Austin: University of Texas Press. ISBN 978-0-292-73126-4.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Echeandia&oldid=72328659”