Ebru
Ebru – tradycyjna turecka sztuka zdobienia papieru poprzez przenoszenie na papier wzorów tworzonych przy pomocy farb rozprowadzanych pędzelkami i patyczkami na wodzie zagęszczonej tłustą substancją – „marmurkowanie”. Papier ozdobiony w technice ebru nazwany jest również papierem tureckim lub papierem marmurkowanym. Do tradycyjnych wzorów stosowanych w sztuce ebru zalicza się m.in. wzory roślinne i ornamentalne, motywy plecionkowe, meczety i półksiężyce. Ebru stosowane jest w tradycyjnej sztuce introligatorskiej.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
W 2014 roku sztuka ebru została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
Historia
edytujPoczątki ebru nie są znane. Sztuka „marmurkowania” narodziła się najprawdopodobniej w Japonii i Chinach[1]. Pierwsze formy ebru pojawiły się w Azji Środkowej (w Turkmenistanie) w XIII wieku i przeniknęły do Anatolii przez Iran[2]. Turcy seldżuccy oraz osmańscy rozpowszechnili ebru stosując ją w kaligrafii oraz w sztuce dekorowania i oprawiania książek[1].
Początkowo papier ebru stosowany był wyłącznie do celów dekoracyjnych[1]. W miarę rozwoju sztuki, kiedy zaczęto otrzymywać papier o bladym wzorze, papier tego typu znalazł zastosowanie w oficjalnej dokumentacji i korespondencji państwowej z uwagi na zabezpieczanie jakie dawał przed fałszerstwem[1]. Papier ebru jest niepowtarzalny – nie można było go podrobić; nie można było też zmienić tekstu na nim zapisanego, ponieważ każda próba wymazania liter kończyła się rozmazaniem i zepsuciem naniesionego na papier wzoru[1].
Nazwa „ebru” pochodzi być może od perskiego „ebri” (pol. chmura) lub „ab-ru” (pol. powierzchnia wody)[1]. Najstarszy zachowany egzemplarz papieru ebru z okresu osmańskiego pochodzi z 1553 roku[3].
W 2014 roku ebru zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[4].
Opis
edytujSztuka ebru polega na przenoszeniu na papier wzorów tworzonych przy pomocy farb zawierających żółć byczą rozprowadzanych pędzelkami z końskiego włosia i patyczkami na wodzie zagęszczonej tłustą substancją, z reguły gumą tragakantową[2][2][5]. Jako pierwsze nakładane są kolory ciemniejsze, a potem jaśniejsze[5]. Na wzór, unoszący się na tłustej powierzchni wody, nakładana jest czysta kartka i wzór odbija się na papierze[2]. Tradycyjne wzornictwo obejmuje m.in. motywy roślinne i ornamentalne, motywy plecionkowe, meczety i półksiężyce[2].
Sztuka ebru przekazywana jest ustnie na drodze relacji mistrz-uczeń[2][6]. Nauka podstaw trwa dwa lata[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Richard J. Wolfe: Marbled Paper: Its History, Techniques, and Patterns : with Special Reference to the Relationship of Marbling to Bookbinding in Europe and the Western World. University of Pennsylvania Press, 1990, s. 8. ISBN 978-0-8122-8188-0. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g UNESCO ICH: Nomination File No. 00644). [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
- ↑ Selcuk Aksin Somel: The A to Z of the Ottoman Empire. Scarecrow Press, 2010, s. 78. ISBN 978-1-4617-3176-4. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
- ↑ UNESCO ICH: Ebru, Turkish art of marbling. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
- ↑ a b Christiane J. Gruber: The Islamic Manuscript Tradition: Ten Centuries of Book Arts in Indiana University Collections. Indiana University Press, 2010, s. 39. ISBN 978-0-253-35377-1. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
- ↑ Richard J. Wolfe: Marbled Paper: Its History, Techniques, and Patterns : with Special Reference to the Relationship of Marbling to Bookbinding in Europe and the Western World. University of Pennsylvania Press, 1990, s. 9. ISBN 978-0-8122-8188-0. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- UNESCO: Ebru, Turkish art of marbling. [w:] Youtube [on-line]. [dostęp 2015-10-29]. (ang.).