Wikipedia

Eadia

wymarły rodzaj owadów

Eadia – wymarły rodzaj owadów z rzędu karaczanów, jedyny z monotypowej rodziny Eadiidae. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, Eadia aidae. Żył w kredzie na terenie współczesnej Europy. Znany jest z inkluzji w bursztynie znalezionym we Francji.

Eadia
Vršanský, 2009
Okres istnienia: alb
113/100.5
113/100.5
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Infragromada

nowoskrzydłe

Nadrząd

Dictyoptera

Rząd

karaczany

Nadrodzina

Caloblattinoidea

Rodzina

Eadiidae

Rodzaj

Eadia

Typ nomenklatoryczny

Eadia aidae Vršanský, 2009

Taksonomia

edytuj

Rodzaj i gatunek typowy opisane zostały w 2009 roku przez Petera Vršanskiego na łamach „Geodiversitas”. Opisu dokonano na podstawie pojedynczej inkluzji w bursztynie z Charentes znalezionym na stanowisku Archingeay-Les Nouillers w departamencie Charente-Maritime francuskiej Nowej Akwitanii. Wydobyto ją z podjednostki litologicznej A1sl-A, datowanej na późny alb w kredzie późnej. Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego eadem oznaczającego „tak samo”, natomiast epitet gatunkowy dobrano tak, by cała kombinacja była palindromem[1].

Dla rodzaju tego wyodrębniono w tej samej publikacji monotypową rodziną Eadiidae, wskazując jako silne autapomorfie krótkie ciało, budowę głowy i wydłużone przednie stopy. Na podstawie cech głowy zaliczono Eadiidae do nadrodziny Caloblattinoidea, spekulując, że może się ona wywodzić bezpośrednio od Caloblattinidae, rodziny wykazującej dużą różnorodność morfologiczną głów[1].

Morfologia

edytuj

Karaczan ten znany jest tylko ze stadium niedorosłego. Jego głowa była hipognatyczna, ale mocno rozszerzona i wydłużona, ruchliwa. Przypominała tą u rodzaju Raphidiomimula, od którego jednak Eadia wyróżniała się m.in. wyraźnie krótszym i szerszym ciałem. Długość głowy wynosiła około 2 mm, a jej szerokość 1,9 mm. Duże, wystające poza obrys głowy, bardzo szeroko rozstawione oczy zbudowane były z licznych, bardzo drobnych fasetek. Oprócz nich narządami wzroku były trzy stosunkowo duże, jasne przyoczka. Na czole i szwie nadustkowym leżały trzy szeregi liczące po dziesięć krótkich szczecin. Długie i cienkie głaszczki szczękowe dysponowały rozproszonymi i smukłymi sensillami szczecinkowatymi (sensilla chaetica). Przedplecze było nadzwyczaj krótkie, osiągając około 0,5 mm długości przy około 2 mm szerokości. Dłuższe i szersze od niego śródplecze zaopatrzone było w wyraźne zawiązki skrzydeł. Zaplecze było dłuższe i szersze od śródplecza. Odnóża miały przysadzistą budowę. Przednia ich para miała tęgie uda z ośmioma ostrogami rozmieszczonymi w dwóch równolicznych szeregach, krótkie i cienkie golenie z licznymi, grubymi, ostro zakrzywionymi ostrogami, oraz bardzo długie, dłuższe od goleni stopy z dziesięcioma szeregami gęsto rozmieszczonych sensillów szczecinkowatych (sensilla chaetica). Odnóża pary środkowej miały przysadziste i szerokie uda z silną ostrogą wierzchołkową mającą od 12 do 14 listewek helikalnych oraz stosunkowo tęgie golenie z silnymi żeberkami. Odnóża pary tylnej były mocno wydłużone, o cienkich goleniach. Przysadki odwłokowe były bardzo silnie wydłużone, w połowach nasadowych o formie wrzecionowatej, a w wierzchołkowych połowach niemal nitkowate. Osiągały 2,14 mm długości[1].

Paleoekologia

edytuj

Skrócone przedplecze zapewniało dużą ruchliwość głowy, co w połączeniu z drobno fasetkowanymi oczami złożonymi wskazuje na prowadzenie przez tego owada dziennego trybu życia. Zaopatrzone w liczne sensilla chaetica i wydłużone odnóża przednie pełnią funkcje zmysłowe, a nie tylko bieżne – podobne adaptacje znane są u wczesnych modliszek[1].

Karaczan ten zasiedlał ściółkę wilgotnych i ciepłych lasów kredy. Bursztyn z Charentes z podjednostki A1sl-A dostarcza zapisu kopalnego wielu niewielkich stawonogów albu, zwłaszcza bytujących w piętrze ściółki, gdzie krople żywicy skapywały z drzew[2][1]. W bursztynie tym zidentyfikowano do 2007 roku około 760 okazów stawonogów[3]. Oprócz Eadia wymienić można wśród nich przedstawicieli ważek z rodzaju Electrohemiphlebia[4], karaczanów z rodzajów Batola, Globula, Sivis, Leptolythica[1], Sociala[5] i niezidentyfikowanego Caloblattinidae[1], niezidentyfikowanych skorków[6], prostoskrzydłych z rodzaju Marchandia[7], psotników z rodzajów Arcantipsocus[8], Parapsyllipsocus, Proprionoglaris i Prospeleketor[9], nieoznaczonych wciornastków, pluskwiaków z rodzajów Akmazeina[10], Buzinia[11], Cretogerris[12], Ebboa[13], chrząszczy z rodzajów Clidicus[14], Duocalar[15], Gratshevbelus[16], Lidryops[17], Paleoripiphorus[18] i Synchrotronia[19], nieoznaczonych wachlarzoskrzydłych, sieciarek z rodzajów Alboconis[20] i Alboberotha[21], nieoznaczonych wielbłądek[22], błonkówek z rodzajów Albiogonalys[23], Gaugainia[24], Gerontoformica[25], Guyotemaimetsha[26] i Haidomyrmodes[27], muchówek z rodzajów Antodicranomyia[28], Eophlebotomus[29], Microphorites[30], Novelaria[31] i Prioriphora[32], skorpionów z rodzaju Paleoeuscorpius[33], zaleszczotków z rodzaju Heurtaultia[34], pająków z rodzaju Archaemecys[35] oraz roztoczy z rodzaju Atanaupodus[36].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g Peter Vršanský. Albian cockroaches (Insecta, Blattida) from French amber of Archingeay. „Geodiversitas”. 31, s. 73-98, 2009. Muséum national d’Histoire naturelle, Paris. 
  2. ↑ V. Perrichot. Early Cretaceous amber from south-western France: insight into the Mesozoic litter fauna. „Geologica Acta”. 2, s. 9-22, 2004. 
  3. ↑ V. Perrichot, D. Néraudeau, A. Nel, G. De Ploeg. A reassessment of the Cretaceous amber deposits from France and their palaeontological significance. „African Invertebrates”. 48 (1), s. 213-227, 2007. 
  4. ↑ M. Lak, G. Fleck, D. Azar, M. S. Engel, H. F. Kaddumi, D. Neraudeau, P. Tafforeau, A. Nel. Phase contrast X-ray synchrotron microtomography and the oldest damselflies in amber (Odonata: Zygoptera: Hemiphlebiidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 156, s. 913-923, 2009. 
  5. ↑ P. Vršanský. Cockroach as the earliest eusocial animal. „Acta Geologica Sinica”. 84, s. 793-808, 2010. 
  6. ↑ M.S. Engel. Gregarious behaviour in Cretaceous earwig nymphs (Insecta, Dermaptera) from southwestern France. „Geodiversitas”. 31, s. 129-135, 2009. 
  7. ↑ V. Perrichot, D. Néraudeau, D. Azar, J.J. Menier, A. Nel. A new genus and species of fossil mole cricket in the Lower Cretaceous amber of Charente-Maritime, SW France (Insecta: Orthoptera: Gryllotalpidae). „Cretaceous Research”. 23, s. 307-314, 2002. 
  8. ↑ D. Azar, A. Nel, D. Néraudeau. A new Cretaceous psocodean family from the Charente-Maritime amber (France) (Insecta, Psocodea, Psocomorpha). „Geodiversitas”. 31, s. 117-127, 2009. 
  9. ↑ V. Perrichot, D. Azar, D. Neraudeau, A. Nel. New Psocoptera in the Early Cretaceous amber of SW France and Lebanon (Insecta: Psocoptera: Trogiomorpha). „Geological Magazine”. 140, s. 669-683, 2003. 
  10. ↑ J. Szwedo. First discovery of Neazoniidae (Insecta, Hemiptera, Fulgoromorpha) in the Early Cretaceous amber of Archingeay, SW France. „Geodiversitas”. 31, s. 105-116, 2009. 
  11. ↑ V. Perrichot, A. Nel, D. Néraudeau. Schizopterid Bugs (Insecta: Heteroptera) in Mid-cretaceous Ambers From France and Myanmar (Burma). „Palaeontology”. 50 (6), s. 1367-1374, 2007. 
  12. ↑ V. Perrichot, A. Nel, D. Néraudeau. Gerromorphan bugs in Early Cretaceous French amber (Insecta: Heteroptera): first representatives of Gerridae and their phylogenetic and palaeoecological implications. „Cretaceous Research”. 26, s. 793-800, 2005. 
  13. ↑ V. Perrichot, A. Nel, E. Guilbert, D. Néraudeau. Fossil Tingoidea (Heteroptera: Cimicomorpha) from French Cretaceous amber, including Tingidae and a new family, Ebboidae. „Zootaxa”. 1203, s. 57-68, 2006. 
  14. ↑ A.G. Kirejtshuk, S.A. Kurbatov, A. Nel. A new species of the genus Clidicus from the Lower Cretaceous of France (Coleoptera: Staphylinidae: Scydmaeninae). „Proceedings of the Zoological Institute RAS”. 319, s. 508-514, 2015. 
  15. ↑ D. Peris, M.K. Thayer, D. Néraudeau. Oldest Omaliini (Coleoptera: Staphylinidae: Omaliinae) discovered in the opaque Cretaceous amber of Charentes. „Annals of the Entomological Society of America”. 107, s. 902-910, 2014. 
  16. ↑ C. Soriano. First record of the family Belidae (Insecta, Coleoptera) in amber. New genus and species from the uppermost Albian amber of France. „Geodiversitas”. 31, s. 99-104, 2009. 
  17. ↑ A.G. Kirejtshuk, A. Nel. Lidryopinae, new byrrhid subfamily from the Lower Cretaceous of France (Coleoptera, Byrrhidae). „Cretaceous Research”. 67, s. 140-147, 2016. 
  18. ↑ V. Perrichot, A. Nel, D. Néraudeau. Two new wedge-shaped beetles in Albo-Cenomanian ambers of France (Coleoptera: Ripiphoridae: Ripiphorinae). „European Journal of Entomology”. 101, s. 577-581, 2004. 
  19. ↑ C. Soriano, D. Pollock, D. Néraudeau, A. Nel, P. Tafforeau. First fossil record of polypore fungus beetles from Lower Cretaceous amber of France. „Acta Palaeontologica Polonica”. 59, s. 941-946, 2014. 
  20. ↑ A. Nel, V. Perrichot, D. Azar. New and poorly known fossil Coniopterygidae in Cretaceous and Cenozoic ambers (Insecta: Neuroptera). „Annales Zoologici”. 55, s. 1-7, 2005. 
  21. ↑ A. Nel, V. Perrichot, D. Azar, D. Néraudeau. New Rhachiberothidae (Insecta: Neuroptera) in Early Cretaceous and Early Eocene ambers from France and Lebanon. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen”. 235, s. 51-85, 2005. 
  22. ↑ V. Perrichot, M. S. Engel. Early Cretaceous snakefly larvae in amber from Lebanon, Myanmar, and France (Raphidioptera). „American Museum Novitates”. 3598, s. 1-11, 2007. 
  23. ↑ A. Nel, V. Perrichot, and D. Néraudeau. The oldest trigonalid wasp in the Late Albian amber of Charente-Maritime (SW France) (Hymenoptera, Trigonalidae). „Eclogae Geologicae Helvetiae”. 96, s. 503-508, 2003. 
  24. ↑ V. Perrichot, A. Nel. A new betyline wasp in Cretaceous amber from France (Hymenoptera: Diapriidae). „Alavesia”. 2, s. 203-209, 2008. 
  25. ↑ A. Nel, G. Perrault, V. Perrichot, D. Néraudeau.. The oldest ant in the Lower Cretaceous amber of Charente-Maritime (SW France) (Insecta: Hymenoptera: Formicidae). „Geologica Acta”. 2 (1), s. 23-29, 2004. 
  26. ↑ V. Perrichot, A. Nel, D. Néraudeau. A new, enigmatic, evaniomorphan wasp in the Albian amber of France (Insecta: Hymenoptera). „Journal of Systematic Palaeontology”. 2, s. 159-162, 2004. 
  27. ↑ V. Perrichot, A. Nel, D. Néraudeau, S. Lacau, T. Guyot. New fossil ants in French Cretaceous amber (Hymenoptera: Formicidae). „Naturwissenschaften”. 95, s. 91-97, 2007. 
  28. ↑ V. Perrichot, A. Nel, W. Krzemiński. A new crane fly (Diptera: Limoniidae) from the Cretaceous amber of France. „Alavesia”. 1, s. 75-80, 2007. 
  29. ↑ D. Azar, V. Perrichot, D. Néraudeau, A. Nel. New Psychodids from the Cretaceous Ambers of Lebanon and France, with a Discussion of Eophlebotomus connectens Cockerell, 1920 (Diptera, Psychodidae). „Annals of the Entomological Society of America”. 96, s. 117-126, 2003. 
  30. ↑ A. Nel, V. Perrichot, C. Daugeron and D. Néraudeau. A new Microphorites in the Lower Cretaceous amber of the southwest of France (Diptera: Dolichopodidae, "Microphorinae"). „Annales de la Société Entomologique de France”. 40, s. 23-29, 2004. 
  31. ↑ M.M. Solórzano Kraemer, A. Nel. First recorded evidence in the fossil record of snipe flies (Diptera: Rhagionidae) in Cretaceous amber, France. „Cretaceous Research”. 30, s. 1367-1375, 2009. 
  32. ↑ M. M. Solórzano Kraemer, V. Perrichot, B. V. Brown, P. Tafforeau, C. Soriano. A new species of the Cretaceous genus Prioriphora (Diptera: Phoridae) in French amber. „Systematic Entomology”. 36, s. 561-588, 2011. 
  33. ↑ W. R. Lourenço. The first scorpion fossil from the Cretaceous amber of France. New implications for the phylogeny of Chactoidea. „Comptes Rendus Palevol”. 2, s. 213-219, 2003. 
  34. ↑ M.L.I. Judson. Cheliferoid pseudoscorpions (Arachnida, Chelonethi) from the Lower Cretaceous of France. „Geodiversitas”. 31, s. 61-71, 2009. 
  35. ↑ E. E. Saupe, P. A. Selden. First fossil Mecysmaucheniidae (Arachnida, Chelicerata, Araneae), from Lower Cretaceous (uppermost Albian) amber of Charente-Maritime, France. „Geodiversitas”. 31, s. 49-60, 2009. 
  36. ↑ M.L.I. Judson, J. Makol. A mite of the family Tanaupodidae (Arachnida, Acari, Parasitengona) from the Lower Cretaceous of France. „Geodiversitas”. 31 (1), s. 41-47, 2009. 
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Eadia&oldid=69279565”