Ea (bóg)

Ea – jeden z najważniejszych bogów asyryjsko-babilońskich, bóg wód, kultury, mądrości, cywilizacji, sztuk, rzemiosł artystycznych. Jego pierwowzorem był sumeryjski bóg Enki.

Ea

bóg wód, kultury, mądrości, cywilizacji, sztuk, rzemiosł artystycznych
Występowanie	religia asyryjska mitologia mezopotamska
Odpowiednik	Enki (sumeryjski)
Rodzina
Żona	Damkina
Dzieci	Marduk

Ea należał do grona czterech wielkich bóstw niebiańskich: Anu - związanego z niebem, Enlilem - burza i ziemia, Szamaszem - słońce. Jest zaliczany do bóstw stworzycieli. Jego siedzibą było Apsu. Ze swoim bratem Enlilem podzielił świat grając z nim w kości i otrzymując świat wody. Przeważnie uważa się go za stworzyciela rodzaju ludzkiego.

Mitologia asyryjska

Ea jest bohaterem kilku mitów. W jednym z mitów asyryjskich, uczestniczył w stworzeniu człowieka. Główną rolę odgrywała bogini Ninhursag (Nintu, Mama). Bogini udała się wraz z czternastoma brzemiennymi kobietami do Domu Przeznaczenia. Tam Ea poprosił ją, by rozpoczęła wymawiać zaklęcia. Ona uczyniła to i poczęła rysować w glinie czternaście postaci, dzieląc je na dwie równe części. Po takich obrzędach Ea uklęknął i otworzył swój pępek, a następnie nakazał, by kobiety brzemienne urodziły siedmiu mężczyzn i siedem kobiet. Ninhursag osobiście formowała narodzonych.

Mitologia babilońska

W mitologii babilońskiej Ea był synem Anu i Id. Wraz z braćmi pędził wędrowny tryb życia, co rusz występując i przeszkadzając swoim prarodzicom bogini Tiamat i bogu Apsu. Apsu postanowił wystąpić przeciwko młodym bogom, ci jednak zwietrzywszy jego zamiary zabili go. Ea wraz z boginią Damkina stworzyli wielkiego boga Marduka. Timat, rozgniewana po śmierci męża, stworzyła liczne potwory. Anszar, Anu i Ea rozpoczęli walkę z praboginią i jej stworami, lecz nie byli w stanie ich pokonać. Wówczas Marduk, po przyrzeczeniu mu władzy nad światem, pomógł bogom i pokonał Tiamat przecinając ją na dwie części z których stworzył niebo i ziemię a w jej brzuchu uformował ścieżkę po której wędrowało słońce.

Wpływy mitologii sumeryjskiej

Ea był utożsamiany z wcześniejszym bogiem sumeryjskim Enki. Wpływ tej wczesnej kultury, istniejącej kilkaset lat przed cywilizacją babilońską, a następnie asyryjską, odnajdujemy między innymi w mitach, gdzie Ea zastąpiony jest bogiem Enki. W kosmogonicznym micie stworzenia człowieka występuje obok bogini Ninhursag. W procesach powstawania ziemi Ea stworzył wody pierwotne oraz z gliny elementy potrzebne do wznoszenia budowli. Następnie stworzył bogów Arazu opiekujących się rzemiosłami, następnie stworzył góry, wody, króla utrzymującego świątynie i mistrza obrzędów ku czci bogów.

Powiązania z innymi bogami

Małżonką Ea była Damkina z którą miał syna Marduka oraz z boginią Turtur syna Dumuzi („Prawowity Syn”) - boga słońca, wiosny lub lata. Ea miał również córkę, boginie wód Erua i Nina. Niekiedy za małżonkę Ea, uważa się również Belit - uosobienie pierwiastka żeńskiego w przyrodzie. Jego personifikacją był bóg monstrum w postaci półryby-półbarana Kuribo oraz Kululu znany również pod imieniem Oannes półczłowiek-półryba.

Imiona w innych kulturach

• Enki - kultura sumeryjska;
• Bel-Aszur - kultura chaldejska;
• Ajja - kultura semicka.

Zobacz też

• Asyria
• Babilonia
• E-abzu

Bibliografia

• Mity o stworzeniu świata i ludzi, David. A. Leeming, Margaret A. Leeming, wyd. Atena, Poznań 1999, ISBN 83-85414-32-0;
• Uniwersalny Leksykon Bóstw, Marjorie Leach, wyd Atena; Poznań 1998, ISBN 83-85414-30-4;
• Leksykon mitów i legend świata K. McLeish, wyd. Książka i Wiedza, Kraków 2001, ISBN 83-05-13168-8