Dzwonkówka mącznowonna
Dzwonkówka mącznowonna (Entoloma sepium (Noulet & Dass.) Richon & Roze) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
_Richon_%26_Roze_611897.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka mącznowonna |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma sepium (Noulet & Dass.) Richon & Roze Fl. champ. com. ven.: 92 (1880) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1838 r. Jean-Baptiste Noulet i H.G.B. Dassier de la Chassagne nadając mu nazwę Agaricus sepius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1880 r. Charles Édouard Richon i Ernest Roze, przenosząc go do rodzaju Entoloma[1].
- Agaricus sepius Noulet & Dass. 1838
- Entoloma clypeatum var. sepium (Noulet & Dass.) G. Poirault & Roze 1880
- Rhodophyllus sepius (Noulet & Dass.) Romagn. 1947
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 3–12,5 cm. Początkowo stożkowato-wypukły, potem płaskowypukły lub rozpostarty, z niskim garbem, lub bez garbu. Brzeg początkowo podgięty, potem wyprostowany. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty i nieprążkowany. Powierzchnia blado kremowa z odcieniem żółtawym lub szarawym, jednolitym na całej powierzchni, w stanie wilgotnym jedwabista. Pod wpływem słońca kapelusz często pęka lub ulega rozszczepieniu[4].
W liczbie 50–100, z międzyblaszkami (l=1–7), średniogęste, zatokowato wycięte lub przyrośnięte, czasem z ząbkiem. Początkowo białe, potem różowe. Ostrza tej samej barwy[4].
Wysokość 3–12 cm, grubość 0,5–2 cm, cylindryczny, często poszerzony ku podstawie, czasami zagięty. Powierzchnia podłużnie włókienkowata, biała, po uszkodzeniu (zwłaszcza przy podstawie) powstają żółtawo-czerwone plamy[4].
Mięsisty, biały, ale zazwyczaj mocno przebarwiający się po uszkodzeniu na pomarańczowo-żółto (taką barwę mają też otwory będące skutkiem żerowania owadów). Zapach i smak mączny[4].
- Cechy mikroskopijne
Zarodniki 7,5–12 × 6,5–11 μm, izodiametryczne, w widoku z boku 5–7-kątowe. Podstawki 4-zarodnikowe, ze sprzążkami. Cystyd brak. Strzępki skórki cylindryczne, o szerokości 1,5–7(–9) μm. Zawierają wewnątrzkomórkowy, blado-brązowy pigment. Sprzążki liczne[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Europie[5]. W literaturze naukowej na terenie Polski do 2003 r. podano tylko jedno stanowisko[3]. W opinii grzybiarzy w niektórych miejscach w Polsce jest częsta. Więcej stanowisk i nowszych, podaje internetowy atlas grzybów. Dzwonkówka mącznowonna zaliczona w nim jest do gatunków chronionych i zagrożonych[6].
Rozwija się w lasach, żywopłotach, sadach, ogrodach itp., czasami w dużych grupach. Owocniki wytwarza od kwietnia do czerwca[4]. Występuje głównie pod drzewami i krzewami z rodziny różowatych[7].
Znaczenie
edytujSaprotrof. Grzyb jadalny, jednak nie zaleca się jego zbierania w celach spożywczych ze względu na możliwość pomylenia z trująca dzwonkówką trującą[7].
Gatunki podobne
edytujDzwonkówka mączna (Entoloma prunuloides). Występuje głównie na terenach trawiastych poza lasami. Jej miąższ nie zmienia barwy po uszkodzeniu[8]. Podobna jest także dzwonkówka trująca (Entoloma sinuatum). Ma większe owocniki, pojawiają się później, mają żółtawe odcienie na młodych blaszkach, a jej miąższ nie czerwienieje w miejscach uszkodzonych przez larwy owadów[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Noordeloos, M.E. 1992. Entoloma s.l., Fungi Europaei. 5, s. 136
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-18].
- ↑ Aktualne stanowiska dzwonkówki mącznowonnej w Polsce. [dostęp 2018-12-31].
- ↑ a b c Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 200. ISBN 978-83-7404-724-1.
- ↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.