Dziumbier
Dziumbier[1] (niekiedy Dziumbir[2] lub Dżumbir[3], słow. Ďumbier, węg. Gyömbér, niem. Djumbier; 2043 m) – najwyższy szczyt Tatr Niżnych na Słowacji[4].
Widok na Dziumbier z przełęczy Krúpovo sedlo | |
Państwo | |
---|---|
Położenie | |
Pasmo | |
Wysokość |
2043 m n.p.m. |
Położenie na mapie Słowacji | |
48°56′11,2″N 19°38′25,4″E/48,936444 19,640389 |
Topografia
edytujZnajduje się w głównym grzbiecie tych Tatr, pomiędzy szczytem Krúpova hoľa (1922 m), od którego oddzielony jest przełęczą Krúpovo sedlo (ok. 1890 m) i Štiavnica (2025 m). Od strony południowej łagodne zbocza pokryte polami głazów granitowych opadają do górnej części Bystrej Doliny, od północnej opada ścianami, filarami i stromym zboczem do dwóch kotłów lodowcowych w najwyższej części Doliny Jańskiej. Ściany te mają wysokość niemal 500 m. Kotły oddzielone są krótkim, opadającym z Dziumbira grzbietem o nazwie Ludárova hoľa. Na dnie zachodniego kotła znajduje się niewielkie jeziorko Bystré pleso widoczne ze szczytu Dziumbira[5].
Geologia
edytujCałe partie szczytowe góry, podobnie jak i biegnące od niej w obie strony fragmenty głównego grzbietu niżnotatrzańskiego zbudowane są z głębinowych skał krystalicznych, głównie z biotytowych tonalitów i granodiorytów. Niżej przez południowe stoki ciągnie się poziomo pas paskowanych i prążkowanych gnejsów i migmatytów ze starszego paleozoiku (neoproterozoiku?), a poniżej niego (w osi schroniska gen. M. R. Štefánika i doliny Bystrianki) pas wapieni i dolomitów pochodzących ze środkowego i młodszego triasu[6], w których wykształciła się wielka Jaskinia Martwych Nietoperzy.
Opis szczytu
edytujNa szczycie znajduje się dwuramienny drewniany krzyż oraz betonowy obelisk. Od XIV do XIX w. w zboczach masywu (zwłaszcza północnych) prowadzono intensywne prace górnicze, wydobywając złoto, antymonit i rudę żelaza. Do dziś widoczne są dla wprawnego oka pozostałości tej działalności[7] w postaci zasypanych wylotów sztolni, hałd skały płonnej czy śladów górniczych dróżek i ścieżek.
W kotłach północnych można spotkać świstaki tatrzańskie i kozice[7]. Cały masyw Dziumbiera leży na terenie Parku Narodowego Niżne Tatry, ponadto północne stoki z kotłami polodowcowymi objęte są dodatkową, ścisłą ochroną w granicach rezerwatu przyrody Dziumbier[4].
W czasie końcowej fazy słowackiego powstania narodowego na przełomie października i listopada 1944 r. w rejonie przełęczy między szczytem Dziumbiera a Králičką miały miejsce walki pomiędzy słowackimi powstańcami a wojskiem niemieckim. Pamiątką po nich jest pomnik stojący obok schroniska gen. M.R. Štefánika[7]. W grudniu tego samego roku w tym samym rejonie przekraczała grzbiet w bardzo trudnych warunkach pogodowych jednostka francuskich partyzantów[8].
Turystyka
edytujZe szczytu rozciąga się szeroka panorama gór środkowej i północnej Słowacji. Widoki obejmują cały horyzont pokryty górami. Oprócz Tatr Niżnych widoczne są Tatry, Góry Choczańskie, Wielka Fatra, Mała Fatra, Jezioro Liptowskie i góry środkowej Słowacji Na szczyt prowadzi czerwony szlak turystyczny z przełęczy pod szczytem Krúpovo sedlo (powrót tą samą trasą), a zimą również szlak zimowy ze schroniska gen. M.R.Štefánika (latem zamknięty)[7].
-
Kocioł pod północną ścianą Dziumbiera
-
Szczyt Dziumbiera
-
Ďumbier od wschodniej strony
-
Ďumbier od północno-zachodniej strony
-
Scieżka na Ďumbier
Przypisy
edytuj- ↑ Elżbieta Chudorlińska. Europa. Część I. „Nazewnictwo Geograficzne Świata”. 11, s. 209, 2009. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju. (pol.).
- ↑ Dziumbir.
- ↑ Dżumbir, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 303 .
- ↑ a b Turystyczna i satelitarna mapa Słowacji. [dostęp 2014-04-01].
- ↑ Niżne Tatry – zachód. Mapa turystyczna 1:50 000. Banská Bystrica: Tatraplan, 2013.
- ↑ Mapa geologiczna Słowacji. Geoportál ŠGÚDŠ. [dostęp 2023-04-25].
- ↑ a b c d Sławomir Adamczak: Niżne Tatry. Przewodnik. Warszawa: Agencja „TD”, 2003. ISBN 83-88859-06-4.
- ↑ Zdenko Hochmuth a kolektív: Nízke Tatry. Západ. Turistický sprievodca ČSSR č. 10, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1982, s. 270