Dzierzba siwa

Dzierzba siwa
	Lanius ludovicianus
	Linnaeus, 1766
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	dzierzby
Rodzaj	Lanius
Gatunek	dzierzba siwa
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzierzba siwa^[3] (Lanius ludovicianus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzierzb (Laniidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Liczny, ale ze względu na malejącą populację klasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia.

Morfologia

Wygląd: Duża głowa, dziób czarny, stożkowaty i hakowaty. Wierzch ciała szary. Skrzydła oraz ogon czarne. W okolicach nadgarstka i na brzegu ogona białe plamy. Pasek oczny czarny. Spód szarawobiały. Obie płci są podobne.

Rozmiary: długość ciała 20–23 cm, rozpiętość skrzydeł 28–32 cm; masa ciała 35–50 g^[4].

Zasięg, środowisko

Półotwarte tereny środkowej i południowej części Ameryki Północnej – od południowej Kanady po południowy Meksyk. Północne populacje wędrowne – zimują w południowej części kontynentu aż po Meksyk. Populacje z południa zasięgu zazwyczaj osiadłe^[2].

Zachowanie

Zjada owady (m.in. koniki polne, chrząszcze) i inne stawonogi, a także płazy, gady, małe ssaki (gryzonie) i ptaki; czasami żywi się też padliną^[5]. Poluje najczęściej z czatowni. Często gromadzi zdobycz, nabijając ją na ciernie.

Oba ptaki z pary zbierają materiał na gniazdo, choć buduje je wyłącznie samica przez około 6–11 dni. Często jest ono umiejscowione w ciernistej roślinności, by ochronić je przed drapieżnikami. Gniazdo w kształcie otwartej miseczki jest starannie utkane z korzonków, gałązek i kawałków kory, a wewnątrz wyłożone miękkim materiałem, takim jak kwiaty, porosty, trawa, mech, pióra, sierść, a nawet kawałki sznurka czy tkanin. W zniesieniu zwykle 5–6 jaj, a ich inkubacja trwa 15–17 dni^[5]. Wysiaduje samica, a samiec w tym czasie ją dokarmia. Karmieniem piskląt zajmują się oboje rodzice^[6]. Młode są w pełni opierzone po 16–20 dniach od wyklucia^[5].

Podgatunki

Obecnie zwykle wyróżnia się 7 podgatunków L. ludovicianus^[7]^[8], choć opisano ich w sumie kilkanaście^[8]:

L. l. excubitorides Swainson, 1832 – środkowa Kanada oraz środkowe i zachodnie USA
L. l. migrans E. Palmer, 1898 – wschodnia Ameryka Północna
L. l. ludovicianus Linnaeus, 1766 – wybrzeże południowo-wschodnich USA; proponowany podgatunek miamensis uznany za jego synonim
L. l. anthonyi Mearns, 1898 – Channel Islands (u wybrzeży południowej Kalifornii, południowo-zachodnie USA)
L. l. mearnsi Ridgway, 1903 – San Clemente Island (u wybrzeży południowej Kalifornii, południowo-zachodnie USA)
L. l. grinnelli Oberholser, 1919 – skrajnie południowa Kalifornia (południowo-zachodnie USA) i północna Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk)
L. l. mexicanus C. L. Brehm, 1854 – zachodni i środkowy Meksyk oraz południowa Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk)

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2017 roku uznaje dzierzbę siwą za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened); wcześniej, od 1988 roku klasyfikowano ją jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern). Organizacja Partners in Flight w 2019 roku szacowała liczebność populacji na około 7 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[2].

Przypisy

↑ Lanius ludovicianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Lanius ludovicianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Laniidae Rafinesque, 1815 - dzierzby - Shrikes (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-22].
↑ Loggerhead Shrike Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Loggerhead Shrike Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
↑ N. Bouglouan: Loggerhead Shrike. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Shrikes, vireos, shrike-babblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-22]. (ang.).
↑ ^a ^b Loggerhead Shrike (Lanius ludovicianus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-22)]. (ang.).

Bibliografia

Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Lanius ludovicianus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Lanius ludovicianus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Laniidae Rafinesque, 1815 - dzierzby - Shrikes (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-22].

[aabid-4] Loggerhead Shrike Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).

[aablh-5] Loggerhead Shrike Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).

[oiseaux-6] N. Bouglouan: Loggerhead Shrike. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-12-22]. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Shrikes, vireos, shrike-babblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-22]. (ang.).

[ibc-8] Loggerhead Shrike (Lanius ludovicianus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-22)]. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]