Dzierzba białoczelna
Dzierzba białoczelna[3], dzierzba afrykańska[4], dzierzba maskowa[4] (Lanius nubicus) – gatunek małego ptaka z rodziny dzierzb (Laniidae). Występuje od wschodniej Grecji i Bułgarii przez Turcję i Cypr po Izrael i zachodni Iran (góry Zagros)[5][6]. Wędrowny, zimuje w Afryce Subsaharyjskiej i w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego[7]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][7].
| Lanius nubicus[1] | |
| Lichtenstein, 1823 | |
_by_C._Becher.jpg) Samiec | |
 Samica | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzierzba białoczelna |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 w sezonie lęgowym zimowiska | |
- Morfologia
Długość ciała 17–18,5 cm; masa ciała 14,5–30 g (zwykle około 20–23 g)[5].
- Biotop
Preferuje naturalne otwarte lasy z krzewami i polanami, lubi duże pojedyncze drzewa. Gniazduje w różnych typach świetlistych lasów liściastych, iglastych i mieszanych lub w zaroślach makii lub podobnych. Zwykle nie występuje na terenach otwartych lub w pobliżu miejsc zamieszkanych przez ludzi, ale lokalnie pojawia się w gajach cytrusowych i oliwnych, sadach, winnicach, ogrodach itp.[8]
- Rozród
Jest to ptak monogamiczny. Budową gniazda zajmują się oba ptaki z pary. Sezon składania jaj trwa od kwietnia do połowy czerwca. Gniazdo jest umiejscowione w rozwidleniu gałęzi lub na bocznej gałęzi drzewa, czasami w gęstym (często ciernistym) krzaku. Jest stosunkowo małe, otwarte, starannie zbudowane z korzonków, gałązek, łodyg i mchu, w środku wyłożone sierścią lub materiałami sztucznymi, z zewnątrz ozdobione porostami. W zniesieniu zazwyczaj 4–6 jaj[8].
- Pożywienie
W skład diety dzierzby białoczelnej wchodzą głównie koniki polne i chrząszcze, ale żywi się ona również innymi owadami i drobnymi kręgowcami, takimi jak jaszczurki czy małe ptaki wróblowe[8].
- Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dzierzbę białoczelną za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na około 121–348 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. W Europie prawdopodobnie główną przyczyną spadku populacji jest degradacja preferowanych przez ten gatunek siedlisk. Podczas migracji dzierzba białoczelna narażona jest na odstrzał w Turcji, na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Lokalnie jest prześladowana w Grecji i Syrii, ponieważ jest tam uznawana za ptaka przynoszącego nieszczęście[2][8].
Przypisy
edytuj- ↑ Lanius nubicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Lanius nubicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Laniidae Rafinesque, 1815 - dzierzby - Shrikes (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-21].
- ↑ a b dzierzba bialoczelna (Lanius nubicus) Lichtenstein, 1823. Avibase. [dostęp 2012-06-30].
- ↑ a b Yosef, R. & International Shrike Working Group: Masked Shrike (Lanius nubicus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2008. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Shrikes, vireos, shrike-babblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-21]. (ang.).
- ↑ a b Masked Shrike (Lanius nubicus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-11)]. (ang.).
- ↑ a b c d Species factsheet: Lanius nubicus. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-12-21]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Godfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: 2007.
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).