Dyniska
Dyniska – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Ulhówek[6][5].
| wieś | |
.jpg) Miejsce pamięci Artura Grottgera i Wandy Monné z obumarłą sosną Grottgera | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
22-678[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LTM |
| SIMC |
0904316[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Ulhówek  | |
 50°24′49″N 23°42′43″E/50,413611 23,711944[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dyniska, po jej zniesieniu w gromadzie Ulhówek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
Wieś jest sołectwem w gminie Ulhówek[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 217 mieszkańców[8].
Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Antoniego w Dyniskach[9].
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj | Rodzaj |
|---|---|---|---|
| 0904322 | Haj | część wsi | |
| 0904339 | Kąt | część wsi | |
| 0904345 | Podlipy | część wsi |
Historia
edytujWieś wymieniana w źródłach po raz pierwszy w 1449 r. pod nazwą Deniska. Do znanych z nazwiska właścicieli należeli: rodzina Nosów w XV w., Gdeszyńscy w XVI w., Dzierżkowie w XVIII w., w końcu Skolimowscy od poł. XIX w. do 1939 r.
Jednym z właścicieli był Julian Skolimowski, oficer szwoleżerów i uczestnik powstania listopadowego. Podczas powstania styczniowego dwór w Dyniskach, leżący w Galicji przy granicy z Królestwem służył powstańcom jako baza. Tutaj leczyli się i ukrywali ranni powstańcy. Dwór był także ośrodkiem życia kulturalnego. W latach 50. XIX w. bywał tu Franciszek Liszt, który udzielał lekcji muzyki. Od czerwca 1866 roku przebywał kilka miesięcy u Skolimowskich Artur Grottger oraz jego narzeczona, Wanda Monné. Ulubionym miejscem ich spotkań była stojąca pośród pól samotna sosna. Artysta narysował w Dyniskach większość rysunków poświęconych walkom powstańczym jakie odbyły się na terenie Litwy oraz Białorusi pod tytułem Lithuania były to cztery kartony „Znak”, „Przysięga”, „Duch” oraz „Widzenie”[10].
W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie rawskim w woj. lwowskim.
W 1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali 32 tutejszych Polaków, w tym 15 na terenie wsi i 17 na terenie Tarnoszyna, gdzie się schronili. Spalili też większość gospodarstw[11].
Przed II wojną światową wieś zamieszkiwali głównie Ukraińcy, wysiedleni w 1947 r. w ramach akcji „Wisła” do ZSRR i na Ziemie Zachodnie. We wsi działała cerkiew Soboru Matki Bożej, zamieniona po 1947 na kościół, w 1987 zniszczona przez pożar[12].
-
Kościół -
Rzeźba przedstawiająca Artura Grottgera i Wandę Monné -
Równina Bełska w Dyniskach
.jpg)
.jpg)
Po wojnie teren nieistniejącego dworu zajął PGR. Z dawnych czasów pozostało jedynie kilka dziewiętnastowiecznych nagrobków na miejscowym cmentarzu i zrujnowana kapliczka św. Jana Nepomucena, zbudowana przez Skolimowskich. Sosna, pod którą Grottger spotykał się z narzeczoną, zwana tutaj sosną Grottgera, stała na terenie wsi do 2011 r., kiedy to runęła pod naporem silnych wiatrów[13].
W latach 1988–1992 w Dyniskach wybudowano kościół pw. św. Antoniego.
Uwagi
edytujOpracowane na podstawie: G.Rąkowski – Polska egzotyczna, część II, wyd. „Rewasz” 2004
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 27886
- ↑ Wieś Dyniska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-11-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-11-09].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 239 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ BIP gminy, sotysi
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Wiesław Juszczak: Artur Grottger. Pięć cyklów. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1957, s. 17. ISBN 978-83-213-4495-9.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 759, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Dyniska Stare parafia pw. Świętego Antoniego.
- ↑ Runęła sosna Grottgera. ezamosc.pl. [dostęp 2011-03-31]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Dyniska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 255.