Dwór w Szańcu
Dwór w Szańcu – murowany dwór z lat 1580–1609 położony w miejscowości Szaniec w powiecie buskim w województwie świętokrzyskim w Polsce.
 nr rej. 642268 A-39 z 18.10.1956 i 22.06.1967[1]
| |
 Dwór Padniewskich w Szańcu. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy |
XVI w., XVII w. |
| Pierwszy właściciel |
Padniewscy |
| Kolejni właściciele |
Myszkowscy, Wielopolscy, Jan Olrych Szaniecki, Bocheńscy, baron Emil Rayski, Nowakowscy |
| Obecny właściciel |
osoba prywatna |
Położenie na mapie gminy Busko-Zdrój  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu buskiego  | |
 50°30′57,5″N 20°41′19,0″E/50,515972 20,688611
| |
Obiekt został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa świętokrzyskiego.
Dwór renesansowy z wykorzystanymi elementami wcześniejszej gotyckiej budowli obronnej. Obecnie ruina zwana Murowańcem, został zbudowany przez rodzinę Padniewskich, którzy tylko sporadycznie w nim przebywali. Zamieszkiwany był głównie przez dzierżawców lub administratorów, szczególnie kiedy majątek włączono do ordynacji Myszkowskich. W połowie XIX wieku pojawiła się informacja, że w rezydencji mieścił się zbór ariański[2][3], jednak opis kościoła i parafii w Szańcu dokonany w 1664 roku przez kurię krakowską, jak również akta synodów różnowierczych zdecydowanie zaprzeczają tej tezie[4]. W budynku (w dwukondygnacyjnych piwnicach, parterze i piętrze) znajdowała się kwadratowa sień, po bokach cztery pomieszczenia. Około 1815 opustoszał, odtąd w ruinie[5][6].
Kolejnymi właścicielami dworu po Myszkowskich byli: Wielopolscy, Jan Olrych Szaniecki, Bocheńscy, baron Emil Rayski i Nowakowscy[7]. Jan Olrlych-Szaniecki przed 1831, nieopodal istniejących ruin dworu, zbudował nowy podpiwniczony budynek parterowy, pokryty gontem i liczący osiem pokoi. Pozostały jednak po nim tylko fundamenty. Od 1985 dwór jest remontowany przez osobę prywatną[8][9].
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 2 [dostęp 2015-06-18].
- ↑ Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym opisana, Warszawa 1844, t. 2, cz. 2, s. 369.
- ↑ Wiślicki J., Opis Królestwa Polskiego pod względem historycznym, statystycznym, rolniczym, fabrycznym, handlowym, zwyczajowym i obyczajowym z rycinami, t. 2, Warszawa 1850, s. 43.
- ↑ Kalina D., Płaski R., W sprawie domniemanego zboru ariańskiego w Szańcu,, [w:] Szaniec – dziedzictwo kulturowe, pod red. D. Kaliny, Szaniec-Kielce 2016, s. 111–116.
- ↑ Artur Michniewski: Dwór obronny w Szańcu. [w:] Dwory obronne w Małopolsce [on-line]. [dostęp 2015-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)].
- ↑ Leszek Marciniec: Szlak ariański na terenie powiatu buskiego. Towarzystwo Miłośników Buska-Zdroju. [dostęp 2015-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-18)].
- ↑ Jurecki 2013 ↓, s. 159.
- ↑ Szaniec. Renesansowy dwór Padniewskich (1580-1609).
- ↑ Szaniec. Informator Turystyczny.
Bibliografia
edytuj- Małgorzata Rozbicka, Dwór w Szańcu, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 1992/1
- Szaniec – dziedzictwo kulturowe, pod red. D. Kaliny, Szaniec-Kielce 2016.
- Michał Jurecki: Ponidzie. W świętokrzyskim stepie. Kraków: Amistad, 2013.