Domninos z Larisy
Domninos z Larisy (gr. Δομνῖνος, Domninos, pocz. V wieku) – grecki filozof neoplatoński i matematyk z Syrii.
Życie
edytujO życiu Domnina wiadomo niewiele. Damascjusz mówi o nim, że pochodził z Laodycei i Larisy, miasta w Syrii[1]. We wschodniej części Cesarstwa Rzymskiego istnieje kilka miast noszących nazwę Laodycei i Larisy, żadne jednak nie jest tak nazywane jednocześnie. Próbowano różnie rozwiązać tą trudność, proponując że być może jego ojciec pochodził z jednego z tych miast, a matka z drugiego; że jego rodzinnym miastem mogła być Larisa, a później zamieszkał w Laodycei; że Larisa była przedmieściem Laodycei, albo jej wcześniejszą nazwą. Jak dotąd informacja Damascjusza nie znalazła satysfakcjonującego wytłumaczenia.
Damascjusz opowiada również, że Domninos cierpiał na przewlekłą chorobę i często pluł krwią. Udał się więc do sanktuarium Asklepiosa i uzyskał od boga wskazówkę, by jadł dużo wieprzowiny. Posłuchał tej rady i wyzdrowiał. Bóg jednak napomniał go po wyzdrowieniu, że w celu uniknięcia nawrotu choroby powinien odtąd jeść wieprzowinę codziennie. Ponieważ syryjski zwyczaj zakazywał jedzenia tego pokarmu, nauczyciel Domnina, Plutarch z Aten prosił boga, żeby ten zmienił kurację jego uczniowi, tak by mogli ją również stosować Żydzi[2]. Z opowiadania wyciągnięto wniosek, że Domninos był Żydem. Wyraźna wzmianka w tekście o syryjskiej, nie żydowskiej, tradycji niejedzenia wieprzowiny może jednak wskazywać na pozażydowską tradycję ascetyczną[3].
Z opowiadania Damascjusza wynika, że Domninos przybył do Aten i został uczniem Plutarcha. Ponieważ Plutarch umarł w 432 roku, można stąd wnioskować, że Domninos urodził się w pierwszej dekadzie V wieku. Po śmierci Plutarcha uczył się u jego następcy Syrianosa[4]. Marinos podaje, że Domninos poróżnił się z Proklosem co do interpretacji Paltona. Domninos chciał iść za orfikami, Proklos za wyroczniami chaldejskimi[5]. Po śmierci Syriana w 437 roku Domninos opuścił Ateny i powrócił do Laodycei. Damascjusz podaje, że dożył tam późnego wieku. Tradycja, zgodnie z którą Domninos był kierownikiem (scholarchą) szkoły ateńskiej, jest dzisiaj odrzucana[6].
Prace
edytujZ prac Domnina zachował się Podręcznik wprowadzający do matematyki (Ἐγχειρίδιον ἀριθμητικῆς εἰσαγωγῆς) i krótki traktat O stosunku wynikającym z proporcji (Πῶς ἔστι λόγον ἐκ λόγου ἀφελεῖν)[7]. Pod koniec Podręcznika Domninos zapowiada też inną swoją pracę: Elementy matematyki. Nie wiadomo jednak czy kiedykolwiek ją napisał.
Poglądy
edytujDomninos zwrócił się od spekulatywnej i metafizycznej orientacji szkoły ku myśleniu bardziej naukowemu. Mit o wielkim pożarze z Timajosa Platona starał się wytłumaczyć fizycznie. Również w filozofii matematyki odszedł od metafizycznego pitagoreizmu swych nauczycieli ku tradycji Euklidesa[8]. Damascjusz ocenia Domnina jako dobrego matematyka, ale powierzchownego filozofa. Mówi też, że Proklos napisał specjalny traktat o czystej nauce Platona, w którym zarzucał Domninowi liczne błędy[1].
W średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytności Podręcznik Domnina nie był znany. Po raz pierwszy został wydrukowany w Paryżu w 1832 roku przez Jean François Boissande'a.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Damaskios i Vita Isidori 89 ↓, s. 222.
- ↑ Damaskios i Vita Isidori 89 ↓, s. 222-225.
- ↑ Stern 1980 ↓, s. 677f.
- ↑ Segonds 1994 ↓, s. 893.
- ↑ Bulmer-Thomas 1970 ↓.
- ↑ Segonds 1994 ↓, s. 894.
- ↑ Tannery 1912 ↓, s. 220-222.
- ↑ Romano 2000 ↓, s. 37-64.
Bibliografia
edytuj- Damascius, The Philosophical History, Polymnia Athanassiadi (red.), Athen 1999.
- A.H. Armstrong (red.), The Cambridge History of Late Greek and Early Medieval Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press, 2008, ISBN 978-0-521-04054-9.
- Ivor Bulmer-Thomas, Dictionary of Scientific Biography, Nowy Jork 1970–1990.
- Francesco Romano, Domnino di Larissa. La svolta impossibile della filosofia matematica neoplatonica. Manuale di introduzione all’aritmetica, Catania: Cooperativa Universitaria Editrice Catanese di Magistero, 2000.
- Tadeusz Sinko, Zarys historii literatury greckiej, t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
- Alain Segonds, Domninus de Larissa, [w:] Richard Goulet (red.), Dictionnaire des philosophes antiques, wyd. CNRS Éditions, t. 2, Paryż 1994, ISBN 2-271-05195-9.
- Menahem Stern, Greek and Latin Authors on Jews and Judaism, t. 2, Jerozolima 1980.
- Paul Tannery, Notes critiques sur Domninos, [w:] Paul Tannery, Mémoires scientifiques, t. 2, Tuluza – Paryż 1912.
Linki zewnętrzne
edytuj- Christian Wildberg, Syrianus, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 6 lipca 2009, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-17] (ang.).