Dominik Duka
Dominik Jaroslav Duka OP (właśc. Jaroslav Václav Duka; ur. 26 kwietnia 1943 w Hradcu Králové) – czeski duchowny rzymskokatolicki, dominikanin, biskup diecezjalny hradecki w latach 1998–2010, administrator apostolski sede vacante diecezji litomierzyckiej w latach 2004–2008, 36. arcybiskup metropolita praski i prymas Czech w latach 2010–2022, przewodniczący Konferencji Episkopatu Czech w latach 2010–2020, kardynał prezbiter od 2012, od 2022 arcybiskup senior archidiecezji praskiej.
| Kardynał prezbiter Prymas Czech (2010–2022) | |||
 Dominik Duka (2021) | |||
| |||
| Kraj działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
26 kwietnia 1943 | ||
| Arcybiskup metropolita praski | |||
| Okres sprawowania |
2010–2022 | ||
| Przewodniczący Konferencji Episkopatu Czech | |||
| Okres sprawowania |
2010–2020 | ||
| Wyznanie | |||
| Kościół | |||
| Inkardynacja | |||
| Śluby zakonne |
7 stycznia 1972 | ||
| Prezbiterat |
22 czerwca 1970 | ||
| Nominacja biskupia |
6 czerwca 1998 | ||
| Sakra biskupia |
26 września 1998 | ||
| Kreacja kardynalska |
18 lutego 2012 | ||
| Kościół tytularny | |||
| |||
| Odznaczenia | |||
         .png){kind=small}
| |||
| Strona internetowa | |||
.svg)
| Data konsekracji |
26 września 1998 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||
| Miejsce | |||||||||
| Konsekrator | |||||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Życiorys
edytujMłodość i wykształcenie
edytujUrodził się 26 kwietnia 1943 w Hradcu Králové w Protektoracie Czech i Moraw[1]. Jego ojciec był oficerem armii, walczącym po stronie sił alianckich podczas II wojny światowej[1]. W 1944 roku wyjechał do Włoch, a później przez Szwajcarię do Anglii, gdzie walczył w armii czechosłowackiej. W latach pięćdziesiątych był więziony wraz z innymi oficerami frontu zachodniego[1].
W 1960 roku ukończył naukę w gimnazjum J.K. Tyla w swojej rodzinnej miejscowości, ale nie mógł kontynuować nauki i dlatego po uzyskaniu świadectwa dojrzałości przez trzy lata pracował w fabryce jako ślusarz[1]. W latach 1962–1964 odbył obowiązkową służbę wojskową[1]. W 1965 rozpoczął studia teologiczne w seminarium duchownym św. Cyryla i Metodego w Litoměřicach[1].
5 stycznia 1968 został przyjęty do podziemnego nowicjatu dominikanów i przyjął imię zakonne Dominik, a 6 stycznia 1969 złożył śluby czasowe[1].
Prezbiter
edytujŚwięcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 1970 z rąk biskupa litomierzyckiego kardynała Štěpána Trochty[1]. Przez pięć lat pracował w przygranicznych parafiach archidiecezji praskiej (Chlum svaté Máří, Jáchymov, Nové Mitrovice – wszystkie należą dziś do diecezji pilzneńskiej)[1]. 7 stycznia 1972 złożył śluby wieczyste w zakonie dominikanów[1].
W 1975 komunistyczne władze odebrały mu pozwolenie na pełnienie funkcji kapłańskich (tzw. státní souhlas), po czym zszedł do podziemia[1]. W latach 1976–1981 był mistrzem podziemnego nowicjatu dominikanów[1]. Uczestniczył w tworzeniu tajnego ośrodka studiów zakonnych i organizował zajęcia religijne dla młodzieży w całej Czechosłowacji[1].
W 1979 ukończył licencjat z teologii na Papieskim Wydziale Teologicznym św. Jana Chrzciciela w Warszawie[1]. W 1981 został uwięziony, w więzieniu przebywał przez półtora roku[1]. Po wyjściu z więzienia, aż do 1989 roku pracował jako kreślarz w Škoda Auto w Pilźnie[1].
W 1986 został prowincjałem czeskomorawskiej prowincji dominikanów. Funkcję tę pełnił również po aksamitnej rewolucji. Od 1990 r. wykłada teologię (Wstęp do teologii, Wstęp do Pisma Świętego oraz Biblijną archeologię i teologię) na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu.
Biskup
edytuj
6 czerwca 1998 Jan Paweł II mianował go biskupem Hradca Králové. Sakrę biskupią przyjął 26 września tego samego roku. Od 4 listopada 2004 do 2008 r. był również administratorem apostolskim diecezji Litoměřice. Jego biskupie hasło brzmi: In Spiritu Veritatis (W Duchu Prawdy).
13 lutego 2010 Benedykt XVI mianował go arcybiskupem praskim i prymasem Czech[2]. W chwili wyboru na prymasa był osobą powszechnie szanowaną[3], był też nieformalnym duszpasterzem czeskiej inteligencji i rzecznikiem Kościoła w Czechach. Ingres odbył się 10 kwietnia 2010. 24 kwietnia 2010 został przewodniczącym konferencji episkopatu Czech i pełnił tę funkcję do kwietnia 2020[4].
6 stycznia 2012 ogłoszona została jego kreacja kardynalska[5], której papież Benedykt XVI dokonał oficjalnie na konsystorzu w dniu 18 lutego 2012[6].
Każdego roku na Śnieżce w sierpniowy odpust św. Wawrzyńca (10 VIII) odprawia mszę dla Czechów i Polaków. Dominik Duka od dawna utrzymuje bliskie kontakty z Polską. Uzyskał licencjat z teologii w Warszawie. Nauczył się języka polskiego, słuchając audycji Radia Wolna Europa oraz Radia Watykańskiego. Utrzymuje częste kontakty z dolnośląskimi diecezjami: legnicką i świdnicką oraz archidiecezją wrocławską[7].
W 2012 r. kard. Stanisław Dziwisz zaprosił go do Krakowa, gdzie przewodniczył procesji ku czci św. Stanisława z Wawelu na Skałkę[8].
Brał udział w konklawe 2013, które wybrało papieża Franciszka. 13 maja 2022 papież Franciszek przyjął jego rezygnację z funkcji arcybiskupa metropolity praskiego[9][10].
Od 14 września 2012 do 1 stycznia 2021, był Kapelanem Konwentualnym Wielkiego Krzyża i kapelanem generalnym Wojskowego i Szpitalnego Zakonu Świętego Łazarza z Jerozolimy (obediencja orleańska)[11], kiedy został wydalony przez Wielkiego Mistrza Zakonu[12].
26 kwietnia 2023 roku skończył 80 lat, co uniemożliwia jego udział w konklawe[13].
Kontrowersje
edytujSpotykał się z krytyką z uwagi na bliskie stosunki z populistycznym premierem Andrejem Babišem i prezydentem Milošem Zemanem, krytykę Unii Europejskiej i straszenie imigrantami[14]. W 2022 roku opublikował opinię, usprawiedliwiającą gwałty rosyjskich żołnierzy na Ukrainkach, dokonywane podczas inwazji Rosji na Ukrainę[15][16][17].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Lwa Białego I klasy (2016)[18]
- Medal Za zasługi I stopnia (2001)[19]
- Krzyż Zasługi Ministra Obrony Republiki Czeskiej II i I Stopnia (2003, 2008)
- Kawaler Legii Honorowej (2012)[20]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2016)[21]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Węgierskiego Orderu Zasługi (2018)[22]
- Krzyż Wielki „Pro Piis Meritis” Melitensi (2007)[23]
- Kapelan Konwentualny Wielkiego Krzyża (ad honorem) Zakonu Maltańskiego (2011)[24]
- Krzyż Zasługi Szefa Kancelarii Wojskowej Prezydenta Republiki (2015)[25]
- Medal Generała Stanisława Čečka (2022)[26]
- Krzyż Zasługi ze Srebrną Gwiazdą Zakonu Bożogrobców (2023)[27]
- Kawaler Orderu Świętego Jerzego (Dom Habsbursko-Lotaryński) (2023)[28]
- Medal Kraju hradeckiego I stopnia (2024)[29]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Msgr. ThLic. Dominik Jaroslav Duka OP. dominikduka.cz. [dostęp 2021-10-23]. (ang.).
- ↑ Rinuncia dell’arcivescovo di Praha (Repubblica Ceca) e nomina del successore. vatican.va, 2010-02-13. [dostęp 2021-03-19]. (wł.).
- ↑ Dawny opozycjonista prymasem Czech, materiał w „Gazecie Wyborczej”, [dostęp 2010-02-16].
- ↑ Konferencja Episkopatu Czech w bazie gcatholic.org [dostęp 2021-03-19] (ang.).
- ↑ Annuncio di concistoro per la creazione di nuovi cardinali. vatican.va, 2012-01-06. [dostęp 2021-03-19]. (wł.).
- ↑ Nowi kardynałowie Kościoła. radiomaryja.pl, 2012-02-18. [dostęp 2021-03-19].
- ↑ Informacja za katolickim serwisem informacyjnym „Opoka”. opoka.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. [zarchiwizowano 2016-03-05].
- ↑ Z Wawelu na Skałkę. Procesja rodem z XIII wieku [online], Wprost, 10 maja 2012 [dostęp 2023-07-09] (pol.).
- ↑ Rinuncia e nomina dell’Arcivescovo Metropolita di Praha (Repubblica Ceca) [online], press.vatican.va [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Watykan: Ojciec Święty przyjął rezygnację złożoną przez arcybiskupa Pragi kard. Dukę. niedziela.pl. [dostęp 2022-05-13].
- ↑ Cardinal Duka invested as Chaplain General of the Order.
- ↑ Prohlášení Velmistra k řádové situaci v ČR.
- ↑ Kardynał Dominik Duka kończy 80 lat. ekai.pl, 25 kwietnia 2023. [dostęp 2023-04-26].
- ↑ Tomasz Maćkowiak. Kardynał woli karocę (Czechy: Prymas rozprawia się z mediami). „Polityka”. 2020 (3266), s. 48, 2020-06-16. Jerzy Baczyński. Polityka sp. z o.o. s.k.a.. (pol.).
- ↑ Czech Archbishop Duka defends Russian soldiers over rape of Ukrainian women. bne IntelliNews, 2022-04-29. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-27)]. (ang.).
- ↑ Michał Chmiela: Katolicki kardynał: Gwałcący kobiety rosyjscy żołnierze to także ofiary wojny. Krytyka Polityczna, 2022-07-06. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-07)]. (pol.).
- ↑ Łukasz Grzegorczyk: Kardynał usprawiedliwia żołnierzy Putina. Skandaliczne słowa o gwałtach na Ukrainkach. naTemat, 2022-07-07. [dostęp 2022-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-07)]. (pol.).
- ↑ Seznam vyznamenaných [online], Pražský hrad [dostęp 2022-01-06] (cz.).
- ↑ Seznam vyznamenaných [online], Pražský hrad [dostęp 2022-01-07] (cz.).
- ↑ Remerciement à l´occasion de la reception de l´Ordre de la Légion d´Honneur [online], Dominik Duka [dostęp 2022-01-06] (fr.).
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 527.
- ↑ https://www.teraz.sk/najnovsie/madarsko-cesky-kardinal-duka-dostal/326836-clanok.html
- ↑ Biography [online], Dominik Duka [dostęp 2022-01-07] (ang.).
- ↑ Arcibiskup Duka se stane čestným Maltézským rytířem | ParlamentniListy.cz – politika ze všech stran [online], parlamentnilisty.cz [dostęp 2024-04-23].
- ↑ Duka převzal Záslužný kříž vojenské kanceláře Hradu [online], christnet.eu, 4 maja 2015 [dostęp 2024-06-30] (cz.).
- ↑ Vyznamenání pro kardinála Dominika Duku [online], apha.cz, 16 lutego 2022 [dostęp 2024-06-30] (cz.).
- ↑ Facebook [online], facebook.com [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Dominik Duka - Tato má slova jsou určena svatému Jiří, o [online], facebook.com [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ FOTO: Královéhradecký kraj ocenil významné osobnosti. Řád získal i kardinál Duka [online], hradecky.denik.cz, 17 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-03] (cz.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Nota biograficzna Dominika Duki na stronie Stolicy Apostolskiej. [dostęp 2023-05-28]. (wł.)
- Dominik Duka w słowniku biograficznym kardynałów Salvadora Mirandy [dostęp 2012-06-29] (ang.)
- Dominik Duka [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2012-03-19] (ang.).