Domaradzice (województwo wielkopolskie)
Domaradzice – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie rawickim, w gminie Jutrosin[4][5].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
410[2] |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
63-930[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PRA |
| SIMC |
0370872 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu rawickiego  | |
Położenie na mapie gminy Jutrosin  | |
 51°37′34″N 17°06′53″E/51,626111 17,114722[1]
| |
Podział
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0370889 | Domaradzice-Borek | część wsi |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od końca XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1382 jako Doma..., 1393 Domaradzicz, 1400 Domaradzicze, 1404 Domaraczicze, 1520 Domoradzicze[6].
Okolice wsi zasiedlone były jednak wcześniej niż odnotowały to historyczne dokumenty. Na wydmie nad rzeką Orła archeolodzy odkryli cmentarzysko, a w pobliżu niego także pozostałości osad datowanych na VII-XIII wiek[6].
Miejscowość była wsią prywatną należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej - Domradzkich, którzy od nazwy wsi utworzyli swoje odmiejscowe nazwisko, a także Szurkowskich i Góreckich. W 1465 leżała w powiecie kościańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Dupin[6].
W latach 1382–1394 właścicielem wsi był cześnik kaliski Ubysław z Domaradzic. W 1382 znalazł się on w gronie szlachty wielkopolskiej, która przyrzekła wierność Jadwidze Andegaweńskiej córce króla węgierskiego Ludwika Węgierskiego, jako przyszłemu królowi Polski. W 1404 Tomasz Kromnowo z Domaradzic zwany Domaradzkim był w sporze z Fryczem Jutrosińskim, który dowodził, że on oraz jego ojciec posiadali Śląskowo i Domaradzice od uroczyska i rzeki Orli aż do grobli w Konarach. W latach 1420–1430 właścicielem we wsi był Szczedrzyk Domaradski. W 1420 on oraz jego brat Przybak, obaj z Konarzewa, dowodzili przed sądem ziemskim, że ich ojciec Pakosz dał Domaradzice w posagu swojej córce. W 1420-1428 odnotowany został brat Szczedzrzyka Marcin z Domaradzic. W latach 1427–1449 odnotowany został Opacz Domaratski, którego żona Katarzyna w 1429 prowadziła spór z Zawiszą i Baryczką o posag, wiano oraz o pieniądze wniesione do Domaradzic[6].
W 1428 podsędek poznański Stanisław Szurkowski toczył proces z Dorotą Przybakową o to, że nie dopuściła go do wprowadzenia w posiadanie części wsi. W 1429 został on wprowadzony przez woźnego sądowego w posiadanie całej części dziedziny Domaradzice Janusza Przybaka. W 1465 Jakub Domaracki zapisał żonie Beacie po 60 grzywien posagu i wiana na połowie wsi[6].
Miejscowość odnotowały historyczne rejestry podatkowe. W 1510 wieś miała trzech panów: Stanisław Domaradzki miał 4 łany osiadłe oraz 2 łany sołeckie, Jadwiga jeden łan osiadły oraz 3 łany opuszczone i nieuprawiane, Stanisław Górecki dwa łany osiadłe oraz 3 łany opuszczone i nie uprawiane. Miejscowy folwark należał do wszystkich panów. Odnotowano także okoliczne lasy i bór. W 1510 odnotowani zostali również czterej miejscowi kmiecie, każdy gospodarujący na jednym łanie. Stanisław Szczedrzyk Domaradzki uprawiał 4 łany, kmieć Cryslek uprawiał jeden łan opuszczony należący do pana Stanisława z Góreczki, a dwa łany pozostały nie uprawiane. Kmieć Janek gospodarujący na jednym łanie, a trzy łany opustoszałe należały do pani Jadwigi Jakubowej. Sołectwo o rozległości dwóch łanów uprawiali Stanisław oraz Mikołaj Szczedrzykowie Domaradzcy. Płacili oni płacą dziesięcinę w postaci wiardunku wynoszącą ogółem 3 grzywny i 6 groszy. Oprócz tego odnotowano we wsi 11 łanów opuszczonych, z których płacono 7 wiardunków i 6 groszy. W 1513 jako właściciela we wsi odnotowano Jana Domaradzkiego. W 1520 w Domaradzicach odnotowano 21 łanów, z tego 8 łanów osiadłych, a 13 łanów opuszczonych, których ani kmiecie, ani pan nie uprawiali[6].
W 1581 wieś położona była w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczpospolitej Obojga Narodów[7].
W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Domaradzice należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Kröben (krobskim) w rejencji poznańskiej[8]. Domaradzice należały do okręgu jutroszyńskiego tego powiatu i stanowiły część majątku Dubinko, którego właścicielem był wówczas (1846) książę Adam Jerzy Czartoryski[8]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 258 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 31 dymów (domostw)[8].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
Urodzeni we wsi
edytujW Domaradzicach urodził się w 1918 Leon Kantorski – polski ksiądz kanonik, publicysta. W latach 1964–1991 proboszcz parafii Świętego Krzysztofa w Podkowie Leśnej.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 25793
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 231 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b c d e f Chmielewski 1986 ↓, s. 386–388.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 64.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 229.
Bibliografia
edytuj- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, t. 3, hasło „Domaradzice”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 386–388. ISBN 83-04-00938-2.
Linki zewnętrzne
edytuj- Domaradzice w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Domaradzice, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.