Dom pracowniczy kopalni „Kleofas” w Katowicach
Dom pracowniczy kopalni „Kleofas” w Katowicach – budynek dawnego domu pracowniczego dla górników kopalni „Kleofas”, obecnie budynek handlowo-usługowy, położony w Katowicach przy ulicy Gliwickiej 204, na terenie dzielnicy Załęże. Powstał około 1907 roku i ma w sobie cechy historyzujące bądź secesji. Inwestorem gmachu była spółka Georg von Giesches Erben.
 Budynek dawnego domu pracowniczego widziany od strony ulicy Gliwickiej (2017) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Gliwicka 204, |
| Typ budynku |
dawne schronisko robotnicze kopalni „Kleofas”; obecnie budynek handlowo-usługowo-gastronomiczny |
| Styl architektoniczny | |
| Inwestor | |
| Kondygnacje |
3+1 |
| Powierzchnia użytkowa |
3157 m² |
| Ukończenie budowy |
ok. 1907 |
| Ważniejsze przebudowy |
ok. 1920 |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°16′08,4″N 18°58′41,4″E/50,269000 18,978167
| |
Historia
edytujBudynek został wybudowany w 1907 roku (bądź około 1907 roku[1][2]) jako dom pracowniczy (niem. Arbeiterheim) dla pracowników kopalni węgla kamiennego „Cleophas” (późniejsza kopalnia „Kleofas”). Inwestorem budynku była spółka Georg von Giesches Erben[3]. Nie zachował się projekt budynku, dlatego też nie jest znany jego autor – za ten projekt mogli odpowiadać związani ze spółką Emil i Georg Zillmannowie[3], a według Gintera Pierończyka budowniczym gmachu był Johann Wutz[4].
Pierwotnie gmach został przeznaczony dla pracowników przyjezdnych[1]. Nie tylko pełnił funkcje noclegowe, ale był także siedzibą towarzystw kulturalnych i sportowych. Zachowała się kartka pocztowa prezentująca gmach, na której ukazane jest również boisko piłkarskie[3].
Pomiędzy 1920 a 1924 rokiem (bądź około 1920 roku[1]) budynek został rozbudowany o drugie skrzydło[2]. Po II wojnie światowej gmach przekształcono w hotel robotniczy dla pracowników kopalni „Kleofas”[4]. W latach 70. XX wieku przy gmachu od strony ulicy Gliwickiej powstała przybudówka, w której urządzono sklep „G” przeznaczony dla górników[5]. W gmachu tym działało też przedszkole, a także placówka ORMO[6].
Charakterystyka
edytuj
Dom pracowniczy kopalni „Kleofas” położony jest przy ulicy Gliwickiej 204 w katowickiej dzielnicy Załęże[2]. Jest to obiekt murowany z cegły, zwieńczony dachem dwu- i czterospadowym mansardowym[7]. Pod względem architektonicznym ma w sobie cechy historyzujące[1] bądź secesji. Posiada takie detale architektoniczne, jak: szczyty, ryzality czy artykulacje pionowe wyróżnione lizenami[7]. Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 3 157 m², powierzchnia zabudowy zaś 1 585 m². Gmach ma trzy kondygnacje nadziemne i podpiwniczenie[2].
Budynek w momencie powstania był bardzo nowoczesny – wyposażony był w pełne zaplecze kuchenne oraz dużą salę widowiskową ze sceną. Był on także podłączony do centralnego ogrzewania zasilanego z kotłowni węglowej znajdującej się przy osiedlowej piekarni[4].
Gmach dawnego domu pracowniczego pełni obecnie funkcje handlowo-usługowo-gastronomiczne[2]. W dawnym zapleczu kuchennym mieści się piwiarnia, główny budynek jest zaś siedzibą różnych przedsiębiorstw[4]. W połowie kwietnia 2022 roku w systemie REGON przy ulicy Gliwickiej 204 swoją siedzibę miały 92 aktywne podmioty gospodarcze[8], w tym Śląsko-Dąbrowska Spółka Mieszkaniowa[9], ponad 60 wspólnot mieszkaniowych, placówki finansowe, przedsiębiorstwa wielobranżowe, pracownie reklamy, gabinet stomatologiczny, szklarz, związki zawodowe i inne[8].
Gmach wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice[2].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Bulsa 2018 ↓, s. 86.
- ↑ a b c d e f Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
- ↑ a b c Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 132.
- ↑ a b c d Pierończyk, Różycka i Gąsior 2016 ↓, s. 13.
- ↑ Pierończyk, Różycka i Gąsior 2016 ↓, s. 14.
- ↑ Pierończyk, Różycka i Gąsior 2016 ↓, s. 16.
- ↑ a b Kasprzyk 1994 ↓, s. 128.
- ↑ a b Baza internetowa REGON. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
- ↑ Kontakt. Śląsko-Dąbrowska Spółka Mieszkaniowa. [dostęp 2022-04-12]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- Adam Frużyński, Grzegorz Grzegorek, Piotr Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka” Grzegorz Grzegorek, 2017, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).
- Maria Kasprzyk, Studium historyczno-urbanistyczne Katowic w granicach administracyjnych. Załęże. Tom I Tekst, Opublikowano w: Miejski System Zarządzania – Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Zabytki, Kraków: Pracownie Konserwacji Zabytków „ARKONA” Sp. z o.o. Pracownia Dokumentacji Naukowo-Historycznej, 1994 (pol.).
- Ginter Pierończyk, Aleksandra Różycka, Jan Gąsior, Historia Załęża cegłą pisana [online], 2016 (pol.).