Dolores (poemat)
Dolores (Notre-Dame des Sept Douleurs) – poemat angielskiego poety i dramaturga Algernona Charlesa Swinburne’a[1][2] ogłoszony w tomiku Poems and Ballads, wydanym w 1866[3].
_page08-1_Swinburne.png)
Forma
edytujPoemat Dolores został napisany strofą ośmiowersową rymowaną ababcdcd. Metrum jest anapestyczne[4] anapestyczne trójstopowe. Rymy są żeńskie i męskie, co zdaniem Harry’ego Blamiresa ma walor hipnotyczny[5]. W poemacie Dolores Swinburne zastosował swój ulubiony[3] środek stylistyczny, aliterację, na przykład: O lips full of lust and of laughter, O garment not golden but gilded,/O garden where all men may dwell. Aliteracyjne pary (lilies and languors, raptures and roses, foot on the floor, crown and caress i splendid and sterile występują też w następującej zwrotce:
- Could you hurt me, sweet lips, though I hurt you?
- Men touch them, and change in a trice
- The lilies and languors of virtue
- For the raptures and roses of vice;
- Those lie where thy foot on the floor is,
- These crown and caress thee and chain,
- O splendid and sterile Dolores,
- Our Lady of Pain.
Treść
edytujDolores była utworem kontrowersyjnym z uwagi na śmiałość Swinburne’a w ukazywaniu erotyki o zabarwieniu perwersyjnym, jak również z powodu korzystania ze schematów wypracowanych w chrześcijańskiej poezji religijnej. Podtytuł (Nasza Pani Siedmiu Boleści) został wzięty z liturgii katolickiej[6]. Całość nawiązuje do litanii[5]. W wielu strofach powtarza się refren Our Lady of Pain. Imię bohaterki jest mówiące: Dolores pochodzi od łacińskiego dolor (cierpienie). Utwór jest pochwałą cielesnych rozkoszy i grzechu. Dolores jest uosobieniem wszelkiego zepsucia[6]. Swinburne buduje swój utwór na zaprzeczeniu religijnych treści[6].
- Seven sorrows the priests give their Virgin;
- But thy sins, which are seventy times seven,
- Seven ages would fail thee to purge in,
- And then they would haunt thee in heaven:
- Fierce midnights and famishing morrows,
- And the loves that complete and control
- All the joys of the flesh, all the sorrows
- That wear out the soul.
Poemat Swinburne’a skierowany był do aktorki Ady (Adah) Isaacs Menken[7], znanej jako Naked Lady (Naga Dama)[5][8][9].
Krytyka
edytujTomik Poems and ballads zszokował brytyjskie społeczeństwo[10] i stał się powodem nieraz niewybrednych ataków na autora. Wiadomo, że jeden z przyjaciół Swinburne’a odradzał mu włączenie Dolores do tego zbiorku[6]. W czasopiśmie Punch przekręcono jego nazwisko na Mr. Swineborn czyli Pan Zrodzony ze świni[3]. Młodszym czytelnikom jednak dekadentyzm, neopoganizm i erotyzm poematu przypadł do gustu[3].
Parodia
edytujArthur Clement Hilton (1851-1877)[11] napisał parodię poematu Dolores zatytułowaną Octopus, czyli Ośmiornica (by Algernon Charles Sin-Burn)[12]. Hilton zachował podstawowe cechy stylistyki Swinburne’a, formę strofy i aliterację (mystical monster marine).
- Strange beauty, eight-limbed and eight-handed,
- Whence camest to dazzle our eyes?
- With thy bosom bespangled and banded
- With the hues of the seas and the skies;
- Is thy home European or Asian,
- O mystical monster marine?
- Part molluscous and partly crustacean,
- Betwixt and between.
Przekład
edytujFragment omawianego poematu przełożył na język polski Antoni Lange. Przekład został wydrukowany w czasopiśmie życie w 1899. Młodopolski poeta zastosował w swoim przekładzie jedenastozgłoskowiec i ośmiozgłoskowiec.
- Zimne powieki, gdzie lśnią jak dyamenty
- Surowe oczy, co chwilami miękną;
- Ciało twe, pełne okrutnej ponęty,
- Czerwonych ust twych jadowite piękno:
- Gdy ta zagaśnie chwały twej purpura,
- Mów, co zostanie z twej promiennej treści;
- O tajemnicza Dolores, ponura,
- O nasza pani boleści!
Przypisy
edytuj- ↑ Swinburne Algernon Charles, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-03-10].
- ↑ Algernon Charles Swinburne, Poet (1837–1909). PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Algernon Charles Swinburne, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-03-10] (ang.).
- ↑ Rhian Williams: The Poetry Toolkit: The Essential Guide to Studying Poetry: 2nd Edition. books.google.pl, 2013. s. 152. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ a b c Harry Blamires: A Short History of English Literature. books.google.pl, 1984. s. 289. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ a b c d Algernon Charles Swinburne. World Literature Analysis. enotes.com. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ Alan Ackerman: Adah Isaacs Menken. jwa.org. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ Brabara Foster, Michael Foster: Adah Isaacs Menken. The First Broadway Star. popmatters.com. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ Menken, Adah Isaacs (1835-1868). pfaffs.web.lehigh.edu. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ Johnnye Mae Murray Witcher: Algernon Charles Swinburne as a revolutionary poet. digitalcommons.auctr.edu, 1963. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ Arthur Clement Hilton (1851–1877). Critical Introduction by Charles L. Graves. Bartleby.com. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- ↑ Victor Shea, William Whitla (red.): Victorian Literature: An Anthology. books.google.pl, 2015. s. 849. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Algernon Charles Swinburne: Poems and Ballads. Archive.org. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Algernon Charles Swinburne: Dolores (Notre-Dame des Sept Douleurs). en.wikisource.org. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).
- Algernon Charles Swinburne: Dolores (Notre-Dame des Sept Douleurs). PoetryFoundation.org. [dostęp 2017-03-10]. (ang.).