Doktryna faszyzmu

Doktryna faszyzmu (wł. La dottrina del fascismo) – pochodzący z Enciclopedia Italiana esej przypisywany Benito Mussoliniemu.

Okoliczności powstania

Przed wydaniem XIV tomu Enciclopedia Italiana wydawca zwrócił się z prośbą do premiera Benito Mussoliniego o napisanie krótkiej rozprawy dotyczącej doktryny ideologii faszystowskiej na potrzebę hasła faszyzm.

4 czerwca 1932 w Il Popolo d’Italia ukazał się artykuł Doktryna polityczna i społeczna, natomiast 11 czerwca artykuł Idee podstawowe.

W lipcu 1932 ukazał się XIV tom encyklopedii, w którym oba artykuły zamieszczono jako dodatek do hasła faszyzm. Do artykułu Idee podstawowe dołączone zostały przypisy Mussoliniego, które nie ukazały się wcześniej w gazecie.

Treść

Esej, wbrew tytułowi, stanowi przede wszystkim wykładnię tego, czemu faszyzm się sprzeciwia, jedynie połowicznie zarysowując niektóre hasła programowe włoskiego faszyzmu.

Autor poddaje krytyce socjalizm, liberalizm i demokrację. Faszyzm przedstawiony jest nie tylko jako doktryna polityczna, ale także religijna i historyczna. Główną doktryną faszyzmu ma być, zdaniem autora, statolatria, kult władzy i siły. W państwie faszystowskim jednostka ma być bezwzględnie podporządkowana państwu (autor używa słowa totalitaryzm na określenie relacji państwo-jednostka). Naród zdaniem autora rozprawy jest tworem wtórnym, ukształtowanym jedynie w wyniku istnienia państwa.

W zakresie ekonomicznym autor opowiada się za korporacjonizmem, który ma wyeliminować walkę klas.

Kwestia autorstwa

Doktryna faszyzmu ukazała się pod nazwiskiem Benito Mussoliniego. Przypuszcza się jednak, że rzeczywistym autorem rozprawy był Giovanni Gentile, główny doktryner włoskiego faszyzmu.

Tłumaczenia

Doktryna faszyzmu niemal natychmiast po powstaniu zaczęła funkcjonować jako samodzielny tekst. Przed II wojną światową w formie broszurki została przetłumaczona na większość języków europejskich. Tłumaczenie polskie, autorstwa Stanisława Gniadka, ukazało się w 1935 z inicjatywy Uniwersytetu Lwowskiego.