Doktryna Mahana
Doktryna Mahana – (także: nawalizm), strategiczna doktryna militarna, której początek datuje się na rok 1890, w którym to ukazała się książka Alfreda Mahana, The Influence of Sea Power Upon History: 1660–1783[1]. Teoria nawalizmu zakładała budowę nowoczesnej floty wojennej do ochrony również nowoczesnej floty handlowej, gdyż oba te czynniki decydują o potędze państwa, państwa zaś ich pozbawione co do zasady nie rozwijają się cywilizacyjnie oraz ekonomicznie, i z czasem popadają w ruinę[2].
Historia nawalizmu
edytujSama teoria nawalizmu wywodzi się już z antyku, kiedy ludy zamieszkujące basen Morza Śródziemnego wykorzystywały flotę głównie w celach handlowych. Znaczenie marynarki spadło drastycznie w średniowieczu, a jego tradycje zostały przywrócone przez Hanzę niderlandzką i londyńską. W pewnym sensie w średniowieczu poza kupcami z Genui, Wenecji oraz związkami hanzeatyckimi, tradycję nawalizmu kontynuowali Normanowie. Ważną rolę odegrała Anglia, dla której Royal Navy była niemal jedynym łącznikiem z kontynentem. Nowożytny nawalizm nierozerwalnie łączy się z wielkimi odkryciami geograficznymi XV–XVII w.
Nawalizm w pełnym słowa tego znaczeniu bierze początek w boomie industrialnym. Epoka przemysłu i upowszechnienie silnika parowego dało początek nowoczesnej flocie handlowej i wojennej i zapoczątkowały intensywny rozwój handlu morskiego, który zaczął przejmować główny ciężar handlu międzynarodowego. Wiek XX to era upowszechnienia się silników parowych i spalinowych.
Nawaliści
edytujZa pierwszego nowoczesnego teoretyka nawalizmu uważa się Amerykanina, Alfreda Thayera Mahana[2]. Budowę silnej marynarki w Stanach Zjednoczonych zgodnie z ideą Mahana kontynuował Theodore Roosevelt, dla którego US Navy była pałką wykorzystywaną we własnej polityce grubej pałki[2].
Twórcą japońskiego nawalizmu oraz niemal ojcem Kyūjitai był Aritomo Yamagata[2][3]. Z kolei za ojca nowoczesnej niemieckiej floty pełnomorskiej uchodzi Alfred von Tirpitz[4]. Tzw. Jeune École (Młodą Szkołę) francuskiego nawalizmu zapoczątkował Henri-Joseph Paixhans a jej najważniejszym przedstawicielem był admirał Théophile Aube[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Alfred Thayer Mahan, The Influence of Sea Power Upon History: 1660–1783, New York: Dover Publications, 1987, ISBN 0-486-25509-3, OCLC 829177916.
- ↑ a b c d L. Pastusiak, Dyplomacja Stanów Zjednoczonych (XVIII–XIX w.), Toruń 1997, ISBN 83-86803-87-8.
- ↑ J. Tubielewicz, Historia Japonii, Warszawa 1984, ISBN 83-04-01486-6.
- ↑ A. Von Tirpitz, Wspomnienia, przeł. J. Kumaniecka-Szymańska, Warszawa 1997, ISBN 83-1108664-8.
- ↑ Tadeusz Klimczyk. Młoda Szkoła admirała Aube. „Morza, Statki i Okręty”. 6/2003. ISSN 1426-529X.