Dobre (powiat radziejowski)
Dobre – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie radziejowskim, w gminie Dobre. Miejscowość jest siedzibą gminy.
| wieś | |
.JPG) Kwatera Powstańców Styczniowych poległych w bitwie pod Krzywosądzem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
1881[2] |
| Strefa numeracyjna |
54 |
| Kod pocztowy |
88-210[3] |
| Tablice rejestracyjne |
CRA |
| SIMC |
0862055 |
Położenie na mapie gminy Dobre  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu radziejowskiego  | |
 52°41′01″N 18°34′02″E/52,683611 18,567222[1]
| |
.jpg)
Podział administracyjny
edytujPrzed II wojną światową, Dobre było siedzibą gminy Sędzin. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa włocławskiego. Do końca grudnia 2010 r. w obrębie Dobrego wyróżniona była 1 część miejscowości – Cukrownia, jednak została ona zniesiona z dniem 1 stycznia 2011 r.[4].
Demografia
edytujWedług Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1881 mieszkańców[2]. Jest największą miejscowością gminy Dobre.
Ludzie związani z Dobrem
edytujHistoria
edytujW przeszłości Dobre było królewszczyzną. W czasie panowania króla Zygmunta Starego Dobre przeszło w posiadanie Kościeleckich z Kościelca w zamian za dwie gorsze wsie. Zasadność tej transakcji sprawdzono w czasie lustracji dóbr królewskich w 1565 r. W przeglądzie Dobrego uczestniczył podstarości radziejowski Gotard Ziemięcki. Przeglądem objęty był folwark (inwentaryzacja budynków) i gospodarstwa chłopskie. W miejscowości mieszkało 32 kmieci osiadłych na 27 włókach. Kmiecie z 22 włók płacili czynsz po 2 floreny i 24 grosze z każdej, a z 5 włók po 9 korcy miary równej radziejowskiej, z każdej. Jednocześnie z każdej włóki oddawali w naturze: 1 jagnię, 2 kapłony, 1 gęś, 1 kurę, 30 jajek i 2 sery. Cała miejscowość (kmiecie i zagrodnicy) składała się na podatek rzeźny, który wynosił 8 grzywien. Podatek ten wiązał się z przywilejem wydanym w 1365 r. przez króla Kazimierza Wielkiego, później potwierdzanym, o zwolnieniu chłopów z Dobrego z opłat targowych przy sprzedaży mięsa na rynku w Radziejowie. Kmiecie musieli też odrabiać pańszczyznę na miejscowym folwarku (od 1 włóki 2 dni na tydzień w trakcie roku, a 5 dni na tydzień w czasie żniw). W 1565 r. król Zygmunt II August potwierdził przekazanie Sebastianowi Mieleckiemu, kasztelanowi krakowskiemu, (małżonkowi Zofii Kościeleckiej) Dobrego w zamian za dobra Cielino (łac. Czielessino, Cielaki – później część miejscowości Bronisław) i Gnojno oraz 500 dukatów pożyczonych królowi.
Po Mieleckim Dobre weszło w posiadanie rodziny Pstrokońskich, a następnie w ręce wojewody inflanckiego, Jana Wilhelma Schliebena, który ożenił się z Justyną Pstrokońską[5]. Od Schliebenów majątek został odkupiony przez rodzinę Dąbskich, a później drogą pokrewieństwa przeszedł w posiadanie rodziny Czernickich.
W Dobrem 19 lutego 1863 r. odbyła się ostatnia faza bitwy pod Krzywosądzem. Mieszkańcy Dobrego czynnie uczestniczyli w powstaniu wielkopolskim. Jednostka Straży Ludowej z Dobrego, uzbrojona w karabiny maszynowe, udzieliła skutecznego wsparcia oddziałowi Straży Ludowej w Paprosie w walce z przeważającymi siłami Grenzschutzu.
Uruchomienie cukrowni w 1908 roku miało wpływ na przekształcenie się miejscowości w osadę o charakterze przemysłowym. Cukrownia dysponowała własną kolejką wąskotorową[6]. Na przełomie XX i XXI wieku cukrownia została nabyta przez Grupę BSO Polska (British Sugar Overseas). W styczniu 2006 roku zakończono produkcję i zlikwidowano zakład, wraz z cukrownią w Unisławiu[7].
Parafia
edytujParafia św. Stanisława Biskupa w Dobrem należy do dekanatu radziejowskiego. Dobre pierwotnie należało do parafii w Krzywosądzu.
Oświata
edytujPrzy fabryce uruchomiono w 1917 r. 4-klasową szkołę. Po upaństwowieniu szkoły w 1920 r. zaczęła się szybko rozwijać, osiągając w 1921 r. liczbę 7 oddziałów. Ze szkoły korzystali nie tylko uczniowie z Dobrego, ale także z innych miejscowości (m.in. z Krzywosądza).
Sport
edytuj- SPS Dragon Dobre – klub siatkarski (II liga)
- MGKS Lech Dobre – klub piłkarski (juniorzy)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 24693
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 230 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2010 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741).
- ↑ Schlieben okresowo był też właścicielem Płowiec. Schlibenowie posiadali także majątki na terenie Prus Książęcych, m.in. Brzeźnicę i Kadyny.
- ↑ M. Niedzielski. Wycieczka w raju z pomocą polskich lokomotyw. „Świat Kolei”. 7/2003, s. 11, lipiec 2003. EMI-PRESS. ISSN 1231-1804.
- ↑ Likwidacja cukrowni w Dobrem i Unisławiu w Kujawsko- Pomorskiem [online], Puls Biznesu, 6 stycznia 2006.
Bibliografia
edytuj- Borucki Maksymilian, Ziemia Kujawska pod względem historycznym, jeograficznym, archeologicznym i statystycznym opisana…, Warszawa, 1882
- Tomczak Andrzej, Ohryzko-Włodarska Czesława, Włodarczyk Jerzy, Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1565, cz. 1, Bydgoszcz, 1961