Wikipedia

Dobór osobniczy

Dobór osobniczy (dobór indywidualny) – klasyczna koncepcja w teorii ewolucji zakładająca, że jednostkami doboru naturalnego są osobniki[1]. Odnosi się do poziomu, na którym następuje selekcja cech osobniczych, w tym przypadku pojedynczych osobników danego gatunku. Proces selekcji przebiega dzięki temu, że niektóre osobniki należące do populacji osiągają większy sukces reprodukcyjny, co umożliwia utrwalanie swoich cech genetycznych[2].

W rzeczywistości dobór naturalny nie jest selekcją genotypów, a dotyczy poszczególnych genów. Teoretyczne modele genetyki populacyjnej dotyczą zmian częstości alleli tych samych genów. R. Dawkins w popularnonaukowej książce Samolubny gen przybliżył mechanizm doboru zachodzącego w ramach populacji nie używając trudnego matematycznego języka genetyki populacyjnej. W kolejnej książce, adresowanej do biologów, R. Dawkins opisywał wszystkie zaburzenia mejozy jako efekty konfliktów między genami w obrębie genomu, występujących u organizmów diploidalnych[3].

W latach 60. i 70. XX wieku, koncepcja klasyczna została zakwestionowana przez ewolucjonistów, którzy proponowali inne jednostki doboru: Vero C. Wynne-Edwards przedstawiał koncepcję doboru grupowego, a R. Dawkins koncepcję, w której jednostką doboru jest gen. W tym czasie S. J. Gould bronił stanowiska klasycznego, zakładając przy tym, że podejście Dawkinsa jest zasadniczo błędne, ponieważ dobór widzi ciała, a nie geny[4]. W Samolubnym genie R. Dawkins dobór osobniczy przedstawiał jako alternatywę dla doboru grupowego, zauważając, że ta druga ma mniej zwolenników wśród ewolucjonistów. Propagował jednocześnie dobór genowy[5]. W odpowiedzi na krytykę S. J. Goulda, w Fenotypie rozszerzonym stwierdził, że koncepcje doboru genowego, osobniczego i grupowego nie znajdują się na „szczeblach jednej drabiny”, ponieważ spór między zwolennikami doboru osobniczego i doboru grupowego dotyczy tego, co jest nośnikiem doboru, natomiast w przypadku sporu między koncepcją doboru osobniczego i genowego chodzi o wyjaśnienie kwestii, czy jednostką doboru jest nośnik (genów), czy replikator (gen)[6].

Pod koniec lat 70. w pozycjach E. O. Wilsona pojęcie doboru osobniczego przedstawiane było jako przeciwieństwo doboru grupowego i krewniaczego[7], aczkolwiek dobór krewniaczy może też być traktowany jako dobór indywidualny[8]. W popularnym wydaniu Socjobiologii E. O. Wilson dobór naturalny lokował na poziomach między osobnikiem i gatunkiem. Wskazywał także na selekcję migracyjną i międzydemową (międzypopulacyjną), tłumacząc zachowania altruistyczne[9].

Różne poziomy analizy doboru naturalnego pozwalają na wyjaśnianie różnych zjawisk, takich jak zachowania społeczne bądź konflikty genetyczne[8].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Stephen Jay Gould: Niewczesny pogrzeb Darwina. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991, s. 161-168. ISBN 83-06-02081-2.
  2. ↑ Selection (redirected from Individual selection). [w:] TheFreeDictionary [on-line]. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  3. ↑ 4.8. Koncepcja samolubnego genu a sprawa poziomu doboru; Dodatek 1: Frekwencje genotypów i genów. Reguła Hardy’ego i Weinberga, [w:] Adam Łomnicki, Ekologia ewolucyjna, [w:] Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 70–72, 187–191, ISBN 978-83-01-16850-6 [dostęp 2013-11-15] (pol.).
  4. ↑ Stephen Jay Gould: Niewczesny pogrzeb Darwina. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1991, s. 160-161. ISBN 83-06-02081-2.
  5. ↑ Richard Dawkins: Samolubny gen. Warszawa: Prószyński i s-ka, 1996, s. 26, seria: Na ścieżkach nauki. ISBN 83-86868-15-5.
  6. ↑ Richard Dawkins: Fenotyp rozszerzony. Dalekosiężny gen. Warszawa: Prószyński i s-ka, 2003, s. 113-114. ISBN 83-7255-150-2.
  7. ↑ Edward O. Wilson: O naturze ludzkiej. Poznań: Zysk i s-ka, 1998, s. 222. ISBN 83-7150-453-5.
  8. ↑ a b Halina Krzanowska, Adam Łomnicki, Jan Rafiński, Henryk Szarski, Jacek Szymura: Zarys mechanizmów ewolucji. Warszawa: PWN, 2002, s. 201. ISBN 83-01-13723-1.
  9. ↑ Edward O. Wilson: Socjobiologia. Poznań: Zysk i s-ka, 2000, s. 65-70. ISBN 83-7150-682-1.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Dobór_osobniczy&oldid=69173252”