Dla Elizy
Dla Elizy (niem. Für Elise) – popularny tytuł Bagateli a-moll WoO 59, jednej z najbardziej znanych w literaturze muzycznej miniatur fortepianowych, którą skomponował Ludwig van Beethoven. Utwór powstał ok. 1810.
Pochodzenie tytułu
edytujBiografowie[kto?] Ludwiga van Beethovena nie są zgodni co do tego, kim była tytułowa Eliza.
Według jednej z teorii[według kogo?], oryginalny tytuł brzmiał Für Therese, jako że adresatką utworu miała być znajoma kompozytora i córka jednego z lekarzy wiedeńskich, Therese Malfatti. W 1810 kompozytor oświadczył się jej, ona zaś oświadczyny odrzuciła, a w 1816 została żoną szlachcica i urzędnika Wilhelma von Droßdika.
Inna wersja[według kogo?] mówi, że Eliza była ową „Nieśmiertelną Ukochaną”, do której Beethoven napisał niewysłany list do Nieśmiertelnej Ukochanej, a której tożsamości biografom nigdy nie udało się ustalić.
Kiedy kompozycję opublikowano w 1865, jej odkrywca Ludwig Nohl nadał jej tytuł Dla Elizy, pod którym znana jest do dziś.
Według ustaleń berlińskiego muzykologa Klausa Kopitza tytułową Elizą była sopranistka Elisabeth Röckel[1].
Struktura utworu
edytuj
Utwór o budowie ABACA utrzymany jest w metrum ⅜. Popularny motyw melodyczny, grany przez prawą rękę na tle rozłożonych akordów lewej ręki, oparty jest początkowo jedynie na dwóch funkcjach harmonicznych: a i E (będącymi w utworze funkcją toniki i dominanty). „Odpowiedź” ma wychylenie do trybu durowego: C, G, aby znów przejść w, a i E. Część B jest żywsza, w tonacji F-dur, z drobnymi pochodami sekundowymi. Część C jest z kolei mroczniejsza, niespokojna; charakteryzują ją crescenda, ostinatowy motyw w lewej ręce i ekstensywne użycie pedału forte.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kim była Eliza? – DW – 08.09.2009 [online], dw.com [dostęp 2024-10-07] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Ludwig Nohl, Neue Briefe Beethovens, Stuttgart: Cotta, 1867
- Klaus Martin Kopitz, Beethoven, Elisabeth Röckel und das Albumblatt „Für Elise”, Köln: Dohr, 2010, ISBN 978-3-936655-87-2.
- Klaus Martin Kopitz, Beethoven’s ‘Elise’ Elisabeth Röckel: a forgotten love story and a famous piano piece, The Musical Times, vol. 161, no. 1953 (Winter 2020), p. 9–26 (PDF)