Korzak różnokształtny
Korzak różnokształtny (Diplocarpa irregularis (Schwein.) Baral & Pärtel) – gatunek grzybów należący do rodziny Cordieritidaceae[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
korzak różnokształtny |
| Nazwa systematyczna | |
| Diplocarpa irregularis (Schwein.) Baral & Pärtel Index Fungorum 509: 1 (2022) | |
_E.J._Durand_1002351.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Diplocarpa, Cordieritidaceae, Helotiales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1832 r. Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Peziza irregularis. Obecną nazwę nadali mu Hans-Otto Baral i Kadri Pärtel w 2002 r.[1]
- Cordierites irregularis (Schwein.) Sacc. 1883
- Ionomidotis irregularis (Schwein.) E.J. Durand 1923
- Midotis irregularis (Schwein.) Cooke ex Sacc. 1895
- Peziza irregularis Schwein. 1832[2].
Polską nazwę zarekomendowała Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów w 2021 r. dla synonimu Ionomidotis irregularis[3]. Jest niespójna z aktualną nazwą naukową.
Morfologia
edytujTypu apotecjum o twardej, galaretowatej konsystencji, początkowo krążkowate, wkrótce w kształcie ucha lub nieregularnie klapowane i wachlarzowate z krótkim trzonem, z którego często wyrasta pojedyncze apotecjum, ale częściej 2–5 apotecjów, maksymalnie do 10, o średnicy 15–30 mm. Górna, pokryta hymenium powierzchnia jest gładka, początkowo ciemnopurpurowo czarna, później czarniawa. Powierzchnia dolna czarniawa, pokryta ciemnooliwkowo-brązowymi chropowatościami, łatwymi do usunięcia. Miąższ o grubości do 4 mm, skórzasto galaretowaty, w stanie świeżym ciemnopurpurowo czarny, po wyschnięciu czarniawy. Zapach i smak niewyraźny[4].
- Cechy mikroskopowe
Worki ośmiozarodnikowe, ok. 70 × 7 μm, wąsko maczugowate, z nieamyloidalnymi wierzchołkami. Askospory 7–9 × 2,8–3,5 μm, wąsko eliptyczne, zwykle z dwoma dużymi i kilkoma małymi gutulami. Parafizy dwóch rodzajów:
- nitkowate o szerokości do 3 μm, zwykle z 2-4 septami, nieco rozszerzone ku górze (do 4 μm), z wyraźnym, lancetowatym, ostrym wierzchołkiem,
- wąsko cylindryczne, nieregularnie zakrzywione, czasem z krótkimi rozgałęzieniami i zaokrąglonym lub płaskim wierzchołkiem.
Zewnętrzna warstwa owocnika zbudowana z cienkościennych, komórek o kształcie od okrągławego do nieregularnego, o średnicy 10–25 μm, barwie brązowej do purpurowej. W świeżych owocnikach zawierają osadzony w cienkiej warstwie żelu pigment, który w 5% NH4OH ma płowobrązowy kolor. Strzępki trzonu septowane, o grubości do 6 μm, z purpurowo-brązową zawartością, osadzone w nieco żelowatej masie[4].
Występowanie i siedlisko
edytujPodano stanowiska Ionomidotis irregularis w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 2 stanowiska[6], w późniejszych latach podano kilka następnych[7].
Grzyb nadrzewny, saprotrof[6]. Preferuje silnie spróchniałe pnie buka pospolitego Fagus sylvatica, ale w Europie Północnej, gdzie gatunek ten nie występuje, podano stanowiska korzaka różnokształtnego na spróchniałym drewnie kilku gatunków innych drzew liściastych: olsza szara (Alnus incana), brzoza (Betula sp.), grab pospolity (Carpinus betulus), wiąz górski (Ulmus glabra). Ze względu na silne preferencje do niezagospodarowanych starodrzewów, korzak różnokształtny jest gatunkiem wskaźnikowym i sztandarowym takich siedlisk w całej Europie[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-20] (ang.).
- ↑ Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-20] (ang.).
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c Jan Běták, Kadri Pärtel, Martin Kříž, Ionomidotis irregularis (Ascomycota, Helotiales) in the Czech Republic with comments on its distribution and ecology in Europe, „Czech Mycology”, 64 (1), 2012, s. 79–92, ISSN 1805-1421 [dostęp 2023-03-20] (ang.).
- ↑ Występowanie Ionomidotis irregularis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-03-22].
- ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-22].