Dichogamia

Dichogamia, dychogamia – wytwarzanie przez jednego osobnika gamet męskich i żeńskich w różnym czasie. Jest to jeden z mechanizmów mający na celu zapobieganie niekorzystnemu samozapłodnieniu. Wyróżnia się dwa rodzaje dichogamii:

• protandria, protoandria (gr. protos = pierwszy, andros = mężczyzna) – wcześniejsze dojrzewanie gamet męskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu pręcików niż słupków i nosi nazwę przedprątności.
• protogynia, proterogynia (pisane też: protoginia, proteroginia; z gr. protos = pierwszy, gyne = kobieta) – wcześniejsze dojrzewanie gamet żeńskich. U roślin kwiatowych polega to na wcześniejszym dojrzewaniu słupków, przed pręcikami i nosi nazwę przedsłupności.

Dichogamia może być całkowita, gdy różnice w terminie dojrzewania gamet męskich i żeńskich u jednego osobnika są tak duże, że praktycznie wykluczają możliwość samozapłodnienia, lub częściowa, gdy terminy te częściowo się pokrywają i przez pewien czas istnieje możliwość samozapłodnienia. Na przykład u wielu gatunków roślin przedprątnych pod koniec dojrzewania pręcików zaczynają już dojrzewać słupki.

Protandria i protogynia występują u niektórych zwierząt hermafrodytycznych.

Zobacz też

• zapylenie krzyżowe, samozapylenie

Bibliografia

• Stanisław Tołpa, Jan Radomski: Botanika. Podręcznik dla Techników Rolniczych. Warszawa: PWRiL, 1971. Brak numerów stron w książce
• O kwiatach, zapyleniu i nasionach. [dostęp 2009-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-03)].
• Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X. Brak numerów stron w książce
• Słownik terminów: Protandria i protogynia. W: Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 728. ISBN 978-83-01-16108-8.