Deutschland (1916)

Deutschland (U-155)
	; Deutschland podczas rejsu do Baltimore (zatoka Chesapeake, lipiec 1916 r.)
Klasa	okręt podwodny
	Historia
Stocznia	Germania
Wodowanie	28 marca 1916
	Cesarstwo Niemieckie
Nazwa	Deutschland
Wejście do służby	10 czerwca 1916
	Kaiserliche Marine
Nazwa	U-155
Wejście do służby	18 lutego 1917
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność; • na powierzchni; • w zanurzeniu	; 1510 t (1503 t jako U-155); 1870 t (1880 t jako U-155)
Długość	65 m
Szerokość	8,9 m
	Napęd
	2 silniki wysokoprężne po 400 KM; 2 silniki elektryczne SSW po 400 KM
Prędkość; • na powierzchni; • w zanurzeniu	; 10 węzłów; 5,5 węzła
	Uzbrojenie
	1917:; 2 działa kal. 150 mm; 6 wyrzutni torpedowych kal. 500 mm
Załoga	28 osób (jako statek handlowy)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Deutschland (od lutego 1917 U-155) − niemiecki podwodny statek handlowy z okresu I wojny światowej, zbudowany w 1916 roku w celu przełamywania brytyjskiej blokady i przeprowadzenia dostaw surowców ze Stanów Zjednoczonych. Po odbyciu dwóch udanych rejsów handlowych został przejęty przez Kaiserliche Marine i od lutego 1917 roku służył jako krążownik podwodny U-155. Po zawieszeniu broni w listopadzie 1918 roku został przekazany Wielkiej Brytanii i w 1922 roku złomowany.

Projektowanie i budowa

Prowadzona przez Wielką Brytanię blokada ekonomiczna Niemiec spowodowała pod koniec 1915 roku trudności w zaopatrzeniu przemysłu zbrojeniowego w niezbędne, importowane surowce. W związku z tym, zarówno w kręgach rządowych jak i handlowych Cesarstwa, pojawił się pomysł wykorzystania w roli łamaczy blokady jednostek podwodnych. 8 listopada 1915 roku powstało przedsiębiorstwo Deutsche Ozean-Reederei GmbH, którego głównymi udziałowcami były: firma żeglugowa Norddeutscher Lloyd (NDL) i Deutsche Bank, zaś ich udziały gwarantowało państwo. Zadanie projektowania i budowy statku podwodnego zlecono, należącej do koncernu Kruppa stoczni Germaniawerft w Kilonii. Koncern był żywo zainteresowany przełamaniem blokady w handlu ze Stanami Zjednoczonymi, ponieważ od wybuchu wojny nie był w stanie sprowadzić do Niemiec zakupionego tam, niezbędnego do produkcji stali pancernej, niklu. Dlatego też zapadła decyzja o budowie dwóch statków, drugiego na koszt Kruppa.

Prace projektowe nad jednostką, większą od wszystkich budowanych dotąd U-Bootów, prowadził zespół konstruktorów kierowany przez głównego inżyniera Hansa Techla i jego współpracownika Rudolfa Erbacha. Budowę kadłubów sztywnych zlecono stoczni Flensburger Schiffbau, pozostałe prace przeprowadzono w Kilonii. Konstrukcją interesowało się również dowództwo Kaiserliche Marine, nadając jej w swych dokumentach umowne oznaczenie U-200. Wodowanie pierwszego ze statków, który otrzymał nazwę „Deutschland”, odbyło się 28 marca 1916 roku. Jego dowódcą został kapitan żeglugi Paul König. Po okresie prób i usuwania zauważonych usterek, statek został 10 czerwca 1916 roku przekazany swojemu armatorowi.

Opis konstrukcji

„Deutschland” był jednostką dwukadłubową, o kadłubie sztywnym (wewnętrznym) średnicy maksymalnej 5,8 m i nabudowanym na nim zewnętrznym kadłubie lekkim. Jego długość całkowita wynosiła 65 m, szerokość maksymalna 8,9 m, wyporność w położeniu nawodnym 1510 ton metrycznych, zaś podwodna 1870 ton. Średnie zanurzenie w położeniu nawodnym to 5,3 m. Kadłub był podzielony na dziewięć przedziałów wodoszczelnych. W związku z handlowym przeznaczeniem, wewnątrz kadłuba sztywnego urządzono ładownie, pozwalające przyjąć 510 ton towarów, zaś w obrębie przestrzeni pomiędzy kadłubem sztywnym a lekkim zabudowano zalewane pomieszczenia ładunkowe dla 290 ton kauczuku. Statek posiadał dwa peryskopy.

Do napędu statku wykorzystano dwa silniki wysokoprężne Germania, o mocy po 400 KM, pierwotnie przeznaczone do zabudowania jako napęd generatorów elektrycznych na nieukończonym pancerniku „Sachsen” (typu Bayern). W zanurzeniu jednostkę poruszały dwa silniki elektryczne produkcji Siemens-Schuckertwerke, również o mocy po 400 KM. Maksymalna prędkość nawodna wynosiła 10 węzłów, podwodna 5,5 węzła. Zasięg nawodny przy prędkości ekonomicznej 5,5 węzła to 25 000 mil morskich.

Rejsy handlowe

Załoga ”Deutschlanda” w Baltimore

W swój pierwszy rejs do Stanów Zjednoczonych „Deutschland” wypłynął z Kilonii 16 czerwca 1916 roku, 23 czerwca opuścił wody macierzyste. Jego ładunek stanowiły towary o wartości około 4 milionów ówczesnych marek, wiózł również pocztę dyplomatyczną. Załoga, złożona z osób cywilnych, składała się z 28 oficerów i marynarzy. Część z nich miała doświadczenia ze służby na okrętach podwodnych marynarki wojennej. Początkowo portem przeznaczenia miał być Newport News, ostatecznie statek zawinął do Baltimore. Rejs przez Ocean Atlantycki trwał do 9 lipca. W jego trakcie załoga statku przeżyła sztorm, kilkakrotnie uniknęła wykrycia przez patrolujące okręty brytyjskie, niekontrolowane zanurzenie i uderzenie o dno morskie oraz, już w pobliżu wybrzeży Ameryki, huragan.

Dotarcie niemieckiego podwodnego statku handlowego do Baltimore wzbudziło sensację wśród społeczności miasta. Pomimo zacumowania go przy odizolowanym, specjalnie wynajętym nabrzeżu, „Deutschland” i jego załoga byli obserwowani przez przedstawicieli prasy i ciekawskich. Dyplomaci francuscy i brytyjscy złożyli oficjalny protest, domagając się uznania jednostki za okręt wojenny i internowania. Kwestię rozstrzygnęła specjalna komisja marynarki, która po zapoznaniu się z konstrukcją statku uznała żądania za bezpodstawne i taki też werdykt wydała amerykańska komisja do spraw neutralności. Jednocześnie załoga i kapitan König byli fetowani w mieście, 20 lipca burmistrz Baltimore wydał na ich cześć uroczysty obiad, na którym gościł również ambasador Niemiec, hrabia Johann-Heinrich von Bernsdorff. Do końca lipca statek załadowano na drogę powrotną 343 tonami niklu, 83 tonami cyny, 500 kg juty i 350 tonami kauczuku. „Deutschland” zabrał ze sobą również złoto z sejfu transatlantyku „Kronprinzessin Cecilie” linii NDL, który był zacumowany w Bostonie.

Statek odpłynął do Niemiec 1 sierpnia 1916 roku. Po opuszczeniu amerykańskich wód terytorialnych ominął w zanurzeniu okręty brytyjskie, blokujące wyjście na Atlantyk. 23 sierpnia „Deutschland” osiągnął wody macierzyste i dwa dni później wpłynął do portu w Bremerhaven, uroczyście witany przez tłumy. Bilans tego rejsu to 8450 przebytych mil morskich (190 w zanurzeniu) i zysk oceniany łącznie na 30 do 40 milionów dolarów.

Drugi i ostatni rejs handlowy odbył się pomiędzy 11 października a 10 grudnia 1916 roku, pomiędzy Bremą a New London i znów okazał się sukcesem komercyjnym. Podczas wypływania z amerykańskiego portu „Deutschland” zderzył się i zatopił towarzyszący mu holownik, na którym zginęło pięć osób. Z uszkodzonym dziobem statek powrócił na krótki remont do New London i wypłynął, już bez przygód, tydzień później. Przygotowania do trzeciego rejsu zostały przerwane w styczniu 1917 roku, po części na skutek pogorszenia się stosunków Niemiec ze Stanami Zjednoczonymi, których opinia publiczna była wzburzona prowadzoną przez U-Booty nieograniczoną wojną podwodną. Jednocześnie Kaiserliche Marine wykazała zainteresowanie pozyskaniem dużych okrętów podwodnych, dla zwalczania żeglugi brytyjskiej na odległych, niestrzeżonych akwenach.

Służba wojenna

U-155 po zakończeniu wojny na Tamizie w Londynie

Prowadząc wojnę podwodną przeciwko żegludze brytyjskiej, marynarka cesarska zdecydowała się przejąć wszystkie dostępne jednostki. Oprócz już będącego w służbie „Deutschlanda”, budowanych było jeszcze sześć statków tego samego typu, ostatecznie uzbrojonych i wcielonych do służby wojennej jako krążowniki podwodne. „Deutschland”, już jako U-155, otrzymał dwa działa kal. 150 mm, pozyskane ze starego pancernika „Zähringen” oraz sześć wyrzutni torped kal. 500 mm, zamontowanych na pokładzie, skośnie do osi symetrii jednostki. W 1918 roku zmieniono mu wyrzutnie torpedowe na identyczne z pozostałymi okrętami typu: dwie dziobowe kal. 500 mm w kadłubie.

Banderę wojenną na U-155 podniesiono 18 lutego 1917 roku, a w swój pierwszy rejs bojowy, pod dowództwem Kapitänleutnanta Karla Meusela, wypłynął 24 maja tegoż roku. Do powrotu 4 września okręt zatopił, głównie ogniem artyleryjskim lub wysadzając je po opuszczeniu przez załogi, 19 statków o łącznej pojemności 53 306 BRT, ostrzelał instalacje na Azorach i przepłynął 10 220 mil morskich (620 w zanurzeniu). Drugi rejs bojowy, od 14 stycznia 1918 roku, trwał 110 dni a dowódcą był Kapitänleutnant Erich Eckelmann. Prowadzony przez niego U-155 zatopił 23 statki o łącznej pojemności 65 057 BRT. W ostatnim patrolu bojowym okręt prowadził kolejny dowódca, Kapitänleutnant Ferdinand Studt. Po zatopieniu ośmiu kolejnych statków załoga otrzymała rozkaz powrotu do Niemiec w związku z zawieszeniem broni. Zgodnie z jego warunkami 24 listopada 1918 roku U-155 został oddany Brytyjczykom.

Po rozbrojeniu jednostka była eksponowana w Londynie i kilku innych brytyjskich portach, zaś dochód uzyskany od zwiedzających był przeznaczony na wsparcie królewskiego funduszu marynarskiego (King George’s Fund for Sailors). W 1922 roku okręt został złomowany w Morecambe.

Bibliografia

Witold Głębowicz: Podwodne krążowniki typu Deutschland. „Morza, Statki i Okręty”. 5/2002 i 6/2002. ISSN 1426-529X