Deultum

Deultum (gr. Δεβελτός, łac. Deultum) – ruiny z okresu starożytności położone w wiosce Debełt, w południowo-wschodniej Bułgarii, 17 km od Burgas.

Ruiny term; w tle prowadzone prace archeologiczne

Część terenu wykopalisk od strony dawnej świątyni Asklepiosa

Moneta Deultum z czasów Aleksandra Sewera

Historia

Początki osadnictwa datuje się na końcową epokę brązu lub XIII-XII wiek p.n.e. Osada nosząca nazwę Dowelt lub Debelton, czyli „miejsce pomiędzy bagnami”, była zamieszkała przez Traków.

Pod koniec I wieku n.e. cesarz Wespazjan założył tutaj kolonię rzymską Colonia Flavia Pacis Deultensium dla weteranów z VIII Legionu Augusta. Była to jedyna kolonia tego typu na terenie dzisiejszej Bułgarii. Deultum (jak skrótowo nazywał je Pliniusz) posiadało port w miejscu dzisiejszego jeziora Mandra (Мандренско езеро) i stało się ważnym centrum handlowym; za czasów dynastii Sewerów zajmowało 250 tys. metrów kwadratowych, emitowało własną drobną monetę z brązu. Szybko wzniesiono m.in. duże termy, rozbudowane jeszcze w III wieku. Powstały świątynie Asklepiosa i Kybele, a także poświęcona Septymiuszowi Sewerowi; czczono też lokalne trackie bóstwa.

Za czasów Marka Aureliusza miasto otoczono murami, a w połowie V wieku zastąpiły je nowe.

W kolejnych wiekach dynamicznie rozwijało się, stając się jednym z najważniejszych i najbogatszych ośrodków prowincji Tracja, na co wpływ miało m.in. przeniesienie stolicy imperium do Konstantynopola. Deultum stało się jednym z punktów obronnych przed najazdami barbarzyńców.

Spadek znaczenia nastąpił w VI-VII wieku, wraz z kryzysem cesarstwa wschodniorzymskiego i najazdami Słowian. W 812 roku ówczesny Dewelt podbił chan Krum i przekształcił w ważny punkt graniczny pomiędzy carstwem Bułgarii a cesarstwem bizantyjskim; miejscową ludność wysiedlono w głąb kraju zwycięzcy.

W XIII-XIV wieku w związku ze wzrostem poziomu wód i przeniesieniem portu w kierunku dzisiejszej linii brzegowej miejscowość stopniowo wyludniała się i po XIV wieku nie pojawia się już w dokumentach.

Współczesność

Pierwsze prace archeologiczne wykonano już w 1881 roku, ale dopiero wiek później rozpoczęto sukcesywne badania terenu. Archeolodzy odkryli pozostałości rzymskiego miasta (m.in. starożytne nekropolie, świątynie, budynki publiczne oraz łaźnie) oraz z późniejszych, średniowiecznych okresów (zamek z V-XIV wieku, kościół z IX wieku) – ogólnie 20 obiektów z różnych epok i 20 000 artefaktów.

Rezerwat archeologiczny otwarto w 1988 roku, ale prace trwają nadal. Pozostałości Deultum położone są poza miejscowością, dostępne na okolicznych polach.

Linki zewnętrzne

• Rezerwat archeologiczny Deultum-Debelt. e-burgas.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-11)]. (pol.)
• Roman town of Deultum, village of Debelt. bulgariatravel.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)]. (ang.)
• ANCIENT AND MEDIEVAL TOWN DEULTUM - DEBELT (ang.)