Deswenlafaksyna
Deswenlafaksyna – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, główny metabolit wenlafaksyny (jest produktem jej O-demetylacji). Stosowana jest w leczeniu depresji, podobnie jak jej macierzysty związek, od którego jest prawdopodobnie mniej skuteczna przy podobnym profilu bezpieczeństwa i tolerancji[2], chociaż późniejsza metaanaliza wykazała porównywalną skuteczność[3]. Jest lekiem przeciwdepresyjnym z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) i jest przyjmowana doustnie[4].
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C16H25NO2 | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
263,37 g/mol | |||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||
| Pochodne | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Częste działania niepożądane to zawroty głowy, problemy ze snem, zwiększone pocenie się, zaparcia, senność, niepokój i problemy seksualne[4]. Poważne działania niepożądane mogą obejmować samobójstwo u osób poniżej 25 roku życia, zespół serotoninowy, krwawienie, manię i wysokie ciśnienie krwi[4]. W przypadku gwałtownego zmniejszenia dawki może wystąpić zespół odstawienny[4]. Nie jest jasne, czy stosowanie podczas ciąży lub karmienia piersią jest bezpieczne[5].
Deswenlafaksyna została dopuszczona do użytku medycznego w Stanach Zjednoczonych w 2008 roku[4]. W Europie wniosek o jej zastosowanie został odrzucony w 2009 r.[2] W 2017 roku była 235 najczęściej przepisywanym lekiem w Stanach Zjednoczonych, z ponad dwoma milionami recept[6][7].
Zastosowania medyczne
edytujDeswenlafaksyna jest stosowana przede wszystkim w leczeniu zaburzeń depresyjnych[8]. Stosowanie badano tylko do 8 tygodni[4]. Może być mniej skuteczna niż wenlafaksyna[2], chociaż niektóre badania wykazały porównywalną skuteczność z mniejszą częstością nudności[3].
Dawki 50–400 mg/dobę wydają się skuteczne w przypadku zaburzeń depresyjnych, chociaż nie wykazano żadnych dodatkowych korzyści przy dawkach większych niż 50 mg/dobę, a zdarzenia niepożądane i przerwanie leczenia występowały częściej przy wyższych dawkach[9].
Deswenlafaksyna poprawia wynik HAM-D17[10] oraz pomiarów dobrego samopoczucia, takich jak Skala Niepełnosprawności Sheehana (SDS) oraz 5-punktowy Indeks Dobrostanu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO-5)[11].
Efekty uboczne
edytujCzęstotliwość działań niepożądanych[8][12][13]:
Bardzo częste działania niepożądane obejmują:
- Mdłości
- Ból głowy
- Zawroty głowy
- Suchość w ustach
- Nadpotliwość
- Biegunka
- Bezsenność
- Zaparcie
- Zmęczenie
Częste działania niepożądane obejmują:
- Drżenie
- Niewyraźne widzenie
- Rozszerzenie źrenic
- Zmniejszony apetyt
- Dysfunkcja seksualna
- Bezsenność
- Lęk
- Podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów
- Białkomocz
- Zawroty głowy
- Odczucie bycia roztrzęsionym
- Astenia (słabość fizyczna i psychiczna)
- Nerwowość
- Uderzenia gorąca
- Drażliwość
- Nienormalne sny
- Problemy z oddawaniem moczu
- Ziewanie
- Wysypka
Niezbyt częste działania niepożądane obejmują:
- Nadwrażliwość
- Omdlenia
- Depersonalizacja
- Hipomania
- Syndrom odstawienny
- Zatrzymanie moczu
- Krwawienie z nosa
- Łysienie (wypadanie włosów)
- Niedociśnienie ortostatyczne
Rzadkie działania niepożądane obejmują:
- Hiponatremia (niski poziom sodu we krwi)
- Napady padaczkowe
- Pozapiramidowe efekty uboczne (zespół pozapiramidowy)
- Omamy
- Obrzęk naczynioruchowy
- Reakcja nadwrażliwości na światło
- Zespół Stevensa-Johnsona
Częste działania niepożądane, ale o nieznanym nasileniu to:
- Krwawienia z przewodu pokarmowego
- Jaskra
- Mania
- Choroby śródmiąższowe płuc
- Eozynofilowe zapalenie płuc
- Nadciśnienie
- Zachowania i myśli samobójcze
- Zespół serotoninowy
Farmakologia
edytujDeswenlafaksyna jest syntetyczną postacią wyizolowanego głównego aktywnego metabolitu wenlafaksyny i jest klasyfikowana jako inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI). Kiedy większość osób (normalnie metabolizujących) przyjmuje wenlafaksynę, około 70% dawki jest metabolizowane do deswenlafaksyny, więc oczekuje się, że działanie tych dwóch leków będzie bardzo podobne[14]. Działa poprzez blokowanie transporterów „wychwytu zwrotnego” kluczowych neuroprzekaźników wpływających na nastrój, pozostawiając w ten sposób bardziej aktywne neuroprzekaźniki w synapsie. Dotkniętymi neuroprzekaźnikami są serotonina (5-hydroksytryptamina) i noradrenalina (noradrenalina). Jest około 10 razy silniejszy w hamowaniu wychwytu serotoniny niż wychwytu noradrenaliny[15].
| Transporter | K i [nM][15][16] | IC50 [nM][15] |
|---|---|---|
| SERT | 40,2 | 47,3 |
| NET | 558,4 | 531,3 |
Przypisy
edytuj- ↑ Desvenlafaxine hydrochloride [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, numer katalogowy: D2069 [dostęp 2021-11-03]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b c Westferry Circus, Canary Wharf, Withdrawal assessment report for ellefore. International Nonproprietary Name: desvenlafaxine. Procedure No. EMEA/H/C/932 [online], European Medicines Agency, 22 stycznia 2009 [dostęp 2021-10-16] (ang.).
- ↑ a b Kristina A. Coleman i inni, An indirect comparison of the efficacy and safety of desvenlafaxine and venlafaxine using placebo as the common comparator, „CNS spectrums”, 17 (3), 2012, s. 131–141, DOI: 10.1017/S1092852912000648, PMID: 22883424 (ang.).
- ↑ a b c d e f American Society of Health-System Pharmacists: Monografia bursztynianu deswenlafaksyny dla profesjonalistów. Drugs.com. (ang.).
- ↑ Desvenlafaxine Use During Pregnancy [online], Drugs.com [dostęp 2021-10-22] (ang.).
- ↑ The Top 300 of 2019 [online], clincalc.com [dostęp 2021-10-22].
- ↑ Desvenlafaxine – Drug Usage Statistics, ClinCalc DrugStats Database [online], clincalc.com [dostęp 2021-10-22].
- ↑ a b TGA eBS – Product and Consumer Medicine Information Licence [online], www.ebs.tga.gov.au [dostęp 2021-10-22].
- ↑ Richard Perry, Manouchkathe Cassagnol, Desvenlafaxine: a new serotonin-norepinephrine reuptake inhibitor for the treatment of adults with major depressive disorder, „Clinical Therapeutics”, 31 Pt 1, 2009, s. 1374–1404, DOI: 10.1016/j.clinthera.2009.07.012, PMID: 19698900 (ang.).
- ↑ Michael E. Thase i inni, An integrated analysis of the efficacy of desvenlafaxine compared with placebo in patients with major depressive disorder, „CNS spectrums”, 14 (3), 2009, s. 144–154, DOI: 10.1017/s1092852900020125, PMID: 19407711 (ang.).
- ↑ Claudio N. Soares i inni, Assessing the efficacy of desvenlafaxine for improving functioning and well-being outcome measures in patients with major depressive disorder: a pooled analysis of 9 double-blind, placebo-controlled, 8-week clinical trials, „The Journal of Clinical Psychiatry”, 70 (10), 2009, s. 1365–1371, DOI: 10.4088/JCP.09m05133blu, PMID: 19906341 (ang.).
- ↑ DailyMed – DESVENLAFAXINE tablet, extended release [online], dailymed.nlm.nih.gov [dostęp 2021-10-22].
- ↑ Pristiq, Khedezla (desvenlafaxine) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more [online], reference.medscape.com [dostęp 2021-10-22].
- ↑ Foye, Foye’s principles of medicinal chemistry, William O. Lemke, Thomas L. Williams, 2008.
- ↑ a b c Darlene C. Deecher i inni, Desvenlafaxine succinate: A new serotonin and norepinephrine reuptake inhibitor, „The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics”, 318 (2), 2006, s. 657–665, DOI: 10.1124/jpet.106.103382, PMID: 16675639 (ang.).
- ↑ BL Roth, PDSP Ki Database, J Driscol, grudzień 2012, Psychoactive Drug Screening Program (PDSP). University of North Carolina at Chapel Hill and the United States National Institute of Mental Health.