Derażnia
Derażnia (ukr. Деражня) – miasto na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim, w rejonie chmielnickim, nad rzeką Wowk, siedziba hromady[1]. W 2016 roku liczyło ok. 10,4 tys. mieszkańców[2].
 Dworzec kolejowy | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Rejon | |||
| Burmistrz |
Andrij Kowpak | ||
| Powierzchnia |
17,55 km² | ||
| Populacja (2016) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+380-3856 | ||
| Kod pocztowy |
32200-32205 | ||
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||
 49°16′N 27°26′E/49,266667 27,433333
| |||
Historia
edytuj
Derażnia została założona w 1431 roku. Od 1434 leżała w granicach nowo utworzonego województwa podolskiego Korony Królestwa Polskiego. W 1567 Derażnię najechali Tatarzy, a w 1648 Kozacy. Za panowania Wazów otrzymała magdeburskie prawa miejskie. W 1672 utracona na rzecz Imperium Osmańskiego, zdobyta po 10 latach przez króla Jana III Sobieskiego.
W 1779 roku do dóbr derażniańskich należały: Huta Nowa, Huta Stara[3], Kalna Derażnia, Karyczyńce Wołoskie, Karyczyńce Pilipowskie, Kryniczne, Majdan Hatniański, Majdan Nowy, Majdan Stary, Niżne[4], Słobódka-Kalniańska, Szarki[5][6]. Właścicielem został wówczas warszawski bankier Piotr Tepper.
W 1793 zajęta przez Imperium Rosyjskie w II rozbiorze Polski. Pod zaborami siedziba gminy Derażnia w powiecie latyczowskim guberni podolskiej. Na przełomie XVIII i XIX w. często zmieniała właścicieli. W latach 1820–1844 była posiadłością Moszyńskich, a następnie Raciborowskich, którzy wznieśli nowy pałac. W 1897 Derażnię zamieszkiwało 6118 osób.
W 1919 i 1920 administrowana przez Polskę jako część okręgu podolskiego Zarządu Cywilnego Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego, jednakże ostatecznie pozostała za wschodnią granicą Polski, a od 1922 należała do ZSRR. W latach 1941–1944 była okupowana przez Niemcy.
W 1937 roku, w okresie nasilenia się antypolskich represji, doszczętnie zniszczony został kościół parafialny[7], wzniesiony jeszcze w 1840. Odbudowany w 2000 roku, jednak w innym stylu architektonicznym oraz w innej lokalizacji[8].
Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2000 osób. 20 września 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali w okolicy miasta[9].
Zabytki
edytuj- zamek, nieistniejący, tradycyjnie wybudowany na planie kwadratu, w ówczesnym stylu przy użyciu gliny; prawdopodobnie w północno-zachodnim narożniku znajdował się bastion, jak baszta w południowo-zachodnim. Wejście do zamku było w południowym wale, choć w południowo-zachodnim narożniku byłoby bardziej praktyczne[10]
- Pałac Raciborowskich – pałac wybudowany w 1780 roku przez Piotra Teppera[11], przebudowany przez Raciborowskich
- gmach ziemstwa z 1901 r.
- kilka domów z przełomu XIX i XX w.
- Kościół rzymskokatolicki pw. św. Anny, wybudowany w 1840 roku przez rodzinę Raciborowskich. Zniszczony w latach 30. przez władze radzieckie. Odbudowany w 2000 roku.
-
-
Kamienica z 1912 r. -
Gmach ziemstwa -
Kościół św. Anny w Derażni
Przypisy
edytuj- ↑ ShieldSquare Captcha [online], www.kmu.gov.ua [dostęp 2022-06-14] (ang.).
- ↑ http://ukrstat.gov.ua/druk/publicat/kat_u/2016/zb/06/zb_chnnu2016pdf.zip
- ↑ Huta (12) Stara, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 234.
- ↑ Niżne nad Wołkiem (...), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 169.
- ↑ Szarki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 796.
- ↑ Derażnia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 958.
- ↑ Maria Kalas, Ks. Józef Kuczyński, proboszcz barski, [w:] Wołanie z Wołynia, Kościół Rzymskokatolicki na Ukrainie, 2018 (4 (143)), s. 23 (pol.).
- ↑ Костел Св. Анны, Деражня [online], UA.IGotoWorld.com [dostęp 2024-01-05].
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1347.
- ↑ Деражня: замок и городские укрепления
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 9: Województwo podolskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 72-74, ISBN 83-04-04268-1, ISBN 83-04-03701-7 (całość).