Dendrocopos

	Dendrocopos
	Koch, 1816
	; Przedstawiciel rodzaju – dzięcioł płowy (D. macei)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Nadrodzina	Picoidea
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Melanerpini
Rodzaj	Dendrocopos
	Typ nomenklatoryczny
	Picus major Linnaeus, 1758
Synonimy
	Dendrodromas Kaup, 1829; Hypopicus Bonaparte, 1854; Pipripicus Bonaparte, 1854; Dendrotypes Cabanis & F. Heine Sr., 1863; Xylurgus Cabanis & F. Heine Sr., 1863; Sapheopipo Hargitt, 1890;
	Dendrodromas Kaup, 1829; Hypopicus Bonaparte, 1854; Pipripicus Bonaparte, 1854; Dendrotypes Cabanis & F. Heine Sr., 1863; Xylurgus Cabanis & F. Heine Sr., 1863; Sapheopipo Hargitt, 1890;
Gatunki
	12 gatunków – zobacz opis w tekście
	12 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dendrocopos – rodzaj ptaków z podrodziny dzięciołów (Picinae) w obrębie rodziny dzięciołowatych (Picidae). obrębie

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i północno-zachodniej Afryce^[7].

Morfologia

Długość ciała 16–35 cm; masa ciała 23–158 g^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1816 roku niemiecki entomolog, arachnolog, akarolog i ostrakodolog Carl Ludwig Koch w publikacji własnego autorstwa poświęconej zoologii^[1]. Koch wymienił kilka gatunków – Picus major Linnaeus, 1758, Picus medius Linnaeus, 1758, Picus minor Linnaeus, 1758 i Picus tridactylus Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Picus major Linnaeus, 1758 (dzięcioł duży)^[8].

Etymologia

Dendrocopos: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; κοπος kopos ‘uderzający’, od κοπτω koptō ‘uderzać’^[9].
Dendrodromas: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; δρομας dromas ‘biegacz’, od τρεχω trekhō ‘biec’^[10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Picus leucotos Bechstein, 1802.
Hypopicus: gr. ὑπο hupo ‘pod, poniżej’; późnogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’^[11]. Gatunek typowy: Bonaparte wymienił kilka gatunków – Picus hyperythrus Vigors, 1831, Picus cathpharius Blyth, 1843 i Picus (Dendrocopus) darjellensis Blyth, 1845 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Picus hyperythrus Vigors, 1831^[12].
Pipripicus: zbitka wyrazowa nazwy gatunkowej Picus Pipra Pallas, 1811^[b] (por. gr. πιπρα pipra ‘mały niezidentyfikowany ptak’; późnogr. πικος pikos ‘dzięcioł’, od łac. picus ‘dzięcioł’)^[13]. Gatunek typowy: Bonaparte wymienił kilka gatunków – Picus leucotos Bechstein, 1802, Picus uralensis^[c] Malherbe, 1861, Picus medius Linnaeus, 1758 i Picus minor Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Picus leucotos Bechstein, 1802^[12].
Dendrotypes: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; τυπτω tuptō ‘uderzyć’^[14]. Gatunek typowy: autorzy wymienili kilka gatunków – Picus macei Vieillot, 1818, Picus analis Horsfield, 1824 (= Picus minor Linnaeus, 1758) i Dendrotypes nesiotes Cabanis & F. Heine Sr., 1863 (= Picus canicapillus Blyth, 1845) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Picus macei Vieillot, 1818^[15].
Xylurgus: gr. ξυλον xulon ‘drzewo, drewno’; -ουργος -ourgos ‘pracownik’, od εργον ergon ‘praca’, od εργω ergō ‘wykonywać pracę, pracować’^[16].
Sapheopipo: gr. σαφης saphēs, σαφεος sapheos ‘odrębny’; πιπω pipō ‘dzięcioł’^[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Picus noguchii Seebohm, 1887.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[18]:

Dendrocopos hyperythrus (Vigors, 1831) – dzięcioł rdzawobrzuchy
Dendrocopos macei (Vieillot, 1818) – dzięcioł płowy
Dendrocopos analis (Bonaparte, 1850) – dzięcioł pręgosterny
Dendrocopos atratus (Blyth, 1849) – dzięcioł birmański
Dendrocopos darjellensis (Blyth, 1845) – dzięcioł żółtouchy
Dendrocopos leucopterus (Salvadori, 1871) – dzięcioł białoskrzydły
Dendrocopos major (Linnaeus, 1758) – dzięcioł duży
Dendrocopos himalayensis (Jardine & Selby, 1831) – dzięcioł himalajski
Dendrocopos assimilis (Blyth, 1849) – dzięcioł pakistański
Dendrocopos syriacus (Hemprich & Ehrenberg, 1833) – dzięcioł białoszyi
Dendrocopos leucotos (Bechstein, 1802) – dzięcioł białogrzbiety
Dendrocopos noguchii (Seebohm, 1887) – okinawiak

Uwagi

↑ Nazwa zastępcza dla Hypopicus Bonaparte, 1854 ze względu na puryzm.
↑ Synonim Dryobates minor.
↑ Podgatunek P. leucotos.

Przypisy

↑ ^a ^b C.L. Koch: System der baierischen Zoologie: zum Gebrauch als Taschenbuch. Nürnberg: in Kommission bei der Steinischen Buchhandlung, 1816, s. 72. (niem.).
↑ J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 136. (niem.).
↑ ^a ^b Ch.-L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 123, 1854. (łac.).
↑ Cabanis i Heine 1863 ↓, s. 46.
↑ Cabanis i Heine 1863 ↓, s. 50.
↑ E. Hargitt: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 18: Picariae. London: Printed by order of the Trustees, 1890, s. 378. (ang.).
↑ ^a ^b D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Woodpeckers (Picidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.picida1.01 [dostęp 2020-10-06] (ang.).
↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 54. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Dendrocopos [dostęp 2024-02-11] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Dendrodromas [dostęp 2024-02-11] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Hypopicus [dostęp 2024-02-11] .
↑ ^a ^b G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 91. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Pipripicus [dostęp 2024-02-11] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Dendrotypes [dostęp 2024-02-11] .
↑ C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 115. (łac.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Xylurgus [dostęp 2024-02-11] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Sapheopipo [dostęp 2024-02-11] .
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Plemię: Melanerpini Gray,GR, 1846 (wersja: 2023-12-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-11].

Bibliografia

J. Cabanis & F. Heine: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 4: Klettervögel. Cz. 2: Spechte. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1863, s. 1–179. (niem.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[5] Nazwa zastępcza dla Hypopicus Bonaparte, 1854 ze względu na puryzm.

[14] Synonim Dryobates minor.

[16] Podgatunek P. leucotos.

[Koch-1] C.L. Koch: System der baierischen Zoologie: zum Gebrauch als Taschenbuch. Nürnberg: in Kommission bei der Steinischen Buchhandlung, 1816, s. 72. (niem.).

[Kaup-2] J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 136. (niem.).

[Bonaparte-3] Ch.-L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 123, 1854. (łac.).

[CITEREFCabanisHeine1863[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49528148_46]-4] Cabanis i Heine 1863 ↓, s. 46.

[CITEREFCabanisHeine1863[https://www.biodiversitylibrary.org/page/49528144_50]-6] Cabanis i Heine 1863 ↓, s. 50.

[Hargitt-7] E. Hargitt: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 18: Picariae. London: Printed by order of the Trustees, 1890, s. 378. (ang.).

[Winkler&inni-8] D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Woodpeckers (Picidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.picida1.01 [dostęp 2020-10-06] (ang.).

[gray40-9] G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 54. (ang.).

[10] The Key to Scientific Names ↓, Dendrocopos [dostęp 2024-02-11] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Dendrodromas [dostęp 2024-02-11] .

[12] The Key to Scientific Names ↓, Hypopicus [dostęp 2024-02-11] .

[gray55-13] G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 91. (ang.).

[15] The Key to Scientific Names ↓, Pipripicus [dostęp 2024-02-11] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, Dendrotypes [dostęp 2024-02-11] .

[sun-18] C.J. Sundevall: Conspectum avium picinarum. Stockholm: Samson & Wallin, 1866, s. 115. (łac.).

[19] The Key to Scientific Names ↓, Xylurgus [dostęp 2024-02-11] .

[20] The Key to Scientific Names ↓, Sapheopipo [dostęp 2024-02-11] .

[Mielczarek&Kuziemko-21] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Plemię: Melanerpini Gray,GR, 1846 (wersja: 2023-12-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[b]

[13]

[c]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]